Notes de cours
Uitgebreide notities lessen en arresten BCA 2023
- Établissement
- Universiteit Antwerpen (UA)
uitgebreide notities van lessen BCA, lesopnames bekeken en alles heel uitgebreid genoteerd, met schema's waar nodig.
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
Samenvatting Buitencontractueel Aansprakelijkheidsrecht2023-2024
Les 5 oktober 2023
Synoniem buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht: onrechtmatige daad, quasi-
delictuele aansprakelijkheid.
Zwiepende tak-arrest - Nederlandse Hoge Raad: vrouw gaat wandelen met een vriend in
het park, de vriend wandelt en is boos. Hij schopt tegen een tak die tegen de grond ligt. Tak
hing nog vast aan struik en zwiept terug in oog van vrouw. Art. 1382 BW: fout-schade-causaal
verband. Er is hier geen contractuele rechtsverhouding tussen de vrouw en haar vriend. Hier
gaat het over schade t.a.v. derden.
Art.1382 hier toegepast: Moet de vriend de vrouw schadevergoeding betalen? Indien de
vriend niet tegen de tak had geschopt was een geen schade berokkend geweest (=causaal
verband). Maar is er een fout, heeft die zich als een normaal zorgvuldig persoon gedragen?
Voor de toepassing van 1382 is er geen opzet vereist, de lichtste fout volstaat. Hierover kan
van mening verschilt worden, in Nederland verschilden de rechter in eerste aanleg en hoger
beroep ook van mening. Dit moet zuiver worden bekeken en er moet geen rekening worden
gehouden met tussenflitsende factoren. Stel nu dat de vriend verzekerd is (familiale
verzekering komt hier tussen), mag dit strikt gezien geen invloed hebben op de vraag of
iemand een fout heeft begaan of niet. In de rechtspraak zien we wel soms dat er rekening mee
wordt gehouden of iemand ertegen verzekerd is of niet, is menselijk maar niet correct. Als we
aanvaarden dat hij geeft fout heeft begaan, hoe gaat de vrouw dan vergoed worden voor het
verliezen van haar oog? In eerste instantie wordt ze niet vergoed, maar er is wel sociale
zekerheid in ons land die bepaalde kosten wel vergoed. Het is ook mogelijk dat de vrouw een
ongevallenverzekering heeft afgesloten, ook al is er geen sprake van aansprakelijkheid, dan
kan ook deze eigen verzekeraar een deel vergoeden. Let op, als de fout wel is vastgesteld, dan
is het de verzekering van de vriend die tussenkomt, niet die van de vrouw zelf. Hoge raad is in
deze zaak uit gegaan van het basisprincipe LLWIF (The Last Lies Where It Falls – in principe
blijft de schade liggen waar ze is ontstaan – dus voor eigen schade instaan). De hoge raad
heeft zich gebaseerd op de voorzienbaarheid van de schade: iemand begaat pas een fout,
indien schade voorzienbaar is en men niet de nodige maatregelen heeft genomen om deze te
voorkomen. De Hoge Raad heeft dus in dit sterk arrest beslist dat de vriend niet had kunnen
voorzien dat de tak terug ging zwiepen en in het oog van de vrouw terecht zou komen, dus hij
heeft geen fout begaan.
Idee wetgever 1804 – Code Napoléon: LLWIF, je kan de schade pas op iemand verhalen als
je iemand anders onzorgvuldig gedrag kunt verwijten. Fout = wanneer men zich niet heeft
gedragen als een normaal, zorgvuldig persoon geplaatst in dezelfde omstandigheden. In casus
hoge raad is dat een passe-partout, je bent daar niks mee met die definitie want de ene vindt
dat wel onzorgvuldig gedrag en de andere niet. Ander criterium dat beter is, is de
voorzienbaarheid van de schade. We zien steeds meer dat het principe van LLWIF onder druk
komt te staan omdat we vinden dat we meer aandacht moeten hebben voor de situatie van de
slachtoffers die hun fysieke integriteit nodig hebben om aan een inkomen te geraken,
waardoor de wetgever meer foutloze aansprakelijkheden heeft ingevoerd.
,Drie vergoedingsbronnen: sociale zekerheid (basisvergoeding, heel laagdrempelig),
verzekeringen (individuele ongevallenverzekeringen, maar vergoed ook niet alles) en het
buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht (meest genereuze vergoedingsbron, leidt in
principe tot integrale schadevergoeding).
Schadvergoedingsfondsen: asbestfonds, motorwaarborgfonds (iedereen die premie betaalt
voor autoverzekering, daarvan gaat een deel naar dat fonds, is solidarisering.
Les 12 oktober 2023
Rechtstakken beïnvloeden elkaar.
Basis aansprakelijkheidsrecht = schadevergoeding
Opkomst aansprakelijkheden van derden, door het ontstaan van de
aansprakelijkheidsverzekering;
3 functies:
Preventie en repressieve functie, dus het voorkomen van schadegevallen, is volgens een
aantal auteurs een functie van het aansprakelijkheidsrecht. Maar wellicht is het strafrecht daar
beter voor uitgerust. De repressieve functie van het aansprakelijkheidsrecht wordt door een
aantal punten wel verzwakt. Men is voor veel ongevallen verzekerd, bv verkeersongevallen,
WAM-verzekering is een verplichte verzekering in België. Preventieve functie komt langs de
andere kant wel op de voorgrond dankzij de aansprakelijkheidsverzekering, maar
aansprakelijkheidsverzekeringen komen nooit tussen voor een opzettelijke fout of voor zware
fouten die op uitdrukkelijke en beperkende wijze in de aansprakelijkheidsverzekering zijn
opgenomen. Autobestuurder die zware fout heeft begaan, ofwel komt verzekering niet tussen,
ofwel verhaalt verzekering achteraf op persoon die zware fout heeft begaan = prikkel om
iemand tot zorgvuldig gedrag aan te sporen, omdat hij daar niet voor verzekerd is, en zo heeft
de aansprakelijkheidsverzekering toch een zekere preventieve functie.
Schadespreidingsfunctie: collectiviteit, iedereen die een verzekering betaalt, draagt daartoe
bij om de schadegevallen te dekken.
Reglementerende functie: art. 1382 is een open norm, zeer vaag, begrip fout komt er zelfs
niet in voor en wordt niet uitgelegd. We interpreteren, wie een fout heeft begaan moet schade
slachtoffer vergoeden. Zorgvuldigheidsnorm kunnen we op om het even wat toepassen. Bv:
milieuaansprakelijkheid, AI… Via het artikel kunnen er nieuwe gedragsregels worden
bedacht.
Sommige auteurs strijden voor punitive damages, die men zou opleggen aan de
schadeverwekker, komt uit Amerikaans aansprakelijkheidsrecht. Is een private straf bovenop
de schadevergoeding die al betaald moet worden.
Lucratieve fouten: schadeverwekker weet dat de fout hem veel geld zal opleveren, zelfs na
het aftrekken van de schadevergoeding. In Frankrijk willen ze de morele schadevergoeding
van lucratieve fouten veel hoger leggen. Morele schade is heel moeilijk tot onmogelijk
begrootbaar. Indicatieve tabel (voor bv: verlies van kind in ongeval).
,Wetsvoorstel boek 6 BW: Art. 6.33 BW zegt wanneer de aansprakelijk opzettelijk en met de
bedoeling om winst te realiseren inbreuk heeft gemaakt op een persoonlijkheidsrecht van de
benadeelde, of zijn eer of reputatie heeft aangetast, kan de rechter de benadeelde een
bijkomende vergoeding toekennen gelijk aan een deel of aan de netto-winst van de
aansprakelijke. (soort van punitive damages).
Kritiek op aansprakelijkheidsrecht:
- Incoherent stelsel, heel veel foutloze aansprakelijkheden die worden geregeld in
bijzondere wetgeving. Ook kritiek op wetsvoorstel boek 6.
- Discriminatoir of onrechtvaardig systeem, Mattheus-effect vanuit sociale zekerheid
speelt, vooral rijkere burgers schaffen zich een aansprakelijkheidsverzekering aan
- Duur systeem, vaak leidt een ongeval tot gerechtelijke procedures, vaak procedures
tussen verzekeraars.
- Afvragen of aansprakelijkheidsrecht niet moet worden afgeschaft en meot worden
overgenomen door de sociale zekerheid? Is zo in Nieuw-Zeeland, badkuipargument: je
kan pas schadevergoeding vragen als je de fout van een derde kan aantonen.
Aansprakelijkheidsrecht voor een aantal ongevallen in Nieuw-Zeeland dus afgeschaft.
Verhouding straf(proces)recht en buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht:
Ze zijn voor een stuk met elkaar verweven. De strafrechter kan zich niet enkel uitspreken over
strafrechtelijke feiten, maar ook over burgerlijke vorderingen tot schadevergoeding die
voortvloeien uit het strafrechtelijk misdrijf. In heel veel gevallen is er sprake van een
strafrechtelijk misdrijf waarbij de benadeelde ook schadevergoeding wenst.
Verschilpunten:
- Verschillende doelstellingen: Het aansprakelijkheidsrecht wilt slachtoffer vergoeden
als de voorwaarden daartoe voldaan zijn, rekening houden met zorgvuldigheidsnorm,
beoordeling in abstracto dus met subjectieve kenmerken worden geen rekening
gehouden. Het strafrecht heeft als doelstelling, de bescherming van de samenleving,
preventie, maar toch vooral vergelding. Strafrechter zal de straf zo veel mogelijk
individualiseren. In het strafrecht, is de ernst en de duur van de straf evenredig met de
ernst van het misdrijf., hoe zwaarder het misdrijf hoe zwaarder de straf zal zijn.
Terwijl bij het aansprakelijkheidsrecht de lichtste fout volstaat om tot integrale
schadevergoeding te besluiten.
- Civielrechtelijk foutbegrip is veel rijker dan het strafrechtelijke foutbegrip, als een
geen inbreuk is op de strafwet, kun je niet tot strafrechtelijke aansprakelijkheid
besluiten.
Raakvlakken:
- Burgerlijke vordering die voortvloeit uit een strafrechtelijk misdrijf, dan heeft de
benadeelde de keuze om zijn zaak te brengen voor de strafrechter of burgerlijke
rechter. Ofwel kan hij de zaak rechtstreeks aanhangen bij de burgerlijke rechter, ofwel
moet hij zich burgerlijke partij stellen voor de strafrechter. Vanuit het licht van de
proceseconomie is het goed dat je niet eerst naar de strafrechter moet gaan om het
, strafrechtelijk misdrijf te laten vaststellen en daarna nog naar de burgerlijke rechter
moet om een schadevergoeding te gaan vragen.
- Le criminel tient le civil en état : de burgerlijke procedure wordt geschorst zolang de
strafrechtelijke procedure loopt, omdat men tegenstrijdige uitspraken wil vermijden.
- Gezag van strafrechtelijk gewijsde: de burgerlijke rechter is gebonden door wat de
strafrechter zeker en noodzakelijk heeft beslist.
Arrest Cassatie: 15 mei 1941: Steenbakkersarrest
Twee steenbakkers, een uit de Kempen en een uit Rijkevorsel. De Kempische steenbakker
denkt de uitvinding van de eeuw te hebben gedaan door vlammende stenen te hebben
ontworpen door leem met krijt te mengen in een bepaald productieproces. Steenbakker
Rijkevorsel brengt diezelfde vlammende stenen op de markt, en de kempische steenbakker
kan daar niet mee lachen en stelt dat dit een inbreuk is op zijn octrooirecht. De steenbakker uit
Rijkevorsel zegt dat het helemaal niks nieuw is en dat je het proces in elk handboek over
steenbakken kan terugvinden. De steenbakker van Rijkevorsel zegt, dat het feit dat die van de
Kempen hem voor de rechtbank dagvaardt is op zich al een fout.
Het steenbakkersarrest is voor de drie zaken van belang:
- Kan het feit dat je iemand voor de rechtbank brengt een fout uitmaken?
HvC: het feit dat je een gerechtelijke procedure start voor de rechtbank maakt op
zichzelf geen fout uit, maar het is wel anders wanneer dat het starten van die
procedure zo’n blijk van lichtzinnigheid geeft dat een normaal zorgvuldig persoon
geplaatst in dezelfde omstandigheden nooit zou hebben vertoond. De fout die door het
HvB te Brussel in aanmerking wordt genomen is niet het simpel feit dat men een
gerechtelijke procedure is gestart, maar het feit dat men die procedure is gestart in die
specifieke omstandigheden waar u zich eigenlijk had moeten onthouden.
- HvB: zegt dat het niet gaat om een bescheiden steenbakkersbedrijf gaat, maar om een
zeer grote onderneming met grote installaties, veel personeel en dat men alle middelen
had om te achterhalen dat dat steenbakkersprocédé nu iets nieuws was of niet. Hier
wordt rekening gehouden met een subjectief element, het feit dat het hier gaat om een
groot bedrijf en dat men zich hier niet afvraagt hoe een normaal zorgvuldig
steenbakkersbedrijf gehandeld zou hebben, maar als verzwarende omstandigheid
rekening houdt met het feit dat het gaat om een belangrijk groot bedrijf (waar men
normaal geen rekening mee houdt bij een in abstracto beoordeling)
- Steenbakkersbedrijf uit de kampen had aangevoerd dat zij helemaal geen zware fout
hadden begaan en dat zij dus ook niet tot integrale schadevergoeding verplicht konden
worden. HvC: art.1382 BW maakt geen onderscheid naar gelang de aard van de fout.
Schadeloosstelling is iemand terugplaatsen in de situatie waarin hij zich zou hebben
bevonden indien hij de fout niet zou hebben begaan.
Arrest Cassatie, 8 mei 1961: vrachtwagenbestuurder
Vrachtwagenchauffeur parkeert zich op de openbare weg ergens in landbouwgebied, ’s nachts
zonder zijn achterlichten aan te zetten. Er komt iemand aangereden en die zit de vrachtwagen
niet en rijdt daartegen en lijdt daardoor schade. Belang van dit arrest: het gaat om een
strafrechtelijke zaak met vordering tot schadevergoeding. Vrachtwagenchauffeur werpt op dat
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur margotvanzeir. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
67096 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans