Table of Contents
Les 1: Introductie ............................................................................................................... 4
1. KLOP – Definitie en situering ...................................................................................................4
1.1 Prevalentie kinderpsychopathologie .......................................................................................................4
1.2 Wat is normaal? ......................................................................................................................................4
1.2.1 Happiness myth (Dr. Russ Harris) ....................................................................................................4
1.3 Centrale termen binnen KLOP .................................................................................................................5
1.3.1 Risicofactoren ..................................................................................................................................5
1.3.2 Beschermende factoren ..................................................................................................................6
2. Tien premisses binnen KLOP ...................................................................................................7
3. Diagnostiek en begeleiding bij kinderen en jongeren: algemene en specifieke
aandachtspunten ........................................................................................................................8
3.1 Algemene aandachtspunten ...................................................................................................................8
3.2 Specifiekere aandachtspunten bij kinderen en jongeren ........................................................................8
Les 2, 3, 4 en 5: Eetproblemen en Eetstoornissen ................................................................ 9
1. Eetproblemen vanaf de kindertijd ......................................................................................... 10
1.1 Normale ontwikkeling eetgedrag ..........................................................................................................10
1.1.1 Aanpak? Kennis voor hulpverleners en ouders .............................................................................11
1.2 Eet- en voedingsproblemen vanaf de kindertijd ...................................................................................12
1.2.1 Risicofactoren voor eet- en voedingsproblemen bij kinderen ......................................................13
2. Eetstoornissen vanaf de (jong-)adolescentie ......................................................................... 14
2.1 Anorexia nervosa...................................................................................................................................14
2.1.1 Diagnostische criteria ....................................................................................................................14
2.1.2 Lichamelijke en psychosociale gevolgen .......................................................................................15
2.1.3 Prevalentie en prognose................................................................................................................15
2.2 Boulimia nervosa ...................................................................................................................................16
2.2.1 Diagnostische criteria ....................................................................................................................16
2.2.2 Lichamelijke en psychosociale gevolgen .......................................................................................17
2.2.3 Prevalentie en prognose................................................................................................................17
2.3 Binge Eating disorder ............................................................................................................................18
2.3.1 Diagnostische criteria ....................................................................................................................18
2.3.2 Prevalentie en geassocieerde kenmerken .....................................................................................18
2.4 Andere gespecificeerde eetstoornis......................................................................................................18
3. Signalen eetstoornissen ........................................................................................................ 19
4. Etiologie eetstoornissen ........................................................................................................ 19
4.1 Risicofactoren en beschermende factoren ...........................................................................................19
4.2 Theoretische modellen..........................................................................................................................20
4.2.1 Transdiagnostisch model ...............................................................................................................21
5. Diagnostiek van eet- en voedingsproblemen bij kinderen ..................................................... 22
5.1 Eet (of voeding) - probleemspecifiek ....................................................................................................22
5.2 Geassocieerde processen/problemen...................................................................................................23
6. Diagnostiek van eetproblemen en – stoornissen bij adolescenten ......................................... 24
6.1 Eetstoornisspecifiek ..............................................................................................................................24
6.2 Geassocieerde processen/problemen...................................................................................................26
7. Hoe stel je een testbatterij samen? ....................................................................................... 26
7.1 Veel voorkomende vragenlijsten binnen psychologische testing van eetstoornissen:
EETSTOORNISSPECIFIEK ..............................................................................................................................26
1
, 7.1.1 Eating Disorder Examination (EDE)................................................................................................27
7.1.2 Eating Disorder Inventory – 3 (EDI-3)à Brochure ........................................................................28
7.1.3 Nederlandse Vragenlijst Voor Eetgedrag (kinderen) (NVE-(K)) à Brochure .................................29
7.2 Veel voorkomende vragenlijsten binnen psychologische testing van eetstoornissen: GEASSOCIEERDE
PROBLEMEN/ONDERLIGGENDE PROCESSEN ..............................................................................................30
7.2.1 Leuvense Eenzaamheidsschaal voor Kinderen en Adolescenten (LEKA) .......................................30
7.2.2 Gezinssysteemtest (GEST) .............................................................................................................30
7.3 Casus Ellen .............................................................................................................................................32
8. Behandeling eetpathologie ................................................................................................... 34
8.1 Evidence-based behandelen van eetproblemen ...................................................................................34
8.2 Belang van preventie .............................................................................................................................35
8.2.1 Preventietips eetpathologie voor omgeving: lagere school leeftijd en adolescenten ..................35
8.3 Protocollair behandelen van eetstoornissen ........................................................................................36
8.3.2 Doel behandeling...........................................................................................................................36
8.3.3 Het protocol ..................................................................................................................................37
Les 6 en 7: Depressie en stemmingsstoornissen ................................................................ 45
1. Normale ontwikkeling van stemming .................................................................................... 45
2. Omkadering depressie en stemmingsproblemen................................................................... 46
2.1 Depressie in DSM ..................................................................................................................................47
2.1.1 Disruptieve stemmingsdisregulatiestoornis ..................................................................................48
2.1.2 (Majeure) depressieve stoornis .....................................................................................................49
2.1.3 Presisterende depressieve stoornis (dysthyme stoornis/dysthymia)............................................49
2.2 Uitingsvormen depressie in verschillende levensfasen.........................................................................50
3. Prevalentie en prognose ....................................................................................................... 51
4. Depressie/angst? .................................................................................................................. 52
5. Etiologie................................................................................................................................ 53
5.1 Risico- en kwetsbaarheidsfactoren .......................................................................................................53
5.2 Diathese-stressmodellen .......................................................................................................................54
5.2.1 Model één: Competentiemodel ....................................................................................................55
5.2.2 Model twee: Aangeleerde hulpeloosheid/hopeloosheid ..............................................................56
5.2.3 Model drie: Informatieverwerkingsmodel (Beck) .........................................................................57
5.2.4 Model vier: Emotieregulatiemodel................................................................................................59
6. Diagnostiek naar kenmerken van depressie .......................................................................... 60
6.1 Het diagnostisch onderzoek: uitgangspunten ..............................................................................60
6.1.1 Het diagnostisch onderzoek ..........................................................................................................61
7. Behandeling .......................................................................................................................... 63
7.1 Protocol ‘Pak Aan’ .................................................................................................................................63
7.1.1 Componenten en fasen ‘Pak Aan’ .................................................................................................65
Les 8 en 9: Angst .............................................................................................................. 70
1. Normale ontwikkeling van angst .......................................................................................... 71
2. Angststoornissen .................................................................................................................. 71
2.1 Specifieke fobie (enkelvoudige fobie) ...................................................................................................72
2.2 Paniekstoornis .......................................................................................................................................72
2.3 Agorafobie .............................................................................................................................................73
2.4 Sociale angststoornis (sociale fobie) .....................................................................................................73
2.5 Selectief mutisme ..................................................................................................................................73
2.6 Gegeneraliseerde angststoornis............................................................................................................74
2.7 Separatieangststoornis..........................................................................................................................74
2.8 (Faalangst) .............................................................................................................................................74
2
, 3. Prevalentie en prognose ....................................................................................................... 75
4. Etiologie................................................................................................................................ 75
4.1 Risicofactoren ........................................................................................................................................75
4.2 Beschermende factoren ........................................................................................................................77
4.3 Theoretische modellen..........................................................................................................................77
4.3.1 Transactioneel model Vasey en Dadds ..........................................................................................77
4.3.2 Transactioneel model Muris ..........................................................................................................77
5. Diagnostiek ........................................................................................................................... 79
5.1 Stappen in diagnostiek ..........................................................................................................................79
5.1.1 Brede band screening ....................................................................................................................80
5.1.2 Smalle band screening: angst-specifiek .........................................................................................80
5.1.3 Smalle band testing: Geassocieerde problemen ...........................................................................85
5.2 Behandeling bij angst ............................................................................................................................85
5.2.1 Behandelprotocol FRIENDS ...........................................................................................................85
Les 10 en 11: KOPP ........................................................................................................... 90
1. Prevalentie en prognose ....................................................................................................... 90
2. Etiologische factoren............................................................................................................. 91
2.1 Risicofactoren intergenerationele transmissie .............................................................................91
2.2 Beschermende factoren intergenerationele transmissie ......................................................................92
3. Mogelijke geloven KOPP ....................................................................................................... 92
3.1 Algemeen ..............................................................................................................................................93
3.2 Specifiek per leeftijdsfase .....................................................................................................................94
3.2.1 Mogelijke copingsmechanismen ...................................................................................................96
5. Diagnostiek ........................................................................................................................... 96
6. Preventie en aanpak ............................................................................................................. 96
6.1 Werken rond kinderen ..........................................................................................................................97
6.2 Kriebelkoffer..........................................................................................................................................97
6.3 Preventieve aanpak ouders: Kindreflex, KOPP box en MAPA box ........................................................98
6.4 Werken met de ouder ...........................................................................................................................98
3
,Les 1: Introductie
*Het domein van KLOP en zijn eigenheden en belangrijkste begrippen situeren en uitleggen
1. KLOP – Definitie en situering
KLOP = Klinische ontwikkelingspsychologie. Onderzoeken van afwijkende ontwikkeling bij
kinderen en jongeren, de diagnostiek, behandeling en preventie ervan.
Doel van KLOP:
- Modellen ontwerpen die de ontwikkeling van afwijkend gedrag kunnen verklaren.
Studie van afwijking van normale ontwikkeling = Ontwikkelingspsychopathologie.
(Hoe ontstaat een stoornis en hoe wordt deze in stand gehouden?)
- Bestuderen van implicaties van verworven inzichten.
Aanknopingspunten aanreiken voor preventie of interventie
Hoe komt het dat een bepaald kind, een bepaald probleem ontwikkeld en op welke manier
kunnen we een behandeling ontwikkelen die dat probleem aanneemt. Vaak door middel van
protocollen.
1.1 Prevalentie kinderpsychopathologie
13 tot 37% van de adolescenten ontwikkelen klinische stoornissen.
2 tot 3% zoekt hulp. Dit is afhankelijk van:
- Kind afhankelijk van ouders om in begeleiding te komen; Kinderen hebben minder
reflectievermogen, hebben minder taal
- Ernst problematiek; Het wordt zodanig erg dat de enige stap hulpverlening nog is
- Effect op gezinsfunctioneren en schools functioneren
Belang van herkennen signaalpunten
Jaarlijks > 130 000 Vlaamse adolescenten in hulpverlening.
Grote variatie prevalentie per stoornis: (De ene stoornis komt meer voor, dan de andere)
- AN (Anorexia Nervosa): <5% tussen 5 en 17 jaar
- Angst: 30% tussen 5 en 17 jaar
1.2 Wat is normaal?
Voor bepaalde stoornissen ‘makkelijker’ te bepalen dan voor andere, bijvoorbeeld:
Bij psychose (denkbeelden, emotionele beleving fundamenteel anders) makkelijker dan bij
Gedragsproblemen (want wanneer buitensporig?)
Hoge lifetime prevalentiecijfers psychopathologie (30-35%)
Lifetime = Hoe vaak een psychopathologie gemiddeld voorkomt in het leven. (Angst 35%;
depressie 20-33%).
1.2.1 Happiness myth (Dr. Russ Harris)
Geluk is niet de ‘normale staat van zijn’ - Normaal = golven van allerlei emoties
- Geluk is de norm, maar je ongelukkig voelen in niet abnormaal.
- Iedereen kampt met positieve en negatieve emoties tijdens het leven, het is dus niet
nodig om altijd gelukkig te zijn.
4
,Geluk is niet je ‘steeds goed voelen’, wel waardevol leven leiden met veelheid van emoties
- Op je gelukkigste dagen, zullen er ook andere emoties zullen zijn
- Geluk = dingen doen die je zelf waardevol vindt
Als je je niet (steeds) gelukkig voelt, is er niks mis met je, het leven is uitdagend en moeilijk
- Er zit zoveel in de erkenning dat je niet altijd gelukkig kan zijn
- Emoties moet je niet altijd doven door middel van medicatie
- Erkenning halen in het feit dat iedereen uitdagingen heeft en niet altijd gelukkig zal
zijn
De maatschappij helpt niet bij de happiness myth; Sociale media geeft de indruk dat het
leven altijd leuk is.
*Kritisch reflecteren over de grens tussen normaal en afwijkend gedrag (normethiek, kaders)
‘Normaal’ zijn kadert zich binnen een ruimer ethisch/maatschappelijk debat:
Jezelf als norm: onszelf als norm, bepaalde gedragingen veralgemenen als normaal of niet
Gerelateerd aan maatschappelijk narratief, afhankelijk van cultuur, land, …
Je hebt je eigen normen, dingen die jij normaal vindt, maar iemand anders niet.
Bijvoorbeeld: In het Weste zijn kinderen op zes jaar zindelijk, in het Oost op twee jaar.
Twee benaderingen voor grens ‘normaliteit – stoornis’
Categoriale benadering (wel/geen probleem)
DSM
Aantal labels stijgt
Dimensionele benadering Continuüm van ‘geen problemen tot veel problemen’
Vb. dimensie externaliserende problemen en dimensie
internaliserende problemen
Persoon in meer of mindere mate kenmerken van een
bepaald probleem (lijden?)
Belangrijk voor psychologisch consulent!
KLOP gaat ervan uit dat beide benaderingen elkaar aanvullen! Binnen bepaalde diagnose
meer of minder symptomen (en andere uitingsvormen) EN neemt ontwikkelingsperspectief
mee om te bepalen of gedrag normatief, risicovol of problematisch is.
1.3 Centrale termen binnen KLOP
Balans tussen risicofactoren en beschermende factoren draagt bij tot al dan niet een
ontwikkeling van probleemgedrag.
1.3.1 Risicofactoren
Risicofactor = Een factor die een negatieve invloed heeft op de (normale) ontwikkeling van
een kind en die de kans op een bepaalde (maladaptieve) ontwikkelingsuitkomst verhoog.
5
,Een risicofactor geeft steeds kansuitspraak. Twee soorten risicofactoren:
- Gefixeerde markers = Niet veranderbaar. Genetisch en/of levensgebeurtenissen.
- Variabele markers = Wel veranderbaar. De manier waar je er mee omgaat. Netwerk
veranderd, opvoedingsstijl, ….
Risicoperioden = Bijvoorbeeld agressie voor en na 10-jarige leeftijd. Als een kind voor 10 jaar
hevige agressie vertoont, dan is dat een voorspeller voor agressie in de volwassenheid. Dus
agressie voor 10 jaar is een risicoperioden.
Multifinaliteit = Eenzelfde (combinatie) risicofactor(en) kan tot verschillende
uitkomsten leiden.
Equifinaliteit = Een bepaald probleem kan door verschillende (sets van) risicofactoren
worden verklaard.
Vier niveaus van risicofactoren/kwetsbaarheid
Organisch niveau Genetische factoren, zwangerschapscomplicaties
Intrapersoonlijk niveau Temperament (gedragsinhibitie)
Interpersoonlijk niveau Lage SES, opvoedingsstijl
Hogere orde niveau (maatschappij) Armoede
1.3.2 Beschermende factoren
Beschermende factoren bevorderen veerkracht.
Beschermende factor = Een factor die in een risicovolle situatie de negatieve invloed van de
risicofactoren op de ontwikkeling geheel of gedeeltelijk teniet doet.
Veerkracht = Hebben van een goede externe en interne aanpassing aan omstandigheden.
Het kan zich ontwikkelen door contact met negatieve ervaringen.
Beschermende factoren situeren zich op vier niveaus: organisch, intrapersoonlijk,
interpersoonlijk en hogere orde niveau.
Een beschermende factor kan voor het ene kind kan een risicofactor/stressor zijn dan voor
een ander kind.
1
TOP 10 factoren die veerkracht versterken
Adequaat ouderschap
Contacten met andere sociaal competente volwassenen
Talenten en prestaties hebben die door anderen gewaardeerd worden
Intelligentie
Aantrekkelijk zijn
Goede probleemoplosser
Financiële zekerheid en een hogere SES
Positieve schoolervaring
Religieus vertrouwen
Zelfwaardering, besef van controle
1
Kunnen herkennen in een casus
6
,Gevolgen vanuit visie KLOP:
- In intake ook focussen op ‘wat goed gaat’
- Bij preventieprogramma’s: hoe kunnen we kinderen weerbaar maken?
- Een aantal beschermende factoren (top 10) zijn beïnvloedbaar
Adequaat ouderschap
Gevoel van zelfcontrole/zelfvertrouwen
2. Tien premisses binnen KLOP 2
*De premisses van KLOP benoemen en kan hij/zij/die deze actief illustreren met een voorbeeld
1. Gedragingen kunnen verschillen naargelang context: observatie in verschillende
situaties belangrijk. (Kind wordt aangemeld voor druk gedrag, maar druk gedrag
doet zich enkel thuis voor en niet op school dan is dit een belangrijk aandachtspunt.
Noot op basis van 1 observatie)
2. Observaties moeten aangevuld worden met testen/gesprekken. (Nooit baseren op
1 manier en alzeker niet op louter observatie)
3. Comorbiditeit eerder regel dan uitzondering. (Als we kijken naar een kind, moeten
we verschillende hypothesen hebben. Als men dit niet doet, hou je geen rekening
met comorbiditeit)
4. Verschillende ontwikkelingsterreinen moeten bekeken worden (sociaal,
emotioneel, cognitief, moreel, motorisch).
5. Psychopathologie is een ‘extreemgebied’. (Vanaf dat je zegt dat er sprake is van
psychopathologie, dan zit je aan het uitsterse van het continuum.)
6. Niet iedereen die in eenzelfde ‘categorie’ van een stoornis wordt geplaatst, heeft
precies dezelfde kenmerken à minimum gemeenschappelijk.
7. Multideterminisme: gedrag ontstaat door multiple invloeden (Samenloop van
omstandigheden)
8. Wat als symptoom wordt gezien is deels cultuurafhankelijk
9. Probleemgedrag is niet statisch en kan verschillende vormen aannemen over
ontwikkelingsfasen heen. (Cognitief functioneren zal stabiel blijven.)
10. Een ‘label’ of diagnose is geen verklaring, nood aan beschrijving mechanismen!
Premisses 1O wordt hier mooi uitgelegd: “Symptomen - bijvoorbeeld een tekort aan aandacht
en een teveel aan activiteit - worden benoemd als 'stoornis', waardoor de indruk ontstaat dat
we de medische oorzaak kennen. Het gebruik van goed bekkende afkortingen camoufleert
dat enigszins, zodat het moeite kost om deze schijnverklaringen te ontmaskeren. Even een
vergelijking: iemand die last heeft van hoge koorts (HK) en veel zweten (VZ) diagnosticeren
we in dit model als iemand die aan HKVZ lijdt. Vervolgens stellen we dat die arme man toch
zoveel last heeft van koorts en zweten, omdat hij aan HKVZ lijdt. Net zoals iemand te weinig
aandacht heeft (AD) en te druk is (HD) omdat hij ADHD heeft. Een beschrijving wordt
voorgesteld als oorzaak van wat er beschreven wordt. Dergelijke cirkelredeneringen zijn legio
in de huidige versie van het ziektemodel, waardoor er een illusie van wetenschappelijkheid
ontstaat.”
2
Kennen en kunnen toepassen
7
,Zowel bij diagnostiek als bij begeleiding belangrijk om te letten op hoe het probleem
ONTSTAAN is en IN STAND wordt gehouden:
- PrOP en Integratief Beeld
- Kapstokken kennis specifieke etiologie
- Oog voor transdiagnostische processen: bv. zelfbeeld, emotieregulatie, piekeren,…
STEEDS het particuliere verhaal van je cliënt voorop stellen en vandaaruit interventies
bepalen!
3. Diagnostiek en begeleiding bij kinderen en jongeren: algemene en specifieke
aandachtspunten
*Een aantal belangrijke algemene aandachtspunten van diagnostiek en begeleiding bij kinderen en jongeren benoemen en de geziene
uitgangspunten uitleggen
3.1 Algemene aandachtspunten
Ook bij kinderen en jongeren gelden de algemene principes van diagnostiek en begeleiding
- Wie komt met wat net nu naar hier?
- Handelingsgericht
- Psychodiagnostisch procesmodel
- Theorie en kennis vormen ‘kapstok’
- Evidence based
- Grondhouding en ethiek
3.2 Specifiekere aandachtspunten bij kinderen en jongeren
*De principes van het PrOP-model als algemeen kader binnen KLOP benoemen en kan hij/zij/die deze uitleggen
1. P(r)OP als algemeen kader.
Persoonlijke stijl bij kinderen vaak nog minder verankerd.
Problemen = Omgeving x Persoonlijke stijl / PR = O x P
Pr Wat is het probleem?
O Wat gebeurt er in de omgeving? (school, thuis, bij vrienden en hobby’s)
Wat vindt kind daarvan?
P Hoe is kind als persoon?
Hoe gaat kind met problemen om?
Diagnostiek gericht op goed in kaart brengen van Pr, O, P en hun samenhang.
Probleemspecifieke instrumenten en/of gericht op onderkennend mechanisme,
opvoedingsvaardigheden/ gezinspatronen, contextgegevens, persoonlijkheid, coping, …
Interventies vooral gericht op O (waar mogelijk) en P.
8
, 2. Het gezin/context vaak een prominentere plaats binnen diagnostiek en begeleiding
kinderen
- Functioneren van gezin grote invloed op functioneren kind en vice versa
Bijvoorbeeld moeilijke eters – aanpak ouders
Systeemdenken = Het kind vertoont het probleem, dat ‘familiaal verpakt’ zit (scapegoat =
zondebok, identified patient). Familiaal probleem kan een reden zijn van een probleem van
het kind.
- ‘Schuldvraag’ is niet aan de orde maar ‘hulpvraag’. Ouders komen vaak naar
hulpverleners vanuit een schuldgevoel, maar daar wordt niet vanuit gegaan.
3. Ingangspoorten bij kinderen
Om kinderen te kunnen begrijpen, en hen te helpen zichzelf te begrijpen, zullen we ons
moeten verdiepen in de taal die zij gebruiken.
Aanpassen als hulpverlener:
Beperkt vocabularium
Weigering kind
Beperkingen in abstract denken
Beperkte zelfreflectie
à Gebruik alternatieve ‘ingangspoorten’
Verplaatsen in referentiekader kind, rekening houden met beperkingen in TOM en cognitieve
ontwikkeling, gebruik ‘creatieve’ technieken zoals speltherapie, tekenen, … .
4. Opsporen van symptomen, risicofactoren en beschermende factoren bij kinderen via
multi-method-multi-informant methode
Meerdere gebruiken is van noodzaak, ook gebruiken van meerdere standpunten.
- Observatie
- Gesprekken
- Gevalideerde en genormeerde instrumenten (vragenlijsten en interviews)
- Kind, ouder, leerkracht, …
- Verschillende contexten
Les 2, 3, 4 en 5: Eetproblemen en Eetstoornissen
*Ken je de risicofactoren voor eet- en voedingsproblemen (kinderen en adolescenten) en kan je ze uitleggen en actief herkennen en
benoemen in een casus. Je kent ook het verschil tussen symptomen en risicofactoren.
Terminologie is niet eenduidig
< 6 jaar: voedingsstoornis/probleem
> 6 jaar: Eetstoornis/probleem
Ook in de vroege kindertijd kunnen voedings- en eetproblemen voorkomen
- 6% van de kinderen tussen 6-36 maanden ernstig probleem/stoornis
- 24-45% tussen 24-36 maanden ‘moeilijk eetgedrag’, tot 80% van de kinderen met
een ontwikkelingsachterstand
9
, Eetstoornissen ontstaan meestal tijdens adolescentie of jong-volwassenheid. Waarom?
- Gewichtstoename vlak voor de groeispurt
- Eerste menstruatiecycli (kan confronterend zijn)
- Opbouwen van zelfstandigheid (Autonomie controleren)
- Gevoelige periode voor externe invloeden (sociale media) bij ontwikkeling zelfbeeld
1. Eetproblemen vanaf de kindertijd
*De normale ontwikkeling van eetgedrag en de overgang naar ‘problemen’ beschrijven en kan de student dit ook uitleggen.
1.1 Normale ontwikkeling eetgedrag
Net als slapen zijn eetrituelen en eetritmen een van de eerste ontwikkelingsopgaven, dit is
vaak moeilijk te reguleren; wanneer honger en wanneer verzadigt?
In eerste levensjaar enorme gewichtssprong (verdubbeling op 6m, verdrievoudigd op 1j).
Leren overgaan van één voedingsbron met constante kenmerken naar groot aantal
voedingsbronnen met uiteenlopende kenmerken. Kinderen moeten wennen aan structuren,
kleuren, geuren, … Kind verwerft steeds meer controle over voedselinname en komt in
nieuwe sociale eetsituaties.
Drie fasen in normale ontwikkeling eetgedrag
FASE 1: Gemiddeld 0-6 maanden
Zoog- en zuigfase Borstvoeding of flesvoeding
Baby’s kunnen direct melk drinken door aangeboren reflexen
Vier reflexen: zuig-, slik-, zoek- of rooting- en wurgreflex
Wurgreflex = Luchtpijp gaat toe bij het drinken
Toeschietreflex = Wanneer baby huilt, begint moeder melk te
produceren
FASE2: +/- 5 tot 12 maanden (Vlaanderen vanaf 4m vaste voeding)
Overgangsfase Kind krijgt nog borst- of flesvoeding en kan nu kennismaken met ander
voedsel (halfvast) door ontwikkeling spijsvertering.
Voedingsreflexen verdwijnen en worden ‘gestuurd’ gedrag:
- Leren lippen, mond, tong en keel gebruiken
- Leren happen, kauwen en slikken
Door verdwijnen wurgreflex nu verslikken mogelijk.
FASE 3: Mee-eten Begin tussen eerste en tweede levensjaar
wat de pot schaft Wennen aan nieuw voedsel (3-6 jaar!) zuur
Verder ontwikkelen voedselvoorkeuren (zoet à andere smaken)
Ontwikkelen van vaardigheden om zelf te eten en drinken
Uitingsvormen evolutie normaal eetgedrag:
Voedsel(neo)fobie = Angst om nieuw voedsel te proberen, weigeren om nieuw voedsel te
proberen.
- Start tijdens periode van scheidingsangst en motorische evolutie, piek rond 2 jaar
- Evolutionair mechanisme: niet geneigd om zomaar eten in hun mond te steken
- Start koppigheidsfase en autonomie, willen niet dus doen ze niet.
10
