Capita selecta volwassenen
DEEL 1 PSYCHOPATHOLOGIE VANUIT HET HERSTELPERSPECTIEF
Definitie
“Herstel is een intens persoonlijk, uniek proces van verandering in iemands houding, waarden, gevoelens,
doelen, vaardigheden en/of rollen. Het is een manier van leven, van het leiden van een bevredigend, hoopvol
en zinvol leven met de beperkingen die de psychische klachten met zich meebrengen.” William Anthony, 1993
➔ Veel hulpverleners denken dat ze goed bezig zijn maar ze behaalden niet het gewenste resultaat.
➔ Hulpvragers willen anders geholpen worden. Er is een beweging toto stand gekomen door hulpvragers
dat ze een andere soort zorg willen.
William gaat beschrijven wat belangrijk is en wat we niet mogen vergeten bij het helpen van mensen. Er komt
meer bij kijken dan gewoon iemand van zijn klachten van af te helpen. Als hulpverlener moet je ook een
ondersteunende zorg geven.
Gesprek aangaan met patiënt. Niet puur diagnostiek en testen toepassen. Psychologisch onderzoek in een
context plaatsen en weten wat het belang ervan is. Sommige zijn blij met de diagnose maar anderen weten
liever niets. Diagnostiek die je gaat uitvoeren, moet afgestemd zijn op de cliënt en zijn vraag.
Herstel is een persoonlijk en uniek proces
soms denken we te rechtlijnig. Het herstellen van iets is een grillig
verloop. Verwerken is niet de enige stap. Je kan het niet zomaar
verwerken. Het heeft zijn eigen verloop. Herstel heeft een eigen tempo
en iedereen heeft zijn eigen manier.
Als je weet dat het een proces heeft, kunnen mensen het meer een
plaats geven en weten ze dat iedereen hun eigen tempo nodig heeft en
dat het tijd nodig heeft.
Veranderingen die mensen doormaken, vraagt zijn tijd om tot herstel te
komen.
Herstel verloopt min of meer in fasen
fasen lopen ook door elkaar. Iemand die wordt
binnen gebracht in totale ontremming (psychose-
achtig)= bankrekening geblokkeerd. Omgeving krijgt
ook een klap
Worstelen: worstelen voor dat ze gaan accepteren
dat ze dit hebben. Het is moeilijk te beseffen dat er iets aan de hand is want mensen hebben geen ziekteinzicht.
Dit is de tijd dat iemand nodig heeft om te accepteren dat ze een aandoening hebben waar men niet voor heeft
gekozen.
Verder leven: rekening houden dat je iemand bent met een zware kwetsbaarheid. Er leren zorg voor te dragen.
Het niet zien als een beperking maar omarmen en doorgaan met zijn leven. Vraagt tijd en juiste ondersteuning
Voorbij de aandoening: mensen gaan met lotgenoten bijvoorbeeld iets doen. Het kan veel betekenen als je bv
wordt opgenomen en die mag niet met familie praten en dergelijke maar er is 1 iemand die in jouw kamer mag
die zegt ‘ik weet wat je doormaakt’. Dit betekent veel voor die persoon. Belangrijk dat mensen kunnen leven
voorbij de aandoening.
1
,Vier aspecten van herstel
Medisch/klinisch herstel: verbeteren van symptomen van de
aandoening. Symptomen verminderen of geraken afwezig.
Bestrijden van symptomen puur medisch vlak. Patiënten
leren wat ze kunnen doen of laten om het terugkomen van
symptomen
Functioneel: alledaagse functioneren. Iemand is in staat om
voor zichzelf te zorgen, boodschappen te doen, planningen te
maken. Executieve functies kan men weer gebruiken.
(zelfregulatie: beslissingen zelf kunnen maken)
Maatschappelijk: participeren in de samenleving. Als student, iemand van de sportclub, vriend, familielid… gaat
uit van wat de cliënt zelf graag wil. Aanleren van nieuwe mogelijkheden om zaken te doen en om te gaan met
de aandoening
Persoonlijk: belangrijkste. Het terug vinden van je eigen identiteit die niet bepaald wordt door de psychische
aandoening. Niet meer in slachtofferrol. Je bent je terug gaan verbinden met het leven en je talenten. Draad
van zijn leven weer leren oppakken. Herontdekken van krachten. Leren leven met kwetsbaarheid. Zoeken naar
zin en betekenisgeving.
Herstelfactoren
CHIME-model
CONNECTEDNESS = VERBONDENHEID
Zich verbonden en gewaardeerd voelen door andere mensen is een menselijke behoefte die bijdraagt tot
een gevoel van welbevinden. Zelfs al heeft men minder behoefte aan directe verbondenheid met andere
mensen, dan voelt men toch vaak de nood aan verbinding met plaatsen, dieren, activiteiten, overtuigingen
en waarden. Het gaat om de behoefte om ergens toe te behoren of iets te delen met anderen, wat bijdraagt
aan iemands identiteit en natuurlijk ook diens persoonlijke hulpbronnen (tot een netwerk van helpende
relaties)
➔ Wat is er voor je belangrijk om hersteld te zijn? -> verbinding met belangrijke anderen. Ze willen
zich verbonden voelen
HOPE and OPTIMISM = HOOP & OPTIMISME
Hoop gaat om het geloof dat herstel mogelijk is, dat een betekenisvol leven mogelijk is, en helpt energie te
mobiliseren om te werken aan de toekomst. De grenzen die door de eigen psychische kwetsbaarheid
worden opgelegd, worden niet meer ats vanzelfsprekend geaccepteerd. Dét die grenzen er zijn wordt
erkend en wordt vaak nog dagelijks ervaren. Maar men raakt minder bevreesd om te verkennen waar die
grenzen precies liggen en tot waar ze kunnen worden opgerekt. Het is niet onrealistisch te hopen dat
herstel mogelijk is. Heel wat mensen getuigen dat ze ondanks hun psychische kwetsbaarheid, een
betekenisvol leven hervonden.
➔ Terug hoop en dromen hebben. (vooral als lotgenoten aangeven dat ze weten wat er is)
2
, IDENTITY = EIGEN IDENTITEIT
Elke mens is uniek en complex. Het is ieders behoefte om voor zichzelf te kunnen ontdekken wie men is en
bepalen waar men voor staat. Iedereen heeft kwaliteiten en mindere eigenschappen. Afhankelijk van de
context neemt men verschillende rollen in op zijn eigen manier. Dankzij zijn gevoel van identiteit blijft men
zichzelf, terwijl men groeit en verandert, beïnvloed door zijn context. Mensen hebben behoefte aan erkenning
van hun unieke en complexe identiteit om zich goed te voeten. Het tegengestelde gebeurt wanneer men
iemand reduceert tot één eigenschap of één rol (bijvoorbeeld dr rol van "patiënt"). Het gevaar bestaat dat die
persoon zichzelf ook zo gaat zien, wat belemmerend werkt op zelfvertrouwen, zelfwaardegevoel, de zin om
nieuwe dingen te proberen en andere rollen aan te nemen, en zo verder te groeien als persoon.
➔ Zelfbeeld en stigmatisering overkomen (van zichzelf of van de maatschappij)
MEANING IN LIFE BETEKENISGEVEN AAN HET EIGEN LEVENSVERHAAL
Het gaat hier om betekenisgeving aan de eigen psychische klachten, aan gebeurtenissen in het eigen leven,
aan de relaties daartussen en aan de wijze waarop een en ander heeft geleid tot de huidige situatie. De
psychische problemen en de beperkingen als gevolg daarvan, worden niet ontkend, maar krijgen een
geïntegreerde plaats in het levensverhaal en in het leven van betrokkenen. Men probeert dus datgene
waardoor men is overweldigd een plaats te geven en het eigen leven er niet langer door te laten beheersen.
Betekenis kan men bijvoorbeeld ervaren door naar iets uit te kijken, een reden te hebben om voor op te
staan, ergens deel van uit te maken, ergens bij te horen, een verschil te maken voor anderen of een nieuwe
hobby of interesse te ontdekken.
➔ Nieuwe betekenis en zin vinden in relatie of het leven met de aandoening.
EMPOWERMENT = GRIP OP EIGEN LEVEN
Mensen hebben het nodig te voelen dat ze sterk genoeg zijn om hun doelen te bereiken. Hiertoe hebben ze
zicht nodig op wat ze belangrijk vinden en welke troeven ze in huis hebben, maar ook op de eigen
beperkingen en uitdagingen. Bovendien is het nodig in te zien dat anderen verschillende doelen kunnen
hebben en vanuit andere waarden in het leven kunnen staan. Door te werken aan "sterker worden", wordt
iemands identiteit mee gevormd. Het gevolg is dat men zich meer bewust is van wat wel en niet
controleerbaar is in zijn leven.
➔ Terug grip en controle krijgen over het leven. ‘ik geloof er in dat jij dit kun’. Gebruik maken van
talenten en kracht.
Herstelondersteunende zorg
Terugdringen van ziekte en beperking. Herontdekken wie je bent als mens.
- Herstel: medisch, persoonlijk, maatschappelijk
- Empowerment: multidimensionaal proces tussen individu, samenleving en organisatie. Cliënt: wat
doen mensen om zichzelf sterk te maken.
- Ervaringsdeskundigheid: stigmadoorbrekend en doorbreekt het verschil tussen ziek en normaal.
Video: herstelondersteunende zorg voor dummies
3 visies op herstel
Uitgangspunten positieve psychiatrie
• Het medisch model is ontoereikend. Te veel alleen op diagnose gefocust.
• De sociale context waarin psychische klachten ontstaan speelt een cruciale rol. Context is heel
belangrijk. (culturele factor speelt hier ook mee)
• Een persoonlijke benadering is noodzakelijk. We laten de patiënt ook veel kiezen van wat zij willen.
• Het herstelperspectief is leidend
3
, DEEL 2 VERSLAVING EN DUBBELE DIAGNOSE
Situering
- Behoort tot de meest voorkomende mentale aandoeningen (vaak in combinatie met angst en
depressie, dubbele diagnose).
- Verslavingszorg (bestond vroeger niet. Werden uit de verlening gezet. Ze moesten eerst iets aan hun
verslaving doen voor ze verder geholpen werden. ) bestaat uit verschillende vormen van preventie en
hulpverlening en is gericht op verschillende doelgroepen -> specialisme
Psychische stoornissen komen heel veel voor en wordt heel veel ziektelast van ervaren
- Wetenschappelijk onderzoek stijgt. Er is belang voor gekomen. (veel onderzoek naar preventie)
- Totaal aantal personen dat uiteindelijk in behandeling komt is beperkt.
Zelfveranderaars: je kan ook in uw gebruik vastzitten en er toch zelf van af geraken.
VAD website -> Vlaams expertisecentrum alcohol en drugs
Kennistest productinformatie
‘Blowen tast de vruchtbaarheid aan, zowel bij de man als WAAR
bij de vrouw?’
‘Als je bij het inademen de rook langer vasthoudt, wordt er NIET WAAR, THC wordt onmiddellijk in bloed
meer THC opgenomen’ opgenomen. Wel schadelijker voor luchtwegen.
(5X schadelijker)
‘Cannabisgebruik kan bij gezonde personen een psychose NIET WAAR. Alleen voor mensen die hier al een
uitlokken.’ kwetsbaarheid voor hebben
‘Zodra hasj en wiet is uitgewerkt, is het niet meer NIET WAAR. Hoe langer je rookt, hoe langer het
aantoonbaar.’ duurt voor de resten uit je lichaam zijn
verdwenen.
‘Een effect van speed is dat je een grotere eetlust krijgt’ NIET WAAR. Als speed uitgewerkt is, kan er
terug honger komen.
‘Speed werd oorspronkelijk ontwikkeld als medicijn’ WAAR.
‘Een alcoholprobleem is erfelijk’ WAAR. 1/3 kans om alcohol probleem te krijgen
(loopt meer bij mannelijke lijn). Je gaat er
gevoeliger voor zijn. Te maken met coping.
‘Het psychisch effect van ketamine is dat je je zweverig WAAR. Medicament dat gebruikt wordt in OK.
voelt en het lijkt alsof je geest en lichaam niet meer met Het geeft ook meer zelfvertrouwen.
elkaar verbonden zijn’
‘Enkel mensen zonder ervaring met GHB (vloeibare XTC) NIET WAAR. Werkt spierontspannend.
riskeren ‘out’ (in een soort coma te geraken) te gaan.
‘Oudere mensen zijn gevoeliger voor slaap- en WAAR. Complicaties die kunnen optreden:
kalmeermiddelen’. slikproblemen, ademhalingsmoeilijkheden,
spierverslappende werking, valgevaar.
Wat zijn drugs?
- Stoffen rechtstreeks gevonden in de natuur ofwel synthetisch bereid -> CZS -> verandering
bewustzijn/gemoedsleven. (gevoelens gaan veranderen)
- Deze stoffen hebben zowel positieve (bv: pijnklacht verminderen, onderdrukken, angst verminderen,
geluksgevoel, zelfvertrouwen, scherpe kantjes gaan ervan af, concentratie verhogend, geeft gevoel van
vrijheid…) als negatieve (bv: contact met realiteit verliezen, afhankelijkheid je hebt meer nodig om
hetzelfde effect te verkrijgen, schadelijk voor lichaam, gezondheid aantasten, hersencellen sterven af,
intoxicatie kan optreden, overdosis, comateuze toestand, afhankelijkheid die wordt opgetreden=
verslaving lichamelijk en geestelijk…) eigenschappen.
Er bestaan geen gelukkige verslaafden.
4
