Crossculturele psychologie
Namen & data van onderzoeken NIET vanbuiten
DEEL 1
1.Wat is crossculturele psychologie?
Bestudeert het gedrag van het individu in wisselwerking met zijn culturele omgeving
Is de kritische en vergelijkende studie van culturele effecten op het menselijke gedrag
Bestudeert psychologische diversiteit en de onderliggende redenen voor deze diversiteit
Is de wetenschappelijke studie van de variatie in het menselijke gedrag, daarbij rekening
houdend met het feit dat het gedrag beïnvloed wordt door een culturele context (LEZEN)
1.1. Gebiedsomschrijving
Cultuurverschillen en gelijkenissen onderzoeken in psychologische fenomenen: voelen, denken en
doen
1.2. Belang crossculturele psychologie
Veel psychologisch onderzoek is ‘WEIRD’:
o White
o Educated
o Industrialized
o Rich
o Democratic
Studie waarbij >4000 onderzoek papers werden bekeken van over de 20 jaar (2008) hierbij 95% van
deelnemers uit de VS, Europa en Engelssprekende landen maar deze landen omvatten slechts 12%
van de wereldbevolking dus in hoeverre geldend voor iedereen? In het algemeen? Hiervan is 68% uit
de VS waarvan 2/3 van studenten in hun bachelor
Culturen verschillen over de wereld:
Wat je natuurlijk vindt is je eigen cultuur waarmee je bent opgegroeid en wat je normaal
vindt, hierdoor sneller andere culturen (negatief) beoordelen en je eigen cultuur minder in
vraag stellen en niet doorhebben dat mening gevormd wordt door eigen cultuur
Vb. In Finland baby’s buiten laten slapen vinden wij raar
Waardering en respect voor andere culturen
Etnocentrisme:
=je eigen cultuur als maatstaf gebruiken om andere groepen te gaan
beoordelen/veroordelen, ‘wij’ zijn normaal en ‘zij’ zijn afwijkend)
Dit tegengaan door dingen die je normaal vindt in je eigen cultuur in vraag te stellen
Vaak vanuit 1 bril kijken en dit vanzelfsprekend vinden maar zijn meerdere kanten aan
, Vaak generalisatie van andere culturen, een label op plakken en in onze eigen culturen meer
verschillen zien
Psychologie als wetenschap is niet immuun voor etnocentrisme zoals:
Etnocentrische keuze onderzoeksvragen vb. Weinig onderzoek naar psychologische
gevolgen van ondervoeding en veel naar obesitas vanuit bepaald perspectief
Etnocentrische concepten/metingen vb. Vertekende maten van ‘autonomie’ of
‘intelligentie’ die in westerse landen heel individueel/cognitief worden gezien
Etnocentrische interpretatie bevindingen vb. ‘positive parenting’ als norm in Westen
en in andere landen meer strenger wat wij als slecht gaan zien
Cultuur kan gevoelig onderwerp zijn vb. Zwarte piet, chinezen die je niet aankijken wat voor hun
teken van respect is en voor ons als onbeleefd overkomt
2.Wat is cultuur?
Honderden definities van cultuur --> INTERPRETATIE:
Brede zin: natuur tegenover cultuur, dat wat de mens schept
Enge zin: kunstuitingen, bedrijfscultuur, jongerencultuur...
Een door de mens verworven complex geheel dat kennis, geloof, kunst, moraal, wetten, gebruiken,
en alle andere capaciteiten en gewoontes omvat
Het deel van de menselijke omgeving dat door mensen gemaakt is:
Materie (objectief aspect) vb. Kledij, vervoersmiddelen
Immaterie (subjectief aspect) vb. Waarden, normen, omgangsvormen, dresscode
Cultuur is de collectieve mentale programmering, die de leden van één groep op de categorie
mensen onderscheidt van die van een andere
,ONION-MODEL of culture:
=
=> Buitenste laag is meest zichtbaar (materiële) maar zijn nog veel meer binnenin + cultuur
veranderd over de tijd zoals een ajuin groeit
Cultuur= Een door een gemeenschap gedeeld systeem van waarden, normen, ideeën, attitudes,
gedragingen, communicatiemiddelen en de producten ervan die van generatie op generatie worden
overgeleverd
Cultuur is...
GEDEELD:
Voor cultuur is een groep(je) nodig
Mate waarin varieert: individuele verschillen binnen eenzelfde cultuur
En verschillen tussen culturen: tight (meer verwacht van je) vs loose cultures
GELEERD: wordt overgebracht door socialisatie:
Enculturatie= cultuuroverdracht in tijd
Acculturatie= cultuuroverdracht in geografische en sociale ruimte
Hersenen zijn deel menselijke natuur maar worden ook gevormd door (culturele) ervaringen vb.
Taxichauffeurs in Londen moeten studie doen van 3 jaar = geheugentraining = invloed op biologie
(hersenen) daarom moeilijk biologie en cultuur onderscheiden want beïnvloeden elkaar ook
DYNAMISCH:
Cultuur beïnvloedt gedrag en omgekeerd vb. Neemt bedrijfscultuur over en kan ook voor
verandering zorgen in bedrijf door vorige ervaring, milieu protesten...
Nieuwe (sub)cultuur kan zich soms wel vormen
Vb. Communicatie vroeger met lange brieven en nu met korte conversaties via gsm
ADAPTIEF:
Cultuur is de aanpassing van menselijke soort op ecologische, sociopolitieke en biologische
factoren
Ecocultureel perspectief= ‘ecologisch’ en ‘cultureel’, de ecologische omgeving waarin
mensen functioneren is van invloed op de cultuur vb. Onvruchtbare grond dus cultuur van
, vlees, maar deze verplaatsten dus kudde volgen met tenten = invloed op eten en wonen, in
warme landen zoals Arabië waar hoofddeksels voor de zon deel van cultuur wordt en altijd
gedragen wordt
Vb. Tseetseevlieg in Afrika die vee ziek maakt dus in deze regio’s moeilijk vee houden dus
weinig melk waardoor lang borstvoeding aan jonge kinderen gegeven moeten worden
waardoor minder snel na elkaar zwanger worden om zo lang mogelijk borstvoeding dus 3
jaar na kind geen seks dus meerdere vrouwen in huwelijk = cultuur aanpassen aan omgeving
Vb. corona die als het voorbij is nog steeds zorgt voor voorzichtigheid rond ziekte
Wat is cultuur (niet)?
Is het gelijk aan...
Ras? Fysieke kenmerken --> verschil van gebruik van woord in Europa vs VS, in VS veel
gebruikelijker dan in Europa vb. In interview aanduiden welk ras bent
Nationaliteit? Staatsburgerschap/paspoort --> vaak zelfde cultuur maar ook heterogeniteit
want kunnen subculturen in zijn, cultuur kan nationaliteiten overstijgen + in crosscultureel
onderzoek vaak vergelijking van landen
Disclaimer: cultuur is moeilijk te definieerden: ruim of eng, individuele variatie, dynamisch...
Cultuur is moeilijk af te bakenen maar zie je wel veel studies van
Risico op veralgemening, stereotypering, essentialisme: onthoudt dat dit gemiddelde
vergelijkingen zijn!
‘Cultural membership does not determine individual responses’ = door cultuur niet weten
wie iemand is
3.Cultuur en psychologie: is psychologie universeel of uniek aan een specifieke cultuur?
Twee benaderingen:
Het absolutisme (algemene psychologie)
Psychologie wordt niet beïnvloed door de culturele context
Extreem universele aanpak, zoeken naar psychologische functies die geheel cultuurvrij zijn
Machinekamer, hardware van menselijke psychologie
Sensorische, motorische functies vb. Ishihara test voor kleurenblindheid
Functies vanaf jonge leeftijd vb. Objectpermanentie (8 maanden)
Kritiek:
Zeer abstracte functies vb. Taalontwikkeling (maar...)
Wat met vele betekenisvolle culturele variatie?
Ons brein is heel plastisch, machinekamer wordt beïnvloed door onze (culturele) ervaringen
Het relativisme (cultuurpsychologie)
Er bestaat geen contextvrije psychologie
Iedereen maakt deel uit van één of meer culturen
