Samenvatting Syllabus informatiesystemen TEW 23/24
HOOFDSTUK 1
Situering van Beleidsinformatica:
Beleidsinformatica bevindt zich op het snijpunt van bedrijfskunde/economie en
informatietechnologie (ICT). Het is ontstaan om de kloof te overbruggen tussen bedrijfskundigen en
programmeurs bij het bouwen van informatiesystemen, ongeveer 50 jaar geleden. Het doel is om als
een brug te fungeren en een goede afstemming (alignment) te bewerkstelligen tussen bedrijfskunde
en ICT.
Twee Hoofdgebieden van Beleidsinformatica:
1) Bouwen van Informatiesystemen:
- Beleidsinformatica richt zich op het ontwerpen en bouwen van informatiesystemen die
bedrijfskundige vereisten vervullen. De functioneel-constructieve kloof, vergelijkbaar met een
architect die ontwerpt voor bouwprojecten, staat centraal in dit proces.
- Het ontwerpproces omvat projectmanagement, systeemanalyse en -ontwerp, waarbij de F-
laag (bedrijfskundige vereisten) wordt vertaald naar de C-laag (technologische
mogelijkheden). Het bouwen van complexe systemen blijft een uitdaging door technologische
evoluties en organisatorische veranderingen.
2) Managementaspecten van Informatiesystemen:
- Beleidsinformatica behandelt managementaspecten op IT-niveau, zoals IT-governance en IT-
audit. Er worden twee perspectieven voor IT-strategie onderscheiden: kosten-gebaseerd
(focus op kostenefficiëntie) en innovatiegericht (benutten van nieuwe technologische
mogelijkheden).
- Het vakgebied is sterk multidisciplinair en vereist kennis van zowel menswetenschappen als
exacte wetenschappen. Het omvat diverse activiteiten, waaronder systeemontwikkeling,
investeringsbeslissingen en projectmanagement.
Evolutie van Beleidsinformatica:
Beleidsinformatica begon met de automatisering van secundaire activiteiten, maar evolueerde naar
het automatiseren van de kernactiviteiten van organisaties in sectoren zoals diensten en overheid.
Hierdoor kreeg ICT een strategische rol binnen organisaties, wat leidde tot efficiëntiewinsten en
directe bijdragen aan de winst van de organisatie.
Multidisciplinair Karakter:
Beleidsinformatica is breed en multidisciplinair, met raakvlakken tussen bedrijfskunde, ICT en andere
vakgebieden. Het vakgebied kan niet strikt worden afgebakend omdat het zich bezighoudt met
diverse domeinen en zich constant aanpast aan veranderingen in technologie en
organisatiestructuren.
Primaire vs. Secundaire Activiteiten in Beleidsinformatica:
Oorsprong:
- Primaire activiteiten: Kern van organisatie, vaak technisch (bijv. industrie).
- Secundaire activiteiten: Ondersteunend, gericht op bedrijfskunde (bijv. administratie).
,Vroege Focus:
- Beleidsinformatica begon met automatisering van secundaire activiteiten.
- Informatiesystemen bouwen was technisch, vooral in industrie.
Evolutie naar Strategisch Perspectief:
- Inzicht ontstond dat bedrijfskundige kernactiviteiten ook geautomatiseerd konden worden.
- Belang van ICT nam toe, niet alleen voor ondersteuning maar ook strategisch.
Strategische Inzet:
- Kernactiviteiten automatiseren leidde tot zichtbare efficiëntiewinsten.
- ICT werd strategisch ingezet, vooral in dienstensectoren en overheid.
Resultaat:
- Beleidsinformatica verschuift van ondersteuning naar strategische innovatie.
- Focus niet alleen op administratieve processen, maar ook op verbetering van kernactiviteiten.
Beleidsinformatica - Het Innoverend Perspectief:
Belang van ICT in Innovatie:
- Nadruk op nieuwe mogelijkheden van ICT in bedrijfskunde en economie.
- Verkenning van technologische innovaties voor bedrijfskundige en economische vooruitgang.
Focus op Innovatie:
- Niet alleen automatiseren, maar kijken naar nieuwe diensten, producten, structuren, en
doelen.
- Streven naar concurrentievoordeel en marktinnovatie.
Bouw van Innovatieve Systemen:
- Nieuwe technologieën vragen soms andere ontwerp- en programmeerbenaderingen.
- Prototypes in experimentele fase, gevolgd door aanpassingen voor grootschalige productie.
- Schaalbaarheidsuitdagingen, maar cloudtechnologie vergemakkelijkt het schalen.
Management van Innovaties:
- Innoveren brengt bedrijfskundige en technische risico's met zich mee.
- Beheersing van risico's en evaluatie van waarde tegenover kosten essentieel.
- Impact op concurrentiepositie en marktstructuur, bijv. desintermediatie.
Integratie en Schaalbaarheid:
- Problemen met integratie van prototypes met bestaande systemen.
- Cloudtechnologie helpt bij het eenvoudiger schalen van systemen.
Risico- en Kostenbeheer:
- Innovaties bevatten intrinsieke risico's; beheersing is cruciaal.
- Evaluatie van waarde van experimenten tegenover opportuniteitskosten.
,Impact op Concurrentiepositie:
- Innovatie kan de concurrentiepositie van een organisatie veranderen.
- Voorbeeld: ICT die tussenpersonen in een markt overbodig maakt (desintermediatie).
De Rol van Informatie in Bedrijfskundige Besluitvorming volgens het DIKAR-model
In elk bedrijfskundig domein, primair of secundair, is kwalitatieve informatie cruciaal voor
onderbouwde besluitvorming. Het DIKAR-model, bestaande uit Data, Informatie, Kennis, Actie, en
Resultaat, biedt een gestructureerde benadering van dit proces.
Data:
- Verzamelen van verkoopgegevens, inclusief overweging van detailniveau zoals klantadressen
en leeftijden.
Informatie:
- Aggregeren van data tot relevante informatie, zoals verkoopcijfers per regio of
leeftijdscategorie.
- Identificeren van patronen, zoals minder vertegenwoordiging van bepaalde groepen in
specifieke regio's.
Kennis:
- Verdiepen van informatie met aanvullende data, ervaring en expertise.
Actie:
- Op basis van verworven kennis, beslissen over acties, zoals ondersteuning van evenementen
voor ondervertegenwoordigde groepen in specifieke regio's.
Resultaat:
- Monitoren van verkoopcijfers in de regio om het succes van genomen initiatieven te
evalueren.
- Vergelijken van resultaten met investeringen om de effectiviteit van de beslissingen te meten.
Wat is informatie
Data:
- Definitie: Ruwe feiten zonder betekenis of interpretatie.
- Voorbeelden: Het getal '18', de straatnaam 'Kerkstraat'.
Informatie:
- Definitie: Data met specifieke betekenis in een bepaalde context.
- Voorbeelden: '18' als het aantal bestellingen van een klant in 2019, 'Kerkstraat' als
leveringsadres.
- Relatief en subjectief: Het onderscheid tussen data en informatie kan afhangen van de
context en de persoon. Wat voor de ene persoon data is, kan voor de andere cruciale
informatie zijn.
, Kennis:
- Definitie: Begrip van een onderwerp, gevormd door informatie, ervaring en expertise.
- Voorbeeld: Weten hoe om te gaan met klanten die jaarlijks 18 bestellingen plaatsen,
gebaseerd op ervaring of expertise in de sector.
Informatie als een Model van de Reële Wereld
Volgens de literatuur over informatie en informatiesystemen wordt gesteld dat een
informatiesysteem fungeert als een spiegel van de reële wereld. Hieruit volgt dat de reële wereld
wordt gerepresenteerd door data en informatie. Belangrijke concepten in dit verband zijn
geïllustreerd in het DIKAR-model.
Informatie als Model:
- Een informatiesysteem dient als een abstract model van delen van de reële wereld.
- Modellering: Selectieve abstractie waarbij bepaalde aspecten worden opgenomen en andere
worden weggelaten, waardoor het model minder complex is dan de echte wereld.
- Symbolen: De reële wereld wordt voorgesteld met symbolen of tekens, zoals getallen en
woorden.
Voordelen van Informatiespiegels:
- Efficiëntie: Soms is het sneller of efficiënter om berekeningen uit te voeren op basis van de
informatie-spiegel dan in de echte wereld.
- Precisie: Computers kunnen berekeningen met een hogere precisie uitvoeren dan fysieke
processen in de reële wereld.
Kwaliteit van de Informatiespiegel:
- Voorwaarden voor Voordelen: De voordelen zijn afhankelijk van de kwaliteit van de
informatie-spiegel.
- Correctheid: Het model moet correct zijn om de efficiëntie en precisie te behouden.
Data Representatie
Data representatie omvat het vertalen van de echte wereld naar begrijpelijke symbolen. Belangrijke
punten:
Representatie voor Mensen:
- Traditionele methoden gebruiken getallen voor voorraadniveaus, bestellingen, etc.
- Nieuwere benaderingen omvatten visuele representaties zoals tag clouds en word clouds.
Representatie voor Machines:
- Historisch: Interne verwerking door computers met binaire data.
- Modern: Gebruik van QR-codes voor computerverwerking.
Gestructureerde Data:
- Enkelvoudige datatypes (integer, real, datum, string) en geaggregeerde datatypes (arrays,
records).
- Belang van tekensets (ASCII, EBCDIC, Unicode) bij de interpretatie van bits en bytes.
