,Praktische afspraken Lesopnames
ARBEIDS- EN ORDANISATIEPSYCHOLOGIE
SAMENVATTING 2023-2024
PRAKTISCHE AFSPRAKEN
LESOPNAMES
- Te bekijken op Canvas
- Indien technische problemen: helpdesk@vub.be
- Verspreiden van de opnames is verboden.
- Enkel voor eigen gebruik
CONTACTGEGEVENS
- joeri.hofmans@vub.be
- C3.43
STUDIEMATERIAAL
- Cursus verkrijgbaar bij Standaard Student Shop
- Slides op Canvas
- Lessen / lesopnames
CURSUS
- Cursus bestaat in meerdere varianten:
o 150 u: enkel HOC (alle niet-psychologiestudenten)
o 180 u: HOC + WPO (enkel psychologiestudenten)
- WPO (nvt):
- toon.torbeyns@vub.be
- jonas.debusscher@vub.be
- 4 werkcolleges
- Taakopdracht
EXAMEN
- 150 u (niet-psychologiestudenten):
o 100% Multiple choice examen met verhoogde cesuur
§ 45 vragen over alle hoofdstukken!
§ Geen namen en geen data.
- 180 u (psychologiestudenten):
o 75% Multiple choice examen met verhoogde cesuur
o 25% groepstaak + aanwezigheden
§ 20% groepstaak (correctie obv peer evaluatie)
§ 5% aanwezigheid tijdens bijeenkomsten
Arbeids- & organisatiepsychologie 1
,Praktische afspraken Leerresultaten:
VERHOOGDE CESUUR:
- Bij 45 vragen met 4 antwoordmogelijkheden:
o Door puur gokken: 45 * 0,25 = 11,25
o Rest: 45 – 11,25 = 33,75
o Hier moet je de helft op halen: 33, = 16,875
o Verhoogde cesuur wordt: 11,25 + 16,875 = 28,125
o Alle cijfers worden omgezet adhv deze verhoogde cesuur
- Waarom verhoogde cesuur?
o Geen stress meer over “de beste” antwoordstrategie (gokken of niet?)
§ Onderzoek toont aan dat al dan niet gokken mede bepaald wordt door
geslacht, persoonlijkheid, …
o Eenvoudig:
§ Je focust op de inhoud van het examen (niet op uitrekenen hoeveel
vragen je kan open laten)
§ Je vult alles in
LEERRESULTATEN:
- Je kent de basisbegrippen en theorieën uit het vakgebied en kan aangeven waarom
deze relevant zijn bij het analyseren van gedrag in een arbeids- en organisatiecontext;
- Je kan de relevante basisbegrippen en theorieën in hun historische context plaatsen;
- Je kan die basisconcepten en theorieën kritisch evalueren alsook het onderzoek
waaruit ze voortkomen;
- Je kan op basis van de basisbegrippen en theorieën uitleg geven over het samenspel
van enerzijds de differentiële sterkten en zwakten van werknemers en anderzijds
enkele formele en informele organisatiekenmerken;
- Je kan praktische toepassingen van de basisconcepten en theorieën herkennen en
duiden.
Arbeids- & organisatiepsychologie 2
,Overzicht cursus Voorbeelden
OVERZICHT CURSUS
VOORBEELDEN
- Zelfmoord tussen de iPhones, de werkomstandigheden bij Foxconn
o Foxconn oplossing valnetten rond het gebouw
- Moderne slavernij bij Zalando
- 174 slachtoffers van mensenhandel op werf van Antwerpse haven, en de teller loopt
- Ophef over uitspraken werknemer Google: “Mannen zijn biologisch geschikter aan de
top dan vrouwen”
- VUB voert quotum in: 1 op 3 professoren met een vrouw zijn
o Men ziet minder diversietijd binnen topfuncties
- Netflix let sits staff take as much holiday as they want, whenever they want – and it
works
o Resultaat: Mensen namen minder vakantie omdat mensen in een competitie
kwamen.
o Oplossing: Minimum aantal op te nemen vakantiedagen.
- Te gekke nieuwjaarsreceptie bij het Chinese vastgoedbedrijf Henan Real Estate
o Motiverende factor om andere mensen veel geld te zien verdienen.
- Minder loon voor de ideale job? 1 op 4 zegt ja!
- De 8 eigenschappen van een goede manager à hoofdstuk leiderschap.
OPBOUW CURSUS
1. Inleiding en situering
2. Basisdeterminanten van gedrag
3. Diversiteit op het werk
4. Arbeidsmotivatie- en satisfactie
5. Autonome werksystemen en jobdesign
6. Leiderschap
7. Werving en selectie
Arbeids- & organisatiepsychologie 3
,Hoofdstuk 1: Inleiding en situering Afbakening
HOOFDSTUK 1: INLEIDING EN SITUERING
AFBAKENING
- Focus op de werknemer mens en kijken welk effect dat de emoties hebben op hun
prestaties.
- We kijken welke zaken dat de organisatie aanbrengt effect heeft op de werknemer.
- Uiteindelijk kijken we ook naar de interactie tussen de twee.
SITUERING VAN DE A&O-PSYCHOLOGIE
Kan in elkaar overlopen
- Start: focus op de mens.
- Twee mogelijkheden: Mens als producent (focus cursus) en mens als consument
(consumer behavior)
- Mens-mens (sociale psychologie, interactie tussen mensen), mens-arbeid (focus
cursus)
- Ergonomie:
o Persoon is vaststaand gegeven en omgeving probeert men aan te passen aan
de persoon.
o Bv. Verlichting in kantoor, beeldscherm…
- Arbeidspsychologie:
o Job is vaststaand gegeven en we proberen de persoon aan te passen.
o Bv. Training en opleiding, werving en selectie (profiel zoeken)
- Organisatiepsychologie:
o Bestuderen van mesnen in de context van een organisatie.
o Bv. Leiderschap
Arbeids- & organisatiepsychologie 4
,Hoofdstuk 1: Inleiding en situering Historische en maatschappelijke evoluties
HISTORISCHE EN MAATSCHAPPELIJKE EVOLUTIES
FILOSOFIE
- Plato:
o Beschrijft ideale Staat als plaats waar individuen die taken/rollen toegewezen
krijgen waarvoor best geschikt.
§ Werkende mensen/gewone mensen
§ Wachters van de staat (soort van politie)
§ Politiekers (machtsfiguren binnen de staat)
o Plato stelt: Geen twee personen exact gelijk geboren; mensen verschillen qua
natuurlijke begaafdheden.
§ De ene mens leunt meer aan bij een rol dan de andere
o Stelt militaire geschiktheidstests op om soldaten van ideale Staat te selecteren.
§ De idee van werving en selectie à arbeidspsychologie.
- Juan de Dios Huarte y Navarro:
o Grote individuele verschillen
o Verschillende beroepen vereisen verschillende vaardigheidspatronen
o Zegt dat er een belang is van goede professionele diagnostiek
(oriënteringsproeven) door de staat, zodat men jongeren kan verplichten het
kennisdomein te bestuderen waarvoor meest geschikt.
§ Resultaat:
• Voordeel voor staat
• Voordeel voor individu: geen tijd en moeite verspillen
o Vandaag: ingangsexamen geneeskunde
NATUURWETENSCHAPPELIJKE METHODE
- Belangrijk geweest voor psychologie als wetenschap.
- Doel: Fenomenen op een systematische wijze bestuderen
o Observatie à hypothese à toetsing à verwerping/aanvaarding hypothese
- Bv. Milgram experiment (https://www.youtube.com/watch?v=xOYLCy5PVgM)
o Psycholoog na WO II
o Observatie: Hij vroeg zich af of alle Nazi’s doorslechte mensen waren.
o Hypothese: Mensen hebben het moeilijk om gezag te weerstaan.
o Toetsing: Experiment in labo met acteur en leren van koppelwoorden bij fout
een schok geven.
§ 65% van de mensen gaf schokken tot 450V.
o Hypothese werd door Milgram aanvaard. De autoriteit is moeilijk te weerstaan.
Arbeids- & organisatiepsychologie 5
,Hoofdstuk 1: Inleiding en situering Historische en maatschappelijke evoluties
MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELING / SOCIALE INVLOEDEN
- Wat is de invloed van AI op bepaalde taken.
HUMANISME
- De mens in het hier en nu meer centraal, vroeger het Christendom
EERSTE ACADEMISCHE ONTWIKKELINGEN:
- 1876: Wilhelm Wundt:
o Eerste psychologisch labo in Leipzig.
§ Eerste keer natuurwetenschappelijke methode om menselijk gedrag te
bestuderen.
o Experimentele methode
§ Heel gecontroleerd
o Introspectie:
§ = Vragen aan hun proefpersonen wat hun ervaringen waren tijdens het
experiment
Arbeids- & organisatiepsychologie 6
,Hoofdstuk 1: Inleiding en situering Historische en maatschappelijke evoluties
ARBEIDSPSYCHOLOGIE – CONSUMENTENPSYCHOLOGIE:
Studenten van Wundt die zorgen voor de opstart van de arbeids- en
consumentenpsychologie.
- 1901: Walter Dill Scott
o Rol van reclame op mensen onderzocht
o Toespraak over psychologie en reclame
§ Eerste keer dat deze zaken werden gekoppeld.
o Voor eerst commerciële activiteit linken aan psychologische inzichten
- 1912: Hugo Münsterberg
o Wordt gezien als de stichter van A&O psychologie
o Psychology and industrial efficiency
o Toepassen van empirisch – natuurwetenschappelijke methode op selectie
§ Ging heel eenvoudige taakjes die Wundt al deed paste hij aan om
mensen te selecteren voor jobs;
à Tools om trambestuurders te selecteren.
Arbeids- & organisatiepsychologie 7
,Hoofdstuk 1: Inleiding en situering Methodologische invloeden
METHODOLOGISCHE INVLOEDEN
DIFFERENTIËLE PSYCHOLOGIE
= Individuele verschillende tussen mensen.
- Galton, Pearson:
o Sterke interesse in individuele (algemene) verschillen.
o Experimentele methode
o Ontwikkelde van statistische technieken:
§ Gemiddelde, standaardafwijking, correlatie
o Vormde de basis voor de selectiepsychologie.
- McKeen Cattell, Binet & Simon, Terman, Yerkes
o Werkten rond de intellegentie en de verschillen hierin
o Individuele verschillen in cognitieve vaardigheden
o Basis voor intellegentie quotifiënt (IQ) en intelligentietests
§ Wordt vandaag gebruikt voor selectie en werving.
- Guilford, Cattell:
o Individuele verschillen in persoonlijkheid
à Labo waar ze de mensen hun individuele verschillen onderzochten.
Arbeids- & organisatiepsychologie 8
, Hoofdstuk 1: Inleiding en situeringEvolutie van maatschappelijke beeld over de mens in een
arbeidssituatie
EVOLUTIE VAN MAATSCHAPPELIJKE BEELD OVER DE MENS IN EEN ARBEIDSSITUATIE
Kijken hoe de visie op de werkende mens is veranderd.
< 20 EEUW (MENSEN ALS SLAAF)
- Werknemer volgt slaafs instructies en heeft geen eigen mening (= wegwerpobject).
DE RATIONEEL-ECONOMISCHE MENS
- Daarna een evolutie naar werknemer met rationeel - economische wezen
o Dit is dankzij Taylor.
- Taylor – Scientific management (Taylorisme/Fordisme)
o Kreeg de opdracht om zaken te veranderen in het productieproces voor
efficiëntie en voor betere omstandigheden voor de WN.
o Heeft een casestudy gemaakt rond 1 WN (Smith).
§ Taylor zei wanneer hij pauze’s moet nemen en wannneer hij hard moest
werken in ruil voor een stukloon.
o Werkmethoden werden gebaseerd op wetenschappelijke principes
§ Optimaliseerde alles om zo ervoor te zorgen dat Smith efficiënter
werkte.
o Selecteer, train en ontwikkel elke werknemer op een wetenschappelijke
manier
o Zorg ervoor dat de geplande werkmethode gevolgd wordt
o De basisidee hierachter:
§ Mensen zijn rationeel economische wezens. Wanneer je ze kan
overtuigen aan de hand van economische motieven, zullen ze harder
werken.
o Vandaag:
§ Scientific management: we bestuderen het werk aan de hand van
wetenschappelijke principes om alle stukjes van het proces te
optimaliseren.
§ Managers analyseren en plannen, werknemers voeren uit
§ We zien dit ook vandaag op lopende band werk.
- Gilbreths – Time and motion studies
o = Jobs bestuderen en elk van de primaire bewegingnen die gedaan worden
worden getimed en geoptimaliseerd om alles zo snel mogelijk te laten
uitvoeren.
o Micro-aanpassingen om het werk sneller te laten gaan.
§ Bv. Jas van boven naar onder of van onder naar boven
o Vandaag: B-Post draaiboek voor posbodes, DeLijn
o http://www.youtube.com/watch?v=lDg9REgkCQk
o http://www.youtube.com/watch?v=8iTOSgAnJ54&feature=related
Arbeids- & organisatiepsychologie 9
