School en pedagogische psychologie
Examen: meerkeuzevragen (70%) en open vragen (30%), uit elke les min 1 vraag, ook bij
gastsprekers
Casus geven en vragen wat in schema van integrale jeugdzorg volgende stap is
In grote lijnen stappen integrale jeugdzorg kennen en vragen over voorzieningen
kunnen beantwoorden, waar je voor bij hen terecht kan, wat hun taken zijn
H1: INLEIDING: KINDEREN EN JONGEREN MET GEDRAGS-EN EMOTIONELE PROBLEMEN
1.Inleiding
Enkele stellingen… wat is normaal (N) en wat wijst mogelijks op een stoornis (S)?
Een kind van 2,5 jaar is niet zindelijk overdag (plast nog regelmatig in de broek)? N
Een tiener komt in opstand tegen haar ouders die haar hadden verboden om uit te
gaan en ze kruipt ‘s avonds uit haar raam om met vrienden te gaan feesten? N
Een man van 20 denkt dat de televisie tegen hem spreekt. S
Een meisje van 19 jaar wil niet aan de kant van de ruit zitten in de trein omdat ze het
een vies idee vindt dat er andere mensen tegen die ruit hebben geleund. N
2.Wat zijn gedrags- en emotionele problemen?
2.1. Terminologie
Gedrags- en emotionele problemen= alle kinderen die zich zichtbaar ongewoon/abnormaal
gedragen of die zichtbaar ongewone/abnormale reacties vertonen, en dat afgezien van de
ernst, de oorzaak of de context van het gedrag/emotie
In deze cursus: eerder ernstige problemen, pas als ernstig gezien wanneer ze
langdurig/blijvend worden, in combinatie voorkomen met andere problemen en/of
een ernstig lijden tot gevolg hebben bij het kind en/of directe omgeving
2.2. Aandachtspunten bij het definiëren van gedrags- en emotionele problemen
1. Ontwikkelingsperspectief:
Weten wanneer gedrag/emoties wel/niet aangepast zijn aan de leeftijd
Vb. Woedebuien en druk gedrag bij kleuter
2. Continuümgedachte:
Geen kwalitatief verschil in gedrag, maar wel verschil in ernst, intensiteit en
chroniciteit.
Deze kinderen vertonen deze gedragingen frequenter, intenser, langduriger
en in verschillende situaties.
3. Context:
, Bekijken van gedrag en emoties van kinderen in de situatie waarin ze zich
voordoen
De setting activiteiten en pedagogische aanpak hebben grote impact op
gedrag van kind
4. Informant:
Wie beoordeelt gedrag van het kind?
3.Classificatie van gedrags- en emotionele problemen
Doel: gemeenschappelijke taal vb. Verwijzen we naar dezelfde gedragskenmerken wanneer
we spreken van aandachtsproblemen?
Twee soorten classificatiesystemen (enkel deze kennen):
3.1. Klinisch-psychiatrische classificatiesystemen
Deze cursus: DSM-5= Diagnostic and statistical manual of Mental Disorders of the
Amercian Psychiatric Association
Overzicht van alle in Westerse Wereld erkende klinische geestelijke
gezondheidsstoornissen en andere aandoeningen die reden voor zorg kunnen zijn
Stoornissen worden geoperationaliseerd door middel van criteria
Nadelen:
Soms te veel los gezien van omgeving en context van het kind
Valide voor andere culturen? Vb. In Azië kan iets uit vorige leven ook
verklaring zijn, in DSM vooral Westerse overtuiging zoals experimenten
Maar…opgelet voor labels en stigmatisering!
DSM 5… geeft gemeenschappelijke taal voor hulpverleners = groot voordeel (anders
kan in verschillende landen/culturen andere invulling voor stoornis zijn)
Maar deze taal gebruik je niet (altijd) naar de cliënt toe!
Vb. Woord stoornis niet aan cliënt zeggen klinkt alsof hij gek/gestoord is
Elke cliënt en zijn systeem is uniek, dat vereist maatwerk
4.Epidemiologisch onderzoek naar gedrags- en emotionele problemen bij kinderen en
jongeren
=systematische studie naar:
Prevalentie (= voorkomen op bepaald moment in de tijd, hoe vaak iets voorkomt)
Verspreiding in bepaalde bevolkingsgroep
Factoren die het voorkomen en de verspreiding beïnvloeden
Uit onderzoek blijkt:
, Prevalentie gedrags- en emotionele problemen bij kinderen en jongeren ligt hoog
Gedrags- en emotionele problemen hangen nauw samen met:
Geslacht: Prevalentiecijfers liggen bij jongens hoger dan bij meisjes (kan vb.
Zijn omdat jongens dit anders uiten waardoor sneller herkent)
Leeftijd: Jongere kinderen laten andere gedragsproblemen zien dan oudere
SES: Prevalentie van gedragsproblemen is hoger bij kinderen uit zwakke
sociale milieus
Gedragsproblemen van kinderen zijn vrij stabiel
Zijn er nu meer gedragsproblemen dan vroeger? Lijkt zo maar moeilijk te zeggen
omdat toen andere onderzoeken... zijn gedaan dus niet echt te vergelijken
5.Etiologie van gedrags- en emotionele problemen
=verklaringsmodellen voor gedrags- en emotionele problemen bij kinderen en jongeren
Hoe zien de verklaringsmodellen eruit? Waarom is het belangrijk om gedrags- en
emotionele problemen bij kinderen grondig te onderzoeken?
Problemen zijn divers: frequentie, ernst, duur en uitgebreidheid
Nooit 1 factor/oorzaak van probleem, probleem is vaak complex
Als je kinderen met deze problemen goed wil begeleiden, moet je eerst begrijpen
waarom sommige kinderen deze problemen ontwikkelen en anderen niet
Ontwikkelingspsychologie= wetenschappelijke studie van groei, verandering en stabiliteit
doorheen verschillende levensfasen.
Ontwikkelingspsychopathologie= wetenschappelijke studie naar ontstaan en beloop van
psychische stoornissen. Problemen waarvoor men hulp komt zoeken zijn product van lange
voorgeschiedenis, waarvan verschillende factoren elkaar hebben beïnvloed
Aandacht voor het grensgebied: niet-klinisch voorlopers van psychopathologie (merken dat
er iets mis is, kan PC helpen maar bij pathologie is ernstiger)
!!!Uitgangspunten van verklaringsmodellen voor psychopathologie!!!:
, Multicausaliteit van gedragsproblemen (altijd meerdere oorzaken)
Operationalisering in termen van risicofactoren en protectieve factoren (ook in
moeilijke situaties zijn er protectieve factoren, belangrijk om te kijken wat wel goed
gaat en hoe met problemen om te gaan)
Cumulatiehypothese: kans op ontwikkeling van gedragsproblemen wordt groter
naarmate er meer risico- en minder protectieve factoren aanwezig zijn (hoe meer
van deze factoren hoe groter kans)
EXAMENVRAAG: Welke factoren bepalen de ontwikkeling?
Deze factoren zijn te situeren in het kind, gezin en bredere omgeving/context:
Factoren in het kind: temperament, intelligentie, gezondheid...
Factoren in gezin: opvoeding, relatiepatroon, stabiliteit in gezin...
Factoren in bredere omgeving: sociaal netwerk, school, cultuur, sociaaleconomische
status...
Opmerkingen:
