Samenvatting inleiding tot het
recht
Samenvatting Inleiding tot het recht deel 1
1. Kenmerken en definitie van het recht
1.1 kenmerken van recht
- 1830-1831: ontstaan Belgie: opgelegd door samenleving
- Is een ordening voor samenleving door ingevoerde regels
- Zij die deze niet volgen worden gesanctioneerd: afgedwongen door samenleving
1.2 soorten rechtenregels
- Gedragsregels
- Toepassingsregels en -structuren (rechtsbescherming!)
- Regels voor maken en wijzigen van het recht
1.3 Definitie
geheel van afdwingbare regels:
Waarom? Menselijk handelen in samenleving ordenen
- opgelegd door eigen vertegenwoordigers
Wat als? Gasboete voor degene die niet volgen: Gemeentelijke Administratieve Sanctie
1.4 objectief recht vs subjectief recht
Rechtssubject
- persoon/groep die potentieel drager zijn van subjectieve drager
1. rechtspersonen: opgerichte venootschappen zoals in wet staat voor oprichting
2. natuurlijke personen: ik
waarop recht van toepassing is
Rechtsobject
- Het voorwerp waarover de rechtssubjecten hun subjectieve rechten
uitoefenen
1.5 Rechtsmisbruik
- Wordt schade aangericht aan andere partij
- Uitoefening van recht op wijze die buiten grenzen gaat van
normale uitoefening van dat recht door voorzichtig & bezorgd
persoon
2. Soorten subjectieve rechten
Sociaal-eco. Rechten: geld vragen aan
overheid
Participatierechten: mee stemmen
Patrimoniale rechten: vermogen vergroten
door geld, gaat over erven
,Extra-patrimoniale rechten: gaat niet over geld, valt niet te verkopen of te erven en stopt
wanneer je dood bent
Zakelijk recht: aanspraak op geld/zaak plakt op zaak en blijft van deze persoon
Vorderingsrecht: plakt op persoon bv. Persoon moet iets doen, gaat om de persoon niet om te
taak die moet worden uitgevoerd
Intellectueel recht: aaanspraak op idee = patrimoniaal recht
Bij politiek recht is overheid erbij/ heeft er iets mee te maken
Vorderingsrechten: aanspraak t.a.v. een bepaalde persoon voor een bepaalde prestatie
Intellectuele rechten: aanspraak op een idee
3. deelgebieden van het recht
volgens inhoud: publiek recht & privé recht
volgens territorium: nationaal recht, internationaal recht
3.1 nationaal recht
3.1.1 nat. Privaat recht
- relaties tussen onderlinge burgers
- aanvullend (suppletief) recht: wet aangevuld door evt.
opmerkingen dat geen wet is maar aanspraak
- dwingend (imperatief) recht: niet van afwijken
Principe: contractsvrijheid
= bevoegdheid om vrij over zijn middelen te
beschikken
A. burgerlijk recht
- Regelt meest elementaire relaties tussen burgers
- Ook “Gemeen recht”
- Terug te vinden in Burgerlijk Wetboek (1804)
B. Economisch recht
- Handeldrijving, geen publiek recht enkel privaat
recht
- Is vervaging tussen scheiding publiek en privaat
en handels-en burgerlijk recht
=> economisch recht bevat bepalingen van beiden soorten recht met als doel bescherming
van alle partijen en duidelijke regels
- Van toepassing op “ondernemingen” : elke (natuurlijke- of rechts)persoon of andere entiteit
die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent (uitzonderingen later)
- Terug te vinden in het Wetboek van Economisch recht=> marktrecht
- Ondernemingsrecht-marktrecht-vennootschapsrecht-ondernemingen in moeilijkheden
C. Arbeidsrecht
- Verhouding werkgever- werknemer, individueel en collectief
D. Privaatrechterlijk procesrecht
Regelt :
- Organisatie van de privaatrechtelijke rechtscolleges
- de privaatrechtelijke procedure
Terug te vinden in het Gerechtelijk Wetboek.
,3.1.2. Nationaal Publiekrecht
Publiekrecht regelt:
- Verhoudingen tussen burgers en overheid
- Bevoegdheden en organisatie van de overheid
Overheid heeft bevoorrechte positie (“geweldmonopolie”):
- Algemeen geldende regels uitvaardigen
- Beslissingen opdringen aan burgers (vb. boete, onteigening)
- Strafrechtelijke vervolging en vrijheidsberoving
Overheid kan ook privaatrechtelijk optreden
A. Grondwettelijk recht
Regelt :
- de inrichting van de staat
- de fundamentele rechten en vrijheden van de burgers
B. administratief recht
- Regelt de organisatie en de werking van de uitvoerende macht
- Terug te vinden in talrijke wetten, KB’s en MB’s, regionale, provinciale en gemeentelijke
verordeningen,…
C. Fiscaal recht
Waarom belastingen?
- Belangrijke inkomensbron van de overheid
Directe belastingen
- Belasting, berekend op basis van het inkomen
- Vb personenbelasting, vennootschapsbelasting
Indirecte belasting: belasting, geheven naar aanleiding van een juridische handeling of een
voorbijgaand feit
- Vb kopen-verkopen: BTW, invoerrechten, accijnzen
, - Vb Erfenis: erfbelasting
Directe belastingen
,Indirecte belanstingen: BTW
Belasting over de Toegevoegde Waarde (BTW):
- belasting op goederen en diensten
- door eindverbruiker gedragen
- stapsgewijs wordt geïnd, namelijk bij elke stap in productie- en distributieproces.
btw is dus de toegevoegde waarde die bij elke stap wordt belast.
De toegepaste tarieven verschillen volgens de aard van de belaste goederen of diensten.
Andere indirecte belastingen:
- Erfbelasting (voorheen: successierechten): wordt betaald op nalatenschap
- Douanerechten: belasting bij in-en uitvoer van goederen
- Accijnzen: indirecte belasting op bepaalde – meestal schadelijke - producten
- Registratierechten: belasting bij aangaan van hypotheek, aankoop onroerend goed, schenken
van goederen, …
D. Sociale zekerheid
- Regelt soc. verzekering werknemers & zelfstandigen
(ziekte, invaliditeit, arbeidsongevallen, pensioenen, ed)
- Sociaal recht
E. Strafrecht
- Regelt de strafbare handelingen (misdrijven) en de straffen
- Garandeert de openbare orde en veiligheid
- Terug te vinden in het Strafwetboek en afzonderlijke wetten
F. Strafprocesrecht
- Regelt inrichting en bevoegdheden van strafrechtscolleges
- procedure strafzaken : hoe vervolgen
- Terug te vinden in wetboek strafvordering.
2.2 grensoverschrijdend recht
3.2.1 internationaal privaatrecht
Van toepassing in (privaatrechtelijke) situaties met vreemde (buitenlandse) elementen
vb. huwelijk tussen Belgische vrouw en Russische man
IPR bevat verwijzingsregels:
- welke rechter is bevoegd?
- welk recht moet die rechter toepassen?
- erkenning en tenuitvoerlegging van buitenlandse akten
en buitenlandse rechterlijke beslissingen
, IPR = nationaal recht
Terug te vinden in het WIPR en in Europese wetgeving
3.2.2 internationaal publiekrecht/ volkenrecht
Internationaal publiekrecht regelt:
- Verhoudingen tussen staten onderling
(> “klassieke” internationale verdragen)
- Inrichting en werking van internationale organisaties
- Verhoudingen tussen staten en internationale instellingen
3.2.3 Europees recht
- Bindend voor lidstaten en hun inwoners
- Verhoudingen tussen lidstaten, Europese instellingen en onderdanen
Wat is recht?
Belangrijkste bronnen van recht (basis vh recht):
1. Rechtsleer
- Gezaghebbend
- boeken waarin bepaalde materie wordt uitgelegd
2. Rechtsspraak
- Bindend voor partijen
- rechters die veroordeling uitspreken, vonnis & arrest -> rechtspraak
- Gezaghebbende rechtsbron
- Geheel van uitgesproken dingen door rechters zijn bindend maar niet voor iedereen
3. Wetgevend
- Bindend voor iedereen
- Artikels
Gezaghebbend: rechtspraak & rechtsleer
Bindend: wetgeving
4.1 internationale rechtsbronnen
Verdragen
- Bv. EVRM
- Beslissingen van een internationale organisatie
Op het niveau van de EU:
- verordeningen, richtlijnen
- Ook rechtspraak en rechtsleer
Verdrag: afspraak tussen bv. Meerdere landen (Europees Verdag Van Rechten Van Mens, niks met
Europa te maken!!!) Gemaakt door raad v Europa in 1950, landen die hieraan meewerken moeten
wetgeving aanpassen aan dit verdrag
Beslissingen: België staat bevoegdheden af,
