KOOP-VERKOOP
Open boek (toepassingen/casus kunnen!)
LES 1
Inleiding tot het gerechtelijk en
burgerlijk recht
Wat is het recht?
= het organiseren van het menselijk handelen in de samenleving en het vermijden van
complete chaos.
“Geheel van afdwingbare gedragsregels en normen, opgelegd door de overheid, die tot doel hebben
het maatschappelijke leven te ordenen”
Nationaal (binnen belgie) vs. Supranationaal (buiten recht bv EU)
Indeling van het recht (nationaal)
Publiekrecht: regelt de algemene belangen; de inrichting, werking en onderlinge verhoudingen van
de overheidsorganen en de verhouding tussen de overheid en de burger. Iets waar de overheid bij
betrokken is.
Rechtstakken:
• Staatsrecht: regelt inrichting en werking van de staat en haar organen (gemeenschappen, gewesten
enz.) + fundamentele rechten en vrijheden burgers → Grondwet (1831) + afzonderlijke wetten Met opmerkingen [CC1]: Niet in wetboek
• Administratief recht: regelt de werking van de administratieve overheidsinstanties en de
verhouding burger-overheid (bv. omgevingsvergunning) → afzonderlijke wetten Met opmerkingen [CC2]: Als je een huis wilt bouwen of
• Fiscaal recht: regelt de vestiging en inning van de belastingen → afzonderlijke wetten bv bomen wilt kappen. Aanvragen bij gemeente. Bij
afkeuring kunt ge naar provincie gaan, als deze nog eens
• Strafrecht: bepaalt welke handelingen strafbaar zijn (overtredingen, wanbedrijven en misdaden) en
afkeurt, naar brussel gaan
welke straffen daarop van toepassing zijn → Strafwetboek + afzonderlijke wetten
• Strafprocesrecht: regelt de organisatie van de strafgerechten en de strafrechtelijke procedures Met opmerkingen [CC3]: Hoe gaat het strafrecht te werk
(incl. vaststelling en opsporing van misdrijven) → Wetboek van Strafvordering + afzonderlijke wetten
Privaatrecht: regelt verhouding tussen burgers onderling. Regels die zeggen hoe we met elkaar
moeten omgaan
1
,• Internationaal privaatrecht (welk recht van welk land is van toepassing) bv belg huurt in spanje
auto en je rijd griek omver -> welke regelgeving is van toepassing? -> dit regelt internationaal
privaatrecht
• Burgerlijk recht: regelt een aantal elementaire verhoudingen tussen de burgers (bvb. huwelijk,
eigendom, contracten, statuut van de persoon,…)
→ Burgerlijk Wetboek + afzonderlijke wetten
→ volop in verandering: oud vs. nieuw BW Met opmerkingen [CC4]: Boeken in het nieuw bw
→ indelingen: personenrecht – goederenrecht – familierecht – familiaal vermogensrecht – 1. algemene bepalingen
2. relatierecht
verbintenissenrecht en bijzondere overeenkomsten
3. goederenrecht
4. nalatenschap, schenking, testamenten
Daarnaast nog diverse rechtstakken die niet eenduidig gecatalogeerd kunnen worden als privaat dan 5. verbintenissenrecht
wel publiek recht: 8. bewijsrecht
• Ondernemings- en economisch recht: bevat o.a. regels inzake het statuut van ondernemingen en Met opmerkingen [CC5R4]: Nog in het oud bw
bepaalde commerciële verrichtingen, consumentenbescherming → Wetboek van Economisch Recht 6. buitencontractuele aanspr
(WER) 7. bijzondere ovk
9. zekerheden
• Vennootschapsrecht: regelt de soorten vennootschappen → Wetboek van Vennootschappen en
10. verjaring
Verenigingen
• Gerechtelijk recht: regels m.b.t. organisatie van de rechterlijke macht + verloop van een
gerechtelijke procedure → Gerechtelijk Wetboek
Daarnaast nog diverse rechtstakken die niet eenduidig gecatalogeerd kunnen worden als privaat dan
wel publiek recht:
• Sociaal recht: regels inzake arbeidsrecht (arbeidsovereenkomsten) + sociale zekerheidsrecht →
afzonderlijke wetten
• Intellectuele rechten (o.a. auteursrechten, octrooien, …) Met opmerkingen [CC6]: Uitvinding beschermen
• Financieel recht
Casus: Sophia is dolverliefd en huwt (1) met Jonas. Na drie jaar bevalt Sophia van een dochtertje Noa,
voor wie zij gelden ontvangt via het “groeipakket” (2). Jonas komt helaas te overlijden doordat een
Hongaarse (3) bestuurder hem aanrijdt en vluchtmisdrijf (4) pleegt. De bestuurder wordt veroordeeld
door de politierechtbank (5) tot betaling van een schadevergoeding (6) aan Sophia. Sophia ontvangt
een weduwenpensioen (7) na het overlijden van Jonas.
1 – privaat – burgerlijk recht
2 – gemengd – sociaal recht
3 – privaat – IPR
4 – publiek - strafrecht
5 – publiek - strafprocesrecht
6 – privaat – burgerlijk recht (BCA)
7 – gemengd – sociaal recht
Bronnen van het recht
• Waar vinden we het recht?
• Wetgeving (belangrijke bron van het recht)
• Rechtspraak = het gesproken recht, wat de rechter zegt (gelijklopende beslissingen –
cassatierechtspraak) Met opmerkingen [CC7]: Hoogste rechtbank. Als deze
• Rechtsleer (juridische boeken, artikels) iets zeggen, moet iedereen dat volgen. Wat het Hof van
Cassatie zegt, wordt geacht juist te zijn, en moeten andere
• Gewoonte / Ongeschreven algemene rechtsprincipes (bvb. recht van verdediging, behoorlijk
rechters dat ook volgen
bestuur)
Met opmerkingen [CC8]: Staat nergens op papier. Bv
• (Billijkheid?)
recht van zelfverdediging
2
,Elke zaak staat los van elkaar en de rechter zal dan ook op basis van de wetgeving zijn besluit maken,
en niet op basis van voorgaande zaken
Bronnen van het recht: wetgeving
• Democratie (stemplicht; volk kiest diegenen die de wetten maken) + scheiding der machten (3)
• Federale overheid –> federaal niveau (parlement (= kamer + senaat + Koning) / regering)
• Gemeenschappen (3) *gemeenschappen en gewesten -> regionaal niveau*
• Gewesten (3)
• Provincies (10) –> provinciaal niveau (bv provinciebelasting, is voor iedere provincie anders)
• Gemeenten –> gemeentelijk niveau (bv sneeuw op stoep ruimen, staat zo in de wet)
• Waar?
-> Belgisch Staatsblad (behalve provincies en gemeenten, hebben eigen website)
-> Bestuursmemoriaal
-> website
• Europese en internationale wetgeving
• Grondwet = meest fundamentele Belgische wet
• Wet (federaal niveau)
• Decreet (gemeenschaps- en gewestniveau) – Ordonnantie (Brussels Hoofdstedelijk Gewest)
• Koninklijk Besluit (KB – besluiten genomen door de Koning ter uitvoering van wetten)
• Besluiten van gemeenschaps- of gewestregeringen (besluiten ter uitvoering van decreten)
• Ministerieel Besluit (MB)
• Besluit van een lid van de gemeenschaps- of gewestregeringen
• Provinciale en gemeentelijke reglementen
Hiërarchie van de Belgische wetgeving:
Federale Regionale (gem/gew)
De onderste is ondergeschikt aan degene die erboven staat. Ze moeten in overeenstemming zijn met
de hogere wetgeving
Wet – decreet (en andere) → even hoog gerangschikt dus eigenlijk dezelfde waarde
3
, Rechtbanken en hoven
(pijltjes = waar naartoe indien in beroep gaan. Je kan maar 1x in beroep gaan)
Waarom staat het in een piramide?
-> van de onderste zijn er meer dan van de bovenste (1 Hof van Cassatie maar veel vrederechtbanken
bv)
-> je kan stijgen (in beroep gaan)
Welke rechtbank behandeld wat?
-Politierechtbank → alles omtrent verkeer (ookal gebeurt er een moord in het verkeer. Ook gas
boetes en ook alle overtredingen
-Vrederechter → burenruzies, huur, alle zaken die tot 5000€ gaan (bv 500€ lenen aan buurman en
geeft het niet terug), bijzondere bevoegdheden, bewindvoering
-Ondernemingsrechtbank → alle geschillen tussen en tegen ondernemingen, faillissementen van
ondernemingen
-Arbeidsrechtbank → sociale zekerheid, verband houd in relatie WG en WN, collectieve
schuldenregeling Met opmerkingen [CC9]: Prive peronen die niet meer
alles kunnen betalen. Kunnen dit aanvragen bij rechtbank. Er
-Familierechtbank → familiezaken zoals erfenis, scheidingen, voorlopige maatregelen, misbruik in wordt dan advocaat aangesteld. AL uw inkomen gaat naar de
huwelijk,… advocaat en hij regelt dan al uw schulden en geeft u ook een
leefvermogen. Deurwaarders komen dan niet meer.
-Jeugdrechtbank → alle zaken van minderjarigen Voorwaarde is dat je niet opnieuw schulden mag maken
-Correctionele rb → voor alle wanbedrijven zoals diefstal, poging tot moord,…
-Burgerlijke rb → zaken boven de 5000€ en alle andere zaken die nergens anders naartoe kunnen
(-Strafuitvoeringsrb → nvt) Met opmerkingen [CC10]: Bv moord. Omdat het de staat
veel geld kost om hof v assisen samen te stellen, komen
------ uitzonderlijke gevallen bij hof v assisen. De 'gewone'
moorden komen bij cor rb.
-Hof van assisen → meest ernstige/gruwelijke misdaden maar hier is met jury (gewone mens)
Met opmerkingen [CC11]: Krijg je gelijk -> uitspraak van
-Arbeidshof → behandelt het hoger beroep tegen vonnissen van de arbeidsrechtbank hof v beroep verbreken. Gevolg -> terugsturen naar waar het
van komt maar met een andere rechter.
-Hof van beroep → Zaak wordt herbeoordeeld en beslissen ze opnieuw wie gelijk heeft krijg je ongelijk -> er gebeurd niks, einduitspraak wordt dan
gewoon bevestigd
------- Met opmerkingen [CC12R11]: Bv. Je start bij politierb,
gaat in beroep, en dan naar cassatie -> indien ze akkoord
-Hof van Cassatie → Ze controleren op procedurefouten of een verkeerde toepassing van de wet. Je gaan met jou -> terug naar beroep (niet helemaal terug naar
moet altijd eerst beroep hebben aangetekend voor je naar cassatie gaat. politierb)
4
