SAMENVATTING
BOEKHOUDRECHT
HOGENT
BELGISCH BOEKHOUDRECHT
Erik de lembre, marleen mannekens, patricia everaert en jan verhoeye
Inhoudsopgave
Deel 1 ondernemen- registreren en rapporteren.....................................................................................................2
H1 Ondernemen....................................................................................................................................................2
Registreren en rapporten..................................................................................................................................2
H2 Registreren: Basismodel van het dubbel boekhouden....................................................................................3
H3 Rapporteren: Historische evolutie...................................................................................................................5
Enkele geschiedkundige stappen......................................................................................................................5
DEEL 2 Boekhoudbeginselen en rapporteringsstandaarden in Belgie......................................................................7
H1 Wettelijk kader en basisstructuur van Belgisch boekhoud- en jaarrekeningenrecht.....................................7
Deel 3: Algemeen aanvaarde boekhoudbeginselen en rapporteringstandaarden..................................................9
H1 Algemeen aanvaarde principes.......................................................................................................................9
1 Basisveronderstellingen –boekhoudkundige uitgangspunten.....................................................................10
2 Vaststellen van de transacties......................................................................................................................20
3 Individuele Waardering: Aanschaffingswaarde...........................................................................................26
REGELS IN VERBAND MET DE RAPPORTERING...............................................................................................37
1
,DEEL 1 ONDERNEMEN- REGISTREREN EN RAPPORTEREN
H1 ONDERNEMEN
REGISTREREN EN RAPPORTEN
Ondernemen= de combinatie van beschikbare werkingsmiddelen een bepaald doel realiseren
(arbeid, kapitaal, kennis)
De onderneming kan een vennootschap of een vereniging en stichtingen
- Ze willen allemaal een doel realiseren
- Voor vennootschappen gaat de winst naar de eigenaars
- Voor verenigingen gaat de winst wordt benut in de werking v/d vereniging
o VZW en stichtingen: alle kosten dekken
o Indien winst werkingsdoel
Als verlies dan wordt die ten laste te komen v/d onderneming
Noodzakelijke werkingsmiddelen om een doel te bereiken= initiatief nemers die een
wrekingsplan voorstellen waar de vennootschap/vereniging voor staat : doel, welke
middelen ze moeten inzetten,…
Materiële werkingsmiddelen die langdurig meegaan: in eigendom of financiële lease
– Materiële werkingsmiddelen via contracten
– Diensten die men van derden verwerft
– Vlottende middelen
– Prestaties van personeel en leiding
Noodzakelijk financieringsmiddelen = werkingsmiddelen kunnen alleen ontstaan wnr de
onderneming de nodige financieringsmiddelen heeft verworven
Financieringsmiddelen kunnen komen van:
– De eigenaars-aandeelhouders (stellen kapitaal ter beschikking) → het
ondernemingsmodel
– De initiatiefnemers en derden (stellen schenkingen en subsidies ter beschikking, ze
hebben geen eigendomsrecht) → het verenigingen- en stichtingenmodel
– Derden-schuldeisers(banken en investeringsmaatschappijen) → beide
Stakeholders
De onderneming / vereniging heeft relaties met tal van belanghebbenden: →de stakeholders
• Onderscheid:
– Interne stakeholders: arbeiders, bedienden, leidinggevenden, ondernemingsraad, diverse comite,.
– Externe stakeholders: aandeelhouders, schenkers, financiers en investeerders, leveranciers,
klanten,..
– Interface stakeholders: overheid, concurrentensectorgenoten, media, omgeving,
verbruikersorganisatie, maatschappij als geheel
Elke stakeholder zal nood hebben aan specifieke informatie vanuit zijn relatie.→ behoefte aan een
rapporteringsmodel die algemeen aanvaard moet zijn!!
2
,H2 REGISTREREN: BASISMODEL VAN HET DUBBEL BOEKHOUDEN
- Informatiemodel moet regels en afspraken hebben over de inhoud, vorm en wijze waarop de
gebeurtenissen zijn gebeurd en gewaardeerd worden
- De financiële communicatie gebeurt via boekhouding= aantal vaste regels die er voor zorgen
dat de financiële impact v/d verrichtingen vast te stellen
Tijdens ondernemen ontstaan relatiesRelatie model
Volgende vragen kunnen ontstaan uit deze relaties:
- Wat zijn de werkingsmiddelen van de onderneming?
- Hoe worden deze werkingsmiddelen gefinancierd?
- Hoe worden die werkingsmiddelen aangewend?
- Wat wordt via de werkingsmiddelen gecreëerd?
- Welke geldstromen ontstaan eruit?
Uit dit model kunnen we dubbele boekhouden aan koppelen
- Waarnemen van gebeurtenissen
o Via Vermogensmiddelen
o Via Werkingsmiddelen
Andere vorm:
Activa= schulden + EV – Kosten + Opbrengsten
ALS gebeurtenis NIET via besteding of bron van vermogen uitgedrukt kunnen worden
Kan niet door model EN moet additionele informatie (buiten de boekhouding)
o Nog niet een besteding of bron EV Bv; gegeven waarborgen
o Niet door model weergegegevn Bv; gesloten contracten, kwaliteitszorg, onderz. En
ontw.,…
3
, Agency-theorie=
o De onderneming schept een aantal relaties tegenover derden die recht hebben op
informatie →nood aan externe informatie
o De leiding van de ondernemingen moeten beslissingen nemen die bepalend zijn
voor het voortbestaan en de werking van de ondernemingen →nood aan interne
informatie
Het algemeen accountingmodel
Model vereist volgende opeenvolgende vereisten:
1. Waarnemen van de activiteit: wat? Wat rapporteren?
2. Meten van de waarneming: Hoe meten? Hoe uitdrukken? Hoe verwerken?
3. Analyse of interpretatie van de waarneming: Van het gerapporteerde
4. Verschaffen van info: De gegevens zodanig gaan verwerken dat ze bruikbaar worden DIT
MOET duidelijk en ondubbelzinnig info zijn
Stakeholders en hun informatie behoefte
Stakeholders= Belanghebbende die invloed hebben op de VN
Bv; Aandeelhouders, donateurs/schenkers, Leidinggevenden: bestuurders, leden directiecomité en
topleiding, Schuldeisers, leveranciers, Klanten , Personeel, overheden, concurrenten, beleggingsVN,
BeursVN, wisselagenten, financiele analusten, milieubewegingen, maatschappelijk verkeer,...
Relatie tot algemeen aanvaarde boekhoudbeginselen en rapporteringsstandaarden
De vraag naar informatie is onderhevig aan een vorm van machtsprincipe
Evolutie in de informatieverstrekking :
– Closed shop
– Open shop
De informatiedruk →STANDAARDEN
Veel instanties zijn betrokken bij bedrijfsprocessen en moeten beslissingen nemen over hun relatie
met een bedrijf.
- Deze instanties vragen informatie, maar dit proces wordt beïnvloed door
machtsverhoudingen
Machtsprincipes bepalen hoeveel macht een entiteit heeft om informatie op te eisen, zoals
personeel, aandeelhouders, donateurs, enz.
Close shop= Informatieverstrekking is geëvolueerd van minimale informatieverschaffing
Open shop= Informatieverstrekking is geëvolueerd naar uitgebreide informatieverschaffing.
4
, Het identificeren alle stakeholders is moeilijk DUS
- Accountants, overheden, beleggers, enz. hebben onderzocht wat goede
informatieverschaffing inhoudt onder druk van informatievragen
Dit leidt tot 'algemeen aanvaarde beginselen' zodra er consensus is over goede
informatieverschaffing.
Standaardzetters hebben invloed op de inhoud en vorm van informatieverschaffing, en meer
standaarden leiden tot diversiteit in informatie.
H3 RAPPORTEREN: HISTORISCHE EVOLUTIE
ENKELE GESCHIEDKUNDIGE STAPPEN
1494 : Luca Pacioli “Somma “ Italië
1553 : Jan Ympyn Christoffels : Nieuwe instructie Nederlanden
1518 : Schreiber “Grammateus” Duitsland
1602 : Arthur Caeley “Double entry bookkeeping “ Engeland
BELGISCHE (EN MEEST EUROPESE) ONDERNEMINGEN
Sinds Industriële revolutie nood aan interne en externe informatieverschaffing:
Intern: ontwikkeling accountant
Extern: bewijsmiddel voor derden
- Nood aan grotere investeringen: externe kapitaal versterkers
- Kleine spaarders: kapitaalversterkers bescherming van/d kleine spaarder door de overheid
- Vennootschapsrecht 18 mei 1873
Jaarlijkse opstelling van inventaris, verlies en winstrekening en balans door de bestuurders.
De wet van 17 juli 1975 bracht hier een fundamentele verandering in.
- Controle financiële sector vanaf 2010, 2 instanties:
De Nationale Bank van België: de NBB
De FSMA: de Financial Services and Markets Authority
EU, GROTE ROL IN HARMONISERING V/H JAARREKENINGENRECHT
o De vierde richtlijn= over de enkelvoudige jaarrekening van bepaalde VN-vormen
o De Zevende richtlijn= over de geconsolideerde jaarrekening
DOEL van de Europese Unie
̵ Gelijkwaardigheid en vergelijkbaarheid van de financiële staten van verschillende lidstaten.
̵ Het Europese jaarrekeningenrecht wordt geïntegreerd in de harmonisatie van het
vennootschapsrecht.
België omzetting naar nationaal recht, regeringsstelsel en jaarrekeningschema v/d nbb met
publicatieplicht
1. Een gedetailleerd rekeningenstelsel
2. Een jaarrekeningschema
3. Gewijzigde publicatieplicht
5
, IFRS-standaarden
De Europese harmonisatie was niet voldoende
– Internationaal zijn er de IFRS-standaarden→International Financial Reporting Standards
– en IAS-normen→ International Accounting Standards– Hierdoor een einde aan de US GAAP in
Europa.
KB, Verenigingen en stichtingen
• Tot de wet van 2 mei 2002 en de uitvoeringsbesluiten van 26 juni 2003 en 19 december 2003
waren er in de non-profit sector (verenigingen, vzw’s, de internationale verenigingen zonder
winstoogmerk en de stichtingen) weinig boekhoudkundige verplichtingen (wet van 27 juni 1921)
• Sinds de wet van 2 mei 2002 bestaat er een financieel rapporteringssysteem gebaseerd op dit van
de ondernemingen, welke op 1 mei 2019geïntegreerd werd in het Wetboek van vennootschappen en
verenigingen
– Een vereenvoudigde rapportering voor de micro verenigingen en stichtingen
– Een volledige rapportering voor kleine en grote verenigingen en stichtingen
WVV zorgt dat onderneming en verenigingen dezelfde principe gelden
6
