Resume
Samenvatting - Sociologie en Rechtssociologie (1BA, semester 1)
- Établissement
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Een volledige samenvatting van de te kennen leerstof voor het examen van Sociologie en Rechtssociologie in januari.
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
Sociologie en rechtssociologieProf. Dr. Niels van Dijk
Wat is recht? 1
(1) Juristen – geheel van regels uit bronnen (wetten, algemene principes, gewoonten)
Deze regels worden toegepast in praktijk van rechtspraak en rechtsleer
(Bronnen vormen structuur met hiërarchische ordening) => systeem is consistent
INTERN PERSPECTIEF
(2) Filosofisch – natuurrecht (universeel geldend recht dat van nature wordt gegeven,
we zijn rationele mensen met basisrechten vanaf geboorte)
Waarden en idealen als systeem die het sociale leven moeten structureren en zorgen
voor werking van goede maatschappij
(3) Sociologen – Welke rechten hebben we daadwerkelijk, niet een logisch ideaal maar
een sociaal fenomeen
Recht NAUW = msppelijke Recht BREED = geheel van
controle uitgeoefend door collectieve gedragingen en
instituties normen die sociaal leven
Tegenmacht wordt structureren = focus op ms
gevormd tegen ms Hoe we worden beïnvloed
door die regels
Law in books (juristen) vs Law in action (sociologen)
Studie van de wederzijdse beïnvloeding van recht en samenleving
Law in the books
Juristen die puzzels oplossen via rechtsbronnen
Wetteksten, vonnissen, bevoegdheden, argumenten, oplossingen
Law in action
Functioneren van de juridische instituties in de maatschappij
Totstandkoming, effecten, praktijken, problemen
Rechtssociologie is een empirisch discipline (= gebaseerd op ervaring en waarneming) waar
het recht wordt gezien als sociaal verschijnsel als product van menselijke interactie
Wisselwerking tussen recht en maatschappij onderzoeken
(1) Sociale productie = welke invloed heeft de maatschappij op de wijze waarom recht
tot stand komt. Recht is geen natuurverschijnsel, maar een product van menselijk
handelen. Hoe komt het recht tot stand?
(2) Sociale werking = welke effecten heeft het recht op de maatschappij, Wetten komen
tot stand en gaan een werking uitoefenen op de maatschappij. Handhaving? Volgen
mensen de regels?
Sociale productie van het recht
Interne formele bronnen van het recht
,Totstandkoming van recht:
- Wetgeving: expliciete regels
- Rechtspraak
- Doctrine: artikels schrijven -> rechtsdoctrine (wordt naar verwezen in uitspraak)
- Gewoonterecht: gewoonten die de wet herkent heeft
- Algemeen rechtsbeginsel: zo algemeen geldend dat er ook beroep op wordt gedaan
Maatschappelijke bronnen
1. Politieke machtsverhouding
(Recht -> wetgeving -> parlement -> politiek) =< recht is product van politieke
besluitvormingsprocessen in een land
Spreekt tegen want recht wil zo weinig mogelijk met politiek te maken hebben voor
onpartijdigheid)
Publieke machtsfactoren
- Politieke partijen (debatten, compromissen => totstandkoming wet)
- Ambtenaren (onzichtbare factor) bereiden werk voor
- Bestuurders: De mate waarin het bestuur gevolg geeft aan rechterlijke
uitspraken en zich houdt aan de eigen regels (rule of laws) is in belangrijke mate
afhankelijk van politieke wilsvorming. Nationaal of lokaal niveau.
Private machtsfactoren
- Lobbyen: belangengroepen (soc en pol macht ontmoeten elkaar)
- Vakbonden = middenveld
- Milieuorganisaties
Internationale politiek
- Verdragen, Wereldhandelsorganisaties hebben allesmaal invloed op
totstandkoming wetten
2. Economisch-technologische ontwikkeling
Invloed van de bepaalde wijze waarop een maatschappij is georganiseerd op de wijze
waarop recht is georganiseerd => idee van eigendom en contracten
Technologieën en wetenschap hebben enorme invloed op maatschappij & dienen vaak
gereguleerd te worden
Recht evolueert enorm door evolutie recht
3. Juridische professionals (instituties waaraan men zich dient te houden)
(1) Rechtspraak: wordt op bepaalde wijze georganiseerd, wetten krijgen pas effect
als ze wordt toegepast. Kan op papier staan maar krijgt maatschappelijke
betekenis als die daadwerkelijk gebruikt wordt
(2) Advocatuur: internationale bedrijven en instituties die regels toepassen
(3) Ambtenaren: regels toepassen bij de overheid
4. Rechtsopvattingen burgers
,Rechtssociologen gaan onderzoeken welke wetten burgers werkelijk kennen en hoe ze aan
die kennis geraken, alsook hoeveel vertrouwen burgers hebben in juridische instituties =>
bij geen vertrouwen groot probleem want recht = groot draagvlak
- Verkiezingen: politici verkiezen die de wet tot stand brengt
- Demonstraties (Dutroux)
Sociale werking van het recht
Effecten van recht op de samenleving (bedoeld en onbedoeld)
Iedereen kent de wet Juist niet, bestrijden
Iedereen gehoorzaamt de wet van assumpties
Anti-instrumentalisme
= tegen het intentionalisme van de wetgever
Wetten hebben vaak andere gevolgen dan de wetgever beoogd => sociologen kijken welke
redenen dit zijn en de daadwerkelijke effecten die de wet had
Sociologische analyse gaat de normatieve veronderstellingen van wetgeving na en vergelijkt
deze met sociale werking
- Op welke manieren beroepen sociale groepen op rechtsregels om hun belangen te
helpen (mobiliseringstheorieen)
- Wat zijn de typen van handhaving die door ordehandhavers kunnen worden
gehanteerd (handhavingstheorieen)
Hoe bereikt recht de burger?
Niet Staatsblad => wel bereikt mensen via filterende instituties met eigen interpretatie van
de boodschap van de wetgever
- Media = tv, radio, kranten, internet
- Intermediaire organisaties: werkgever, vakbond
Regels worden geselecteerd en doorgegeven vanuit organisationeel belang
Sociale verbanden op het recht
Semi-autonome velden
= maatschappelijke middenveld verbanden die hun eigen informele normen hebben die zei
kunnen handhaven (eigen rechtssysteem) met eigen verhouding tot het formele recht
Als die tegen gaat tegen formele wet ontstaat er frictie met wetgever
Voor jurist geldt het recht, socioloog kijkt of het verschil maakt
Bottom-up perspectief: sociale werking vanuit maatschappij
Top-down perspectief: vanuit de bestuurder
, Juridisering
Toenemende rol van et recht in de maatschappij
Relatie met opkomst en uitbouw van Rechtstaat en Verzorgingsstaat
Rechtstaat
Acties van de staat gebonden aan de wet
Juridisch vastgelegd om staatsmacht te legitimeren
Nationale rechtstaat belangrijkste producent van het recht (wetten, decreten)
Opkomst recht van private instellingen: contracten, polissen, voorschriften
Verzorgingsstaat
Reguleren van het welzijn van de burgers (sociale zekerheid, onderwijs, gezondheid)
Uitbouw: regels over milieu, veiligheid, mensenrechten
Positieve rol: emancipatie zwakkere groepen
Kritiek op juridisering: formalisme, kosten
Juridiseren van de samenleving
Belang van recht in samenleving neemt toe
Bekijken vanuit een extern perspectief naar interactie recht en samenleving
(Vooral regelgeving en procesvoering)
Sterkere juridische greep van de overheid op samenleving op alle domeinen
Welvaartstaat
Verschijnselen: toename aantal
• Juridische actoren
• Afgestudeerde juristen
• Rechtszaken
• Wettelijke regels
• Verzet tegen overheidsbeslissingen
• Regeldruk
Juridisering tussen landen (Cultuur, Economie & politiek, Juridische infrastructuur)
Cultuur
Tegenstelling Japan - VS
Hoeveelheid rechters en advocaten hoger in VS
Andere wijze met conflicten omgaan
Japan heeft schaamtecultuur: geschillen worden niet openbaar gemaakt
Economische ontwikkeling
Ontwikkelingslanden vs post-industriële landen
Overheid niet geëvolueerd tot herverdelende machine
Minder belangengroepen die wetgeving afdwingen
Juridische infrastructuur
• Toegang tot recht.
• Verplichte bijstand advocaat.
• Alternatieven wetgeving.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur sterre50. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
69052 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 15 ans