Deel 1 – Inleiding
1.1 Intro
- Waar denk je aan als je financieel recht hoord?
o Bank, OH, aandelen en obliga9es, toezichthouders (FSNA, NBB = die van BE, ook nog
EU-toezichthouders), beurs, fiannciele instellingen andere dan banken (vb.
verzekeringsmaatschappijen)
o Banken gaan leningen geven aan privé personen, ondernemingen, OH
o OOK deposito’s (spaar rekenening, zitrekening) door privé personen, ondernemingen,
financiele instellingen
- Basis func9e banken en beursen = bemiddelen tussen mensen die overschot hebben aan geld
(aanbod) & mensen met tekort aan geld (vraag)
o Kan gebeuren bij banken => steekt geld niet in kluis, gebruiken het voor leningen
o Bank = financiële instelling die deposito’s aantrekt van publiek om daarmee leningen
te geven
§ Verschil tussen interest die men krijgt van leningen en geeR aan deposito’s =
hoe bank geld verdient
§ Helpt ook ondernemingen om op andere manier aan geld te komen
• Onderneming financiert zichzelf door inbreng van eigen vermogen +
leningen van bank
• Niet genoeg? => extra middelen aantrekken
o Via aandeelhouders MAAR stopt ook op gegeven moment
o => proberen op beurs te gaan (= publiek beroep op
spaarwezen)
§ Door aandelen te geven of obliga9es
- Kredie9nstellingen = banken (bank ≠ juridisch taalgebruik)
- Beleggingsfonds = meestal vennootschap die ook gelden dat aantrekken van publiek/
spaarders
o Risico verminderen? => risico spreiden
1
, o Kan geld belegen in fonds
§ 1000’en beleggers gaan aandeel kopen in fonds
§ Fonds gaat inbreng beleggen in 1000’en verschillende beleggingen
- Beurs = gereglementeerde markt (beurs ≠ juridisch taalgebruik)
1.2 Wat is financieel recht?
- Sectorale omschrijving o.b.v. “subsectoren”:
o Bankrecht (BR)
o Effectenrecht (ER)
o Verzekeringsrecht
o Tekortkomingen
- Deze verdeling zegt vrij weinig, doet alsof BR en EF 2 verschillende dingen zijn
- Betere defini9e: Het R. dat de financiële markten regelt
o Met het oog op een op9male werking ervan, en
o In func9e van een aantal beleidsdoelen
- Func9e van financiële markten:
o Geld / kredietvoorziening
o Intermedia9e (= volume) van aanbod van geld naar vraag naar geld
§ Financiële markten als kanalen waarlangs privaat spaargeld zijn weg vindt
naar industriële en commerciële investeringen
§ Intermedia9e door verzamelen van spaargelden, die geïnvesteerd worden
door kredietverlening of via andere financiële transac9es
§ Ook intermedia9e in volume: verzamelen van rela9ef kleine bedragen
(“retail”) en aanbieden van rela9ef grote bedragen
o “Creëren” van geld
§ Wie? In EU = ECB, heR monetair beleid
§ Balans: uiteindelijk gaan ac9va en passiva gelijk
Ac9va Passiva
Wat doe je met geld? Van waar haalt onderneming zijn geld?
Vb. koop gebouwen, deel cash 2 posten:
houden, materiaal kopen - eigen vermogen (kapitaal =
inbreng van aandeelhouders
- vreemd vermogen
(financiering niet door eigen
middelen maar
schuldvermogen = lening
aangaan)
§ Vb. balans van bank:
Ac9va Passiva
Bank gaat leningen uitgeven Eigen vermogen en vreemd
Aan ondernemingen of privé vermogen
personen Grootste deel = deposito’s
Worden terugbetaald met interest [geld op spaarrekening =>
geen eigendomsrecht wel
vorderingsrecht = bank gaat
faiet heb je geen recht op je
spaargeld]
§ Hoe creërt bank dan geld?
• Vb. Jan zet 100 € op de bank, bank geeR lening aan Leen (90 € ). Leen
koopt Kapsalon van Anna, krijgt 90 € => gaat naar eigen bank en zet
2
, 90 € daar op deposito. Anna haar bank gaat 10 € in cash hoduen en
leent 80 € verder aan Koen. Koen koopt huis => Sofie zet 80 € op haar
bank => bank geeR 70 € als lening uit en 10 € als cash.
• Jan heeR vorderingsrecht op 100€, anna op 90€ en sofie op 80€ =>
270€ gecreërd
• PROBLEEM als iedereen tegelijk geld terug willen. Financiele sector
werkt maar als er vertrouwen is dat systeem zal blijven werken
2.1 Doelstellingen van financieel recht
- “ If free trade is generally desirable, then what is wrong with free trade in the financial
services sector? If nothing is wrong with it, the whole panoply of government interven:on
into the financial sector … should presumably all be abolished. If there is something wrong
with laissez-faire, on the other hand, then what exactly is the problem with it? Why does this
problem jus:fy interven:on? And why does it jus:fy par:cular interven:ons we have, such as
a central bank?”
o Als markt goed werkt heb je geen OH nodig die zegt wat je moet doen
o Vooral begrijpen waarom de regels er zijn
- Waarom reguleren?
o Doelen van financieel R. in het algemeen (= Risicobeperking is hoofddoel)
§ Corrigeren van markpalen
§ Vermijden van uitwassen / misbruik
§ 3/ 4 doelstellingen
• Marktstabiliteit
• Mark9ntegriteit
• Bescherming van de financiële consument
• (Duurzame financiering)
o Bijkomend “Europees” doel van financieel R.:
§ Mark9ntegra9e (interne markt)
§ Omdat bijna alles in EU is bepaald
“We are s9ll groping for the truth about the financial crisis” (FT 16 september 2016)
“…according to a fascina:ng new book, Connectedness and Contagion, by Hal ScoH of Harvard Law
School, … the popular explana-on for the crisis was “connectedness” — the domino effect when
the failure of one ins:tu:on leads to failures of others that lent to it or relied on it for funding.
AHempts to make banks hold more capital and indulge in fewer risks, and to regulate those that
are “systemically important” revolve around aHacking connectedness.
But Mr ScoH shows that none of the banks that fell or were rescued were important enough to
another big ins:tu:on to cause its failure. Instead, Lehman nearly brought down the financial
system through “contagion”, or the fear of connectedness. ... Contagion is about basic psychology.
…
Many believe the 2008 bailouts were a waste of taxpayers’ money. But once the panic subsided,
they were generally repaid. So if Mr Sco@ is right that we have to fear our own fear more than
anything else, re-regula-on has only reduced any dynamism in the financial sector, while making
it more vulnerable to contagion than it was before.”
Toen Lehman omviel heR iedereen schrik gekregen
Banken hebben linken met elkaar => gaan banken dan ook niet omvallen? => mensen gingen
massaal deposito’s aualen van banken = is hetgene dat werkelijke crisis gecreërd heeR
Iedereen begon te twijfelen aan eigen bank => vertrouwenselement viel
2.1.1 Marktstabiliteit
- “Macro”-regels: algemeen belang
3
, - Vermijden van systeemrisico, verschillende defini9es
o "Systemic risk refers to the risk or probability of breakdowns in an en:re system, as
opposed to breakdowns in individual parts or components, and is evidenced by co-
movements (correla:on) among most or all the parts."
§ Risisco dat system volledig kapot gaat
o “Systemic financial risk is the risk that an event will trigger a loss of economic value or
confidence in, and aHendant increases in uncertainty about, a substan:al por:on of
the financial system that is serious enough to quite probably have significant adverse
effects on the real economy” (G10 Report on Consolida9on in the financial sector,
January 2001)
§ Problemen in financieel system zo erg dat financiele belegging in
ondernemingen stopt = recessie
o "systeemrisico" volgends EU: een risico op verstoring van het financiële stelsel met
mogelijk erns9ge nega9eve gevolgen voor de reële economie van de Unie of van één
of meer van haar lidstaten, en voor de werking van de interne markt. Alle soorten
financiële intermediairs, markten en infrastructuur kunnen tot op zekere hoogte
systeemrelevant zijn. (art. 2c ESRB Verordening)
- Elementen van systeemrisico = het risico dat
o Een grote schok (“big shock”)
§ Zowel binnen fiancniele sector (vb. val van Lehman) als buiten (terroris9sche
aanslag, Covd..)
o Een kexngreac9e veroorzaakt
§ Op directe wijze, door onderlinge verbondenheid (“connectedness”)
Vb.: falen van één fin. instelling veroorzaakt falen van andere fin. instellingen
omwille van interbancaire deposito’s en leningen: “through the direct
financial exposures which :e firms together like mountaineers, so that if one
falls off the rock face others are pulled off too”
§ Op indirecte wijze, door besmexng (“contagion”)
• Onzekerheid verlaagt beurskoersen in het algemeen;
• Faillissement van één fin. instelling veroorzaakt onzekerheid over
andere fin. instellingen die poten9eel risico zouden kunnen lopen
• => gebrek aan vertrouwen
o Die niet alleen econ. insolvabele, maar ook intrinsiek solvabele ondernemingen raakt
§ “common shock contagion appears indiscriminate”
§ Vb. Bij Credit Suisse = insolvable, silicon valley bank = intrin9ek solvable =>
door algemene onzekerheid mee onderkop gegaan
• Bank moet zelf lening aan gaan
• => hoge interesten betalen want is al in moeilijkheden
• => red het niet ook al zijn ze intern nog goed werkbaar
o En die invloed heeR op de reële econ.
- Systeemrisico is eigen aan fin. sector en de hoofdreden voor zware regelgeving en toezicht
o Vergelijk met andere “confidence goods” zoals medische diensten
§ = vertrouwensgoederen
§ Vb. Om bepalen of goede of slechte bank is moet veel weten = prak9sch
onmogelijk
o MAAR voorzich9gheid geboden: regelgeving kan neg. bijwerkingen hebben
- “Systemische financiële instellingen banken”:
o Hoe groter de financiële instelling die de ini9ële schok ondergaat, hoe groter de
waarschijnlijkheid, intensiteit en reikwijdte van besmezelijk systeemrisico
o Zulke banken = vaak beschouwd als “too big to fail”
o => vaak onderworpen aan strengere regels
4
