SV PRIVATE VEILIGHEIDSZORG 2022-2023:
(3de bachelor criminologie KUL)
1
Samenvatting Private Veiligheidszorg 2022-2023, prof. Daems
,Inhoud
1. Inleiding tot de cursus (17/02)...........................................................................................................4
2. Private veiligheidszorg in context (24/02 – 03/03)............................................................................8
1. Inleiding.........................................................................................................................................8
2. Verklaringen voor opmars van private veiligheidszorg..................................................................8
3. Vragen bij private veiligheidszorg................................................................................................13
4. Afsluitende beschouwingen.........................................................................................................17
3. Geschiedenis private veiligheidszorg in België en wetgevend kader private en bijzondere veiligheid
(17/03 – 24/03)....................................................................................................................................18
1. Inleiding: private veiligheidszorg, van alle tijden.........................................................................18
2. Historiek in België........................................................................................................................18
3. Veranderde opvattingen over private veiligheidszorg doorheen de tijd: terugblik ontwikkeling
regelgevend kader (1990-2017).......................................................................................................22
4. Wet tot regeling van de private en bijzondere veiligheid 1 (24/03).................................................24
1. Inleiding: Wet tot regeling van de private en bijzondere veiligheid.............................................24
2. Negen doelstellingen van de wet tot regeling van de private en bijzondere veiligheid...............25
3. Activiteitendomeinen van de wet tot regeling van de private en bijzondere veiligheid..............26
4. Dertien bewakingsactiviteiten van de Belgische private veiligheidssector..................................26
5. Wet tot regeling van de private en bijzondere veiligheid 2 (31/03).................................................27
1. Betrouwbaarheid en professionaliteit: geen private veiligheid zonder vergunning....................27
2. Kwaliteitsvolle dienstverlening: voorwaarden van bewakingsagenten........................................29
3. Bevoegdheden en verplichtingen van bewakingsagenten...........................................................29
4. Veiligheidsdiensten van openbare vervoersmaatschappijen.......................................................31
5. Maritieme veiligheidsondernemingen.........................................................................................31
6. Controles en sancties in de private veiligheidssector..................................................................32
7. Samenwerkingsmodellen tussen private veiligheidssector en politie..........................................32
6. Gastcollege Paul Robrechts (10/03)................................................................................................34
1. Wet op de Private en Bijzondere Veiligheid.................................................................................35
2. Maatschappelijke context............................................................................................................36
3. Security Management..................................................................................................................37
4. Beveiligingsconcept.....................................................................................................................39
5. Strategie loont.............................................................................................................................40
6. Verstandshuwelijk........................................................................................................................41
7. Wetgevend kader privédetectives (21/04).....................................................................................42
1. Inleiding.......................................................................................................................................42
2. Wetgevend kader.........................................................................................................................43
3. Debat en evaluatie.......................................................................................................................45
8. Gastcollege Bart De Bie (21/04)......................................................................................................48
2
Samenvatting Private Veiligheidszorg 2022-2023, prof. Daems
, 1. Fraude in een organisatiecontext................................................................................................49
2. Marktontwikkeling van fraude audit............................................................................................52
3. Praktijk fraude onderzoek en casuïstiek......................................................................................54
9. Voetbalveiligheid (05/05)................................................................................................................54
1. Inleiding.......................................................................................................................................54
2. Voetbalwet..................................................................................................................................55
3. Cijfers...........................................................................................................................................58
10. Camerabewaking (12/05)..............................................................................................................59
1. Inleiding: camerabewaking en de ‘surveillance’-samenleving.....................................................59
2. De wet van 21 maart 2007 tot regeling van de plaatsing en het gebruik van bewakingscamera’s
.........................................................................................................................................................60
3. Camerabewaking in de praktijk....................................................................................................62
11. Privatisering en de strafuitvoering (19/05)....................................................................................63
1. Inleiding.......................................................................................................................................64
2. Privatiseringstendensen in de strafuitvoering: een overzicht......................................................65
3. Worden de verwachtingen ingelost?...........................................................................................66
4. Verklaringen voor de privatisering in strafuitvoering..................................................................67
5. Welke rol voor privatisering in strafuitvoering?...........................................................................68
6. Wat met België?...........................................................................................................................70
12. Nieuwe ontwikkelingen in private veiligheidszorg: bescherming slachtoffers huiselijk geweld
(26/05).................................................................................................................................................71
1. Nieuwere ontwikkelingen............................................................................................................71
2. Overheidsoptreden in kader van huiselijk geweld schiet tekort? Een studie in Australië............71
13. Afsluitend college (26/05)..............................................................................................................73
1. Vragenronde................................................................................................................................73
2. Examen........................................................................................................................................73
3
Samenvatting Private Veiligheidszorg 2022-2023, prof. Daems
,Private veiligheidszorg – Tom
Daems
1.Inleiding tot de cursus (17/02)
Cursusmateriaal:
- Reader (cursusdienst): 15 teksten
- Relevante wetgeving (Toledo)
- Slides (Toledo)
Inleiding: veiligheidszorg in een wereld in beweging:
- Programma ‘Safety First’ over private veiligheidssector
- Artikel ‘Securitas haalt profijt uit terreur en vluchtelingen’
- Artikel ‘Bedrijf uit Herentals voert kogelvrije wachthokjes in’
- Artikel ‘Trump’s win gives stocks in private prison companies a reprieve’
o Republikein wordt president
o Win voor private bedrijven
o Aandelenkoers dergelijke bedrijven schiet de hoogte in
o Daarvoor maakte Obama beslissing dat federale overheid niet met private sector mocht
handelen, en bv gevangenissen terug tot publieke sector behoorden
- Artikel ‘This industry stands to benefit from Trump’s crackdown on the border’
o Ook migratiecentra in handen van private sector
- Artikel ‘Biden orders justice dept. to end use of private prisons’
o Terug aanknoping oorspronkelijke idee Obama
o Stapt af van veranderingen die door Trump werden ingevoerd
Belang politieke context!!!
Actualiteit: vervolg:
- Artikel ‘Fikse stijging aantal camera’s op de werkvloer’
- Artikel ‘Regering wil privébewakingsbedrijven politiewerk laten doen’
o Dateert vanuit 2014
o Wet Tobback wijzigen —> uitvoering in 2017
o Zie kerntakendebat over politie: wat kan (ook) door anderen worden uitgevoerd?
4
Samenvatting Private Veiligheidszorg 2022-2023, prof. Daems
, - Artikel ‘Verplichte fietshelm en snelheidscontroles door privébedrijven moeten verkeer
veiliger maken’
- Artikel ‘Securitas organiseert ‘festivals’ om 1.500 medewerkers te vinden’
- Artikel ‘G4S to deliver technology for French EM programme’
o Over strafuitvoering —> elektronisch toezicht
o Contract om enkelbanden te vergoeden
o Ook in Vlaanderen nieuwe enkelbanden op komst
o Is dus belangrijke markt die ontwikkeld wordt
- Artikel ‘Securitas wil bewakingswet versoepelen’
o Over fouillering: private beveiliging niet zomaar dezelfde bevoegdheden als politie
o Zie eerder besproken kerntaken: enkel voor politie behouden?
o Zie ander artikel ‘Gerechtsdeurwaarders bezorgd over privatisering politietaken’
Waarom aandacht voor private veiligheidszorg?
- Zie tekst reader: Shearing, C.D. & Stenning, P.C. (1983). Private security: implications for
social control. Social Problems, 30(5), 493-506.:
o Klassiek artikel uit criminologische literatuur over private veiligheidszorg
o Beschrijving en analyse van ontwikkelingen in Noord-Amerika sinds 1960
- Snelle aangroei van private veiligheidszorg in Noord-Amerika sinds 1960:
In-house: firma organiseert haar eigen veiligheidsdienst, stelt zelf mensen aan
Contract: derden die veiligheidsdienstverlening doen tegen betaling, meest
courante vorm
Alle vormen van veiligheid stijging over tijdspanne (alle getallen nog x1.000!!)
Contract forse stijging
In 1975 private veiligheidssector al groter dan publieke (= politie)
o Wat betekent dit voor sociale controle?
o Waarom opmars van private veiligheidssector?
De these van ‘mass private property’ (groei van shoppingscentra, residentiële
wijken, grote kantoorcomplexen, recreatiedomeinen, pretparken, industriële
complexen, universiteitscampussen, …)
Komt later nog uitgebreid aan bod
o Welke kenmerken vertoont private veiligheidssector? (Vergelijking Disneyland)
1) Non-specialized character:
Veiligheidsfuncties liggen ingebed in andere functies, worden geïntregeerd in
ruimere processen (“officials believed that good sales strategies made good security
5
Samenvatting Private Veiligheidszorg 2022-2023, prof. Daems
, strategies: if sales persons were properly attentive to customers, they would not only
advance sales but simultaneously limit opportunities for theft. The security function was
thus seen as embedded in the sales function”)
2) Client-defined mandate:
Particuliere belangen staan voorop
‘Policing for profit’ (“policing which is tailored to the profit-making objectives and its
corporate clients”)
Instrumenteel (“policing is judged not according to whether it offends some externally
defined moral standards, but whether it threatens the interests (whatever they may be)
of the client”)
‘Victim-controlled policing’ (“There is little room for retribution within this
instrumental approach. Social control exists solely to reduce threats to the interests of
the client and the focus of attention shifts from discovering and blaming wrongdoers to
eliminating sources of such threats in the future”)
3) The character of sanctions:
Vooral economisch van aard (bv toegang tot private eigendom ontzeggen;
diensten weigeren)
- Private veiligheidszorg is in zekere zin van alle tijden, maar toch:
- Wat met verhouding privaat/publiek?
o Naar buitenwereld toe: indruk wordt gewekt van een ‘junior partner’ verhouding:
Kritiek op ‘junior partner’ theorie
Theorie ontwikkeld in jaren ‘70
Studie naar ontwikkeling private veilighiedszorg in VS
‘Junior partner’: private ontwikkelingen worden aanzien als kleine broertje tav
publieke sector, aansluitende/ondergeschikte samenwerking met publieke
Dus is soort “aanhangsel” aan publieke sector
o Shearing & Stenning hebben echter hun twijfels bij de ‘junior partner’ theorie, want in
werkelijkheid:
1: voorbeeld van werknemerscriminaliteit, komt vaak nooit bij politie (=
publieke) terecht
2: private kiest zelf wat ze doet, vaak zelfs omgekeerd —> private handelt
zelfstandig zaken af en beslist zelf wanneer zaak uit handen wordt gegeven aan
publieke
3: op vlak van informatica, uitrusting, controlesystemen, … beschikt private over
betere middelen dan publieke
o Dus eerder een samenwerkingsverband gebaseerd op de uitwisseling van informatie en
diensten, gefaciliteerd door:
Overstap publieke naar private sector
‘Old boys network’: over- en weer contacten, mensen van publieke stappen over
naar private en omgekeerd
Strikte scheiding is dus illusie
6
Samenvatting Private Veiligheidszorg 2022-2023, prof. Daems
, Enkele recente cijfergegevens over private veiligheidszorg:
- Tekst reader: Ponsaers, P. (2015). De opkomst van de private veiligheidssector in België?
Panopticon, 36(5), 480-488.
o Politieke context België in 2015: wet Tobback 1990 ter discussie, aan hervorming toe
o In 2017 zag nieuwe wet private veiligheidszorg het licht
o Vraagstukken van veiligheid en controle
o Toenmalige regering Michel met minister van binnenlandse zaken Jambon
- België in Europa (niet enkel Europese Unie!!):
o Over verhouding publiek en privaat
o België in 2015: in totaalplaatje is 72,5% politie en 27,5% private veiligheid
o Vergelijking met andere Europese landen:
VK verhouding publiek 30,8% en privaat 69,2%
Nederland ongeveer 50/50 verdeling (~ Europees gemiddelde ook half half)
- Aantal inwoners per publieke / private werknemer (dus hoe lager cijfer hoe meer
politieagenten of private veiligheidswerknemers):
o Bv Roemenië: 1.050 inwoners per 1 politieagent, 201 inwoners per private
veiligheidsactor => 5x meer private agenten tav publieke sector
o Bv België: 266 publieke en 703 private sector => meer publieke in België
o Gemiddelde Europa: 356 publieke en 290 private
- Total numbers of private security numbers (nog steeds 2015):
o Aantal beveiligheidsondernemingen en bedrag dat omgaat in die sector
o Bv België: totaal ondernemingen 195 en €641.700.000
o Bv UK: bedrag bijna €4.000.000.000
Internationaal – trends:
- Van midden ’90 tot 2010, over 15 EU Lidstaten + VS, Zuid-Afrika, Noorwegen, …
- Belangrijkste vaststellingen:
o Aantal private neemt over de jaren toe met 86%
o Publieke groeit met 8%
o Verhouding privaat – publiek: ,44 – ,26
7
Samenvatting Private Veiligheidszorg 2022-2023, prof. Daems
,2.Private veiligheidszorg in context (24/02 –
03/03)
1. Inleiding
Twee centrale vragen in dit college:
1) Verklarend: waarom opmars van private veiligheidszorg? Zie punt 2
2) Normatief: welke vragen roept privatisering van veiligheidszorg op? Zie punt 3
2. Verklaringen voor opmars van private veiligheidszorg
1. Toename criminaliteit en veiligheidsproblemen
Versterkte rol van private veiligheidszorg in relatie tot criminaliteitsproblemen en gevoelens van
onveiligheid en onbehagen, zie o.a. studies (verder opzoeken, korte samenvatting theorieën):
- Criminaliteit en onveiligheidsgevoelens in risicosamenleving (Beck, 1992):
o In context van kernramp Chernobyl (1986)
o Ecologische risico’s, grensoverschrijdende effecten ramp
- Legitimiteitscrisis van de overheid: risico’s ontsnappen aan haar greep:
o Ecologische risico’s zijn niet aan plaats en tijd gebonden
o Maar ook victimiseringsrisico’s: de mythe van soevereine staat (Garland, 2001)
- Criminaliteit en onveiligheid
- Wanorde en overlast
Controlecultuur en criminologische theorievorming (zie cursus penologie):
- Zie The Culture of Control (Garland, 2001): laatmoderne samenleving = een ‘high crime
society’
- Aanpassingsstrategieën en de ‘nieuwe criminologieën van het alledaagse leven’:
8
Samenvatting Private Veiligheidszorg 2022-2023, prof. Daems
, o (Rood = belangrijk)
- ‘Nieuwe criminologieën van het alledaagse leven’, boost voor aanpassingsstrategieën:
o = Routineactiviteitentheorie, leefstijlanalyse, situationele criminaliteitspreventie,
rationele keuzetheorie
o Crimineel is zoals éénieder van ons, normaal, niet langer ‘abnormaal’
o Focus verschuift van analyseren van de criminele mens (bv Lombroso) naar de criminele
gebeurtenis (bv RAT)
- Een Foucaultiaanse kijk op opmars private veiligheidszorg: band kennis – macht in de
laatmoderniteit:
- Clarke (1980) vraagt aandacht voor situationele criminaliteitspreventie:
o Belangrijke actor bij toenmalig criminaliteitsbeleid
o Cornish & Clarke: ‘the reasoning criminal’ over hoe mensen keuzes maken om al dan
niet criminaliteit te plegen
o Focus verleggen van ‘criminal dispositions’ naar keuzes en beslissingen van dader:
Criminologie die situationele determinanten van criminaliteit te veel buiten
beschouwing laat – Clarke spreekt van een ‘dispositional bias’
“The main object … has been to show how some people are born with, or come
to acquire a ‘disposition’ to behave in a consistently criminal matter”
o Criminaliteit als uitkomst van een keuze
o Situationele aanpak betekent: nemen van maatregelen gericht op:
Terugdringen van opportuniteiten om criminaliteit te plegen
Verhogen van de kansen dat dader wordt gestrikt
Situationele criminaliteitspreventie en private veiligheidszorg:
- Jaren ’70: ontevredenheid mbt effectiviteit van bestaande criminologische theorieën en
interventiemodellen (“nothing works”)
- Ontwikkeling van ‘opportunity theories’ / ‘crime theories’
- UK Home Office / Clarke: ‘situational crime prevention’:
- Producten en diensten aangeboden door de private veiligheidssector = vaak situationele
preventiemaatregelen
- Clarke (1995) heeft het over 3 componenten van de ‘criminal opportunity structure’ (links):
1) Targets
2) Victims
3) Crime facilitators
Technieken van SCP zijn ‘opportunity reducing techniques’ (tabel rechts)
9
Samenvatting Private Veiligheidszorg 2022-2023, prof. Daems
, 2. Groei van ‘mass private property’ (MPP)
(Zie vorig hoorcollege + tekst nr 1 in reader)
Ontwikkelingen in Noord-Amerika sinds jaren ‘60
Veranderingen in ruimtelijke ordering – opmars ‘mass private property’ (groei shoppingscentra,
kantoorcomplexen, ….
Enkele kanttekeningen (Jones & Newburn, 1999):
- Voor VS duidelijke groei van MPP, MAAR:
o Correlatie ≠ causaal verband
o Regionale variatie binnen VS
o Omvang en impact niet overdrijven
- Voor VK minder sterke aangroei MPP:
o Toch sterke aangroei private veiligheidszorg!!
o Dit doet vragen rijzen over mate waarin de these opgaat!!
‘Mass Hybrid Property’:
3. Economische drijfveren
Externe vs intrinsieke motivatie:
- Externe:
o Terugtrekken van publieke politiezorg > activering / responsabiliseren private actoren
o Omwille van verzekeringssector: verwachting dat klanten zelf ook voorzorgsmaatregelen
ondernemen alvorens verzekering aan te gaan
o Rechtszaken (vooral VS): kunnen ertoe leiden dat eigenaars van bedrijven worden
aangezet om ook veilige omgeving te creëren voor klanten en personeel
Impulsen van buitenaf
- Intrinsieke:
o Omwille van klantenbinding en -tevredenheid
10
Samenvatting Private Veiligheidszorg 2022-2023, prof. Daems
