Forensische psychiatrie
Schizofrenie psychotische stoornissen
Historisch overzicht
Aspecifieke bewaring: pest- en dolhuizen
- Doel = maatschappij beschermen
▪ 1539: “Tot Eeuwige dagen in gevangenis geketent ende versekert te worden”
▪ 1593: Wedde: 3 ponden en 20 schellingen “om miserabele crancksinnische” personen
onderdak te geven (+ per week 30 schellingen per patiënt)
Specifieke bewaring
- Dit idee kwam vooral vanuit de UK
- Doel:
▪ Maatschappij beschermen
▫ Vroeger was het doel de maatschappij te beschermen, patiënten werden daarom
levenslang opgesloten
▪ Eerste instelling: “Bedlam” (St Bethlem’s Hospital London)
▫ Aanvankelijk: straf voor “immoraliteit” immoreel gedrag
▫ Later (1700): “patients”;
▫ Organisatie (1734): curable/incurable dit zijn de twee verschillende afdelingen
↳ ‘Gekken’ werden vastgebonden /
geïmobiliseerd omdat ze als gevaarlijk werden
gepercipieerd
↳ Dit was een show waar je kon gaan kijken naar de ‘gekken’.
Je kon ook een stok meenemen om de mensen te ‘porren’.
→ Draaistoel: men geloofde dat ‘gekken’
verkeerd ‘opgedraaid’ waren
→ Artificial Hibernation: een beer is gevaarlijk
tenzij in winterslaap, als iemand kou heeft
ontstaat er een periode waar men niet
agressief is
1
,- Dr. Guislain was de eerste die echte zorg wilde opzetten voor geesteszieken. Ze verbleven
in deze instellingen tot het einde van hun leven
▪ Pleitte voor morele behandeling
Psychosezorg
- Residentieel verblijf
▪ Burgemeester besliste over residentieel verblijf
▫ Familie, kennissen,.. konden doorgeven dat iemand ‘gek’ deed
▫ Burgemeester gaf dan toestemming om opgenomen te worden in de instelling
▪ Mannen en vrouwen leefden strikt gescheiden.
▪ “Aangeleerde afhankelijkheid” hun leven was daar, ze mochten zelf niets beslissen, ze
hadden geen privacy
▪ Verlies aan gezonde mentale capaciteiten en coping skills
▪ Therapieën: oa koude baden, ergotherapie, bewegingstherapie: “bezig zijn”
Electro-convulsie-therapie
- Elektroshock therapie is geen verouderde therapie, gebeurt nogsteeds
▪ Verschil met vroeger: nu werkt men met spierverslapping om schade aan het lichaam
tegen te gaan (→ vroeger beet men op hun eigen tong etc.)
▪ Wordt ook voor andere aandoeningen gebruikt dan bij schizofrene patiënten
- Korte tijdlijn
▪ 1926: “insult is belangrijk”
▫ Bij elektroconvulsietherapie (ECT) wordt er met behulp van een kortdurende
elektrische impuls een epileptisch insult opgewekt. Een epileptisch insult is een
ontlading in de hersenen, waarbij na enkele seconden een spierspanning optreedt.
▫ Het is essentieel dat therapeutisch insulten worden opgewekt tijdens de ECT-kuur.
▫ Daarmee is de totale behandelduur zo kort mogelijk, de effectiviteit het hoogste en
daarmee de resultaten voor de maatschappij het meest optimaal.
▪ 1937: Cerletti (toestel)
▫ Cerletti was een neuroloog die de methode van ECT ontdekt heeft
▪ Sinds 1940: werkt men met curariseren (spierverslapping)
- Beroemde ECT patiënten:
▪ Ernest Heminghway
▪ Vladimir Horowitz (pianist)
▪ Lou Reed
Lobotomie
- Egas Moniz, Portugees neurochirurg
▪ Heeft Nobelprijs geneeskunde gewonnen (1941)
▪ Gebruikte specifiek leukotoom via boorgat
▪ Effectief, maar bijwerkingen…
▫ Werd uiteindelijk in de rug geschoten door één van zijn gelobotomiseerde patiënten
- Lobotomie = boorgat in de schedel & met een wisser in de witte stof heen en weer gaan
▪ Werkte goed, agressie verdwijnt
▪ Mensen kenden dan geen normale ontwikkeling meer, werden zeer willoos
2
,- Ice-pick lobotomy
▪ Snelle lobotomie: maakte geen boorgat meer, boven de oogbol zit een zeer dun stukje
schedel & men stak een ice pick boven de oogbol, onder lokale anesthesie
▪ Freeman, uitvinder van de “snelle lobotomie” (1945)
▫ Gebruikte een “Ice Pick” in plaats van een leukotoom
▫ Onder lokale anesthesie ingebracht met een hamer: “this perforates skin,
subcutaneous tissue, bone and meninges in a single plunge”
Symptomen
- Term “psychotische symptomen” versus “psychotische stoornissen”
▪ Psychotische symptomen komen meestal voor bij psychotische stoornissen maar
kunnen ook voorkomen bij tal van andere psychiatrische ziektebeelden zoals
stemmingsstoornissen, middelenmisbruik, persoonlijkheidsstoornissen, dementie,...
▪ De meest voorkomende en prototypische psychotische stoornis is schizofrenie (hier
verder besproken)
▪ Alle psychotische stoornissen hebben psychotische symptomen als symptoom, een
aantal andere stoornissen hebben ook delen van psychotische symptomen, maar
slechts deeltjes
Algemeen: symptomen bij schizofreniespectrum- en andere psychotische
stoornissen
- Er zijn 5 symptoomdomeinen!!!:
1. Wanen
2. Hallucinaties
3. Gedesorganiseerde denken
4. Gedesorganiseerde of abnormale psychomotoriek
5. Negatieve symptomen
- Positieve symptomen zijn symptomen die iemand anders niet heeft, het komt bij het
normale gedrag (plus / positief)
▪ Gedrag + … (positieve symptomen)
▪ Heeft te maken met neurotransmitters & dopamine
▫ Positieve symptomen komen door een teveel in het limbische systeem
3
, 1. Wanen
- Definitie
▪ Wanen = denkstoornis
▪ Definitie: Vaststaande overtuigingen die niet vatbaar zijn voor feiten die ermee in
tegenspraak zijn
▫ Patiënt is niet te overtuigen in het tegendeel van zijn wanen
▪ Niet passend binnen cultuur of religie (bv. Voodoo)
▫ Voorbeeld: voodoo
▫ Voorbeeld: geloven dat een hostie het lichaam van christus is is geen waan
▪ Zelden heeft de patiënt inzicht in zijn wanen
- Frequent voorkomende wanen
▪ Achtervolgingswanen
= Iemand heeft de overtuiging dat hem of haar kwaad zal worden berokkend, dat hij of
zij zal worden aangevallen, door een persoon, organisatie of andere groep mensen
▫ Meest voorkomende waan
▫ Wordt als zeer bedreigend ervaren
▫ Bv. Film Hugo en Linda: Hugo denkt dat zijn moeder lid is van een geheime dienst
en hem iets wil aandoen
▪ Betrekkingswanen
= Iemand heeft de overtuiging dat bepaalde gebaren, opmerkingen, signalen uit de
omgeving enzovoort aan de betrokkene zelf gericht zijn
▫ Bv. Film Hugo en Linda: Boodschap op TV is specifiek naar Hugo gericht
▫ Bv. Denken dat iemand je pest omdat je steeds rood licht hebt, dat dit specifieke
betrekking heeft op jou
- Minder frequent voorkomende wanen
▪ Grootheidswanen
= Iemand heeft de overtuiging dat hij of zij uitzonderlijke kwaliteiten, rijkdom of roem bezit
▫ Bv. Film Hugo en Linda: Linda heeft waan dat ze de plannen van atoombom moet bewaken
▪ Erotomane wanen (Syndroom van Clérambault)
= Iemand is er onterecht van overtuigd dat iemand anders verliefd is op hem of haar
▪ Beïnvloedingswanen:
= Iemand stuurt gedachte naar je schedel, die zo kunnen binnendringen.
▫ Gedachteninbreng,…
↪ Gedachtenimbreng = iemand stuurt gedachten naar je die je schedel binnen dringen
▫ Zie: Het geheim van de hersenchip
2. Hallucinaties
- Definitie
▪ Hallucinaties = stoornissen van de waarneming, zintuiglijke ervaringen die plaatsvinden
zonder dat er een externe stimulus is
↪ Zonder externe stimulus: je hoort of ziet dingen die er niet echt zijn, maar ze zijn even
levendig en helder als normale waarnemingen
▪ Zijn levendig en helder, hebben net zo veel kracht en maken net zo veel indruk als
normale waarnemingen, en staan niet onder controle van de wil
▪ Zelden heeft de patiënt hier inzicht in
4
