Crisis en ingrijpende gebeurtenissen
“Mensen weten natuurlijk in wat voor werk ze stappen en wat je daarin kan tegenkomen, maar niet
alles wat je meemaakt is daarmee ook normaal…” (Renckens, 2016)
“Elke reactie is een normale reactie op een abnormale toestand”
Lesopbouw
1. Intro (Mieke Traen)
2. Mobiel Crisis Team (Luna De Ruwe, alumni)
3. Crisisopvang (Nils Vande, alumni)
4. Kindermishandeling (Petra Casselman)
5. Suïcidaliteit
• Suïcidaal proces (Ivo Opstaele en Kirsten Pauwels)
• Deontologie en wetgeving (Pascale Rogie)
• Werkgroep Verder
• Gezin als context (Alexander Reijnders)
Les 1: Intro
1. Ingrijpende gebeurtenissen
• Mijn wereld stond stil
• Dit kan niet
• Hoe kan dit nu gebeuren
• Ik kan dit niet geloven
• Waarom?
• Waarom bij ons?
Ingrijpende gebeurtenissen
• = Gebeurtenissen die jouw leven en/of dat van je naasten ingrijpend veranderen
Schokkende of traumatiserende gebeurtenis
• = de gebeurtenis is ook onverwachts en ingrijpend, maar gooit de basisverwachtingen, je
concept van veiligheid door elkaar. De wereld wordt als onveilig ervaren.
Je bent dus niet altijd het rechtstreekse slachtoffer, maar jouw leven zal ook veranderen.
Plots gebeurt er ‘iets’ en die gebeurtenis laat sporen na, die soms erg lang voelbaar zijn.
Dus:
1. Individueel verhaal!
2. Je kan je er (meestal) niet op “voorbereiden”. Je reactie is voor jezelf ook ‘nieuw’
3. De gevolgen zijn vaak niet altijd meteen duidelijk of te voorspellen
• = controle verlies centraal, over het ‘nu’ en ‘de toekomst’, voor ‘jou’ en vaak ook je
omgeving
Belangrijk om los te koppelen van ‘crisis’
1
, • Niet iedereen gaat in ‘crisis’ –modus
• Niet iedereen gaat meteen in ‘crisis’ modus
Een ingrijpende gebeurtenis kan dus leiden tot een crisis, maar niet noodzakelijk
“Elke mens reageert anders op die specifieke ingrijpende gebeurtenis… Er is geen “goed” vs “fout’,
er is geen handleiding “
Elk ons eigen verhaal
Jozef, 93 jaar
• ”…. De cardioloog en de huisarts zeiden dat ik het moest doen, me laten opereren aan mijn
hart. Ik had echt geen keuze…. Maar toen ik in het ziekenhuis was, ging het niet goed met
mijn vrouw en ze kon niet meer alleen blijven…. Toen ik 2 weken later terug thuis kwam,
verbleef ze in Kort Verblijf in een WZC en blijkbaar zal ze daar nu blijven… Ik had echt geen
andere keuze, maar ik voel me zo verschrikkelijk schuldig….”
Janne, 19 jaar
• “… we gingen zoals altijd fitnessen op vrijdagavond, daarna zouden we nog een pintje gaan
drinken. Op een bepaald moment hoor ik precies een luide bonk. Ik keek achter me en zag
een man liggen, tussen de loopband en de hometrainer, zo, op de grond, bewusteloos…
Iedereen keek ernaar en stond daar maar… Ik heb geroepen dat ze de 112 moesten bellen
en toch naar die man geweest… Gelukkig had ik net reanimatie gezien op school en ben
begonnen… De 112 was er vlug…. Maar hoe gaat het nu met die man? Het houdt me al het
ganse weekend bezig, we zijn dan wel iets gaan drinken, maar de sfeer was niet echt dat….”
Louise, 26 jaar
• “… het was een zware bevalling, 14h in totaal, maar zo gelukkig met Maurice… Terug thuis, is
het echt wel zoeken… de borstvoeding begint goed te lukken, maar soms is het wel zwaar
om niet te kunnen doorslapen… Gelukkig komt de kraamhulp en is Britt ook nog enkele
weken thuis, samen lukt het ons wel… “
Thomas, 36 jaar
• “… een heel leuke vakantiedag, zo was die toch begonnen…. Lekker met de vrienden een
ferme mountainbike route aan het doorploegen, … Op een terras een pintje… Toen keek
Tiebe op zijn gsm en riep ‘oh nee’… bleek dat de fabriek waar Tiebe en ik al jaren werkten in
de nachtploeg in brand stond… “
Annelies, 41 jaar
• “… mijn man was al enkele dagen stiller, ik dacht dat hij gewoon moe was… Toen de
kinderen eindelijk sliepen, zei hij “we moeten eens babbelen”… ik was op slag ongerust,
dacht dat er iets op zijn werk was… bleek dat hij al enkele maanden verliefd is op een
buurvrouw en hij wil scheiden… de wereld stond letterlijk stil…. “
Ismael, 23 jaar en Saul, 24 jaar… al sinds lagere school beste vrienden
2
, • “…. Sinds zaterdag staat onze wereld stil… Ik ben zo bezorgd over mijn familie in Gaza… Saul
over zijn familie in Tel Aviv… Hoe moet dit verder, hoe spreken we hierover, zonder elkaar te
kwetsen. Ik ben zo bang om onze vriendschap te verliezen… “
2.Crisis
2.1 Omschrijving
Het begrip ‘crisis’: geen evidente, eenduidige definitie
Zal voor elke persoon anders zijn, elke persoon zal ook anders reageren…
“Crisis = onmogelijkheid om om te gaan/ zich aan te passen aan een verandering”
• “to deal, or not to deal… ”
“een crisis ontstaat of bestaat als de mogelijkheden van individuen of groepen om een noodzakelijk
of wenselijk doel te bereiken uitgeput, ontoereikend of geblokkeerd zijn”
(Bloemsma, Handboek Crisisinterventie)
“ een crisis = periode van onevenwicht en verminderd functioneren als een gevolg van een
gebeurtenis of een situatie. Deze veroorzaakt een significant probleem, dat niet kan opgelost
worden door vertrouwde coping strategiëen” (Roberts, 2000)
Kenmerken van de persoon in crisis (Tyhurst, 1975)
• Bewustzijnsvernauwing
• Verbijstering
• Pre-occupatie met directe verleden
• Machteloosheid
• Cirkeldenken
Aangevuld met procesmatige kenmerken: (Caplan, 1964)
• Oplopende spanning
• Tekortschieten van vertrouwde oplossingen voor problemen
Maar ook:
• Richten van je krachten op het behoud van de bestaande situatie
Naast ook rekening houden met:
• Rol van de omgevingsfactoren hierin
• Moeizaamheid van het veranderingsproces
“… any real resolution of the crisis must ultimately involve a new way of being in the world.
Yet the resistance to doing so is great, and will not occur in the absence of repeated and varieted
encounters in natural experience’ (Kegan, 1982)
3
, “een crisis verwijst niet naar de situatie of objectieve gebeurtenis zelf, maar wel naar een individu’s
subjectieve ervaring of perceptie (‘appraisal’) van, en diens reactie op, een bepaalde situatie
(Gilliland&James, 2003, uit Raes &Daeseleire)
Kern (Raes en Daeseleire):
• “kan ik deze situatie (last) oplossen of dragen, met mijn gebruikelijke copingmechanismen
(draagkracht)”
Stel “ja”: evenwicht tussen draaglast en draagkracht
Stel “nee”: draaglast en draagkracht uit evenwicht = crisis
“crisis is dus een kwestie van perceptie” (De Jong en Berg, uit Raes en Daeseleire)
MAAR blijft dus vooral een subjectieve ervaring van een bepaalde situatie
Gevolgen?
• Zeer verschillend per individu, zelfs al maakt de groep hetzelfde mee
• Afhankelijk van het ‘hier en het nu’ hoe het wordt beleefd
• En zal dus sterk bepaald worden door de perceptie van elke persoon op die specifieke
situatie of gebeurtenis op dat moment
2.2 Opdeling van ‘crisis’ volgens oorzaak
1) Één gebeurtenis, een acute stressor
• plotse en schokkende gebeurtenis voor deze persoon
• Stress reacties zijn normale reacties op een abnormale gebeurtenis
• Wordt niet door iedereen als een ‘schokkende’ gebeurtenis ervaren!!!!
2) Cumulatie verschillende stressoren/gebeurtenissen, “een cluster”
• Aanhoudende of chronische stress, waarvoor gebruikelijke hulpbronnen werden opgebruikt.
• Geleidelijke opeenstapeling
• ‘ik ben op’
• Persoon heeft vaak de cumulatie van stress niet zien aangekomen of opgemerkt
• Vaak signaal van deze opeenstapeling pre-aanmelding, bv. Paniekaanval
3)Psychiatrische crises of noodgeval
• Acuut toestandeeld in he verloop van een langdurige psychiatrische aandoening
• Bv. psychotische opstoot
• De gebruikelijke copingmechanismen lijken niet langer voldoende om de opstoot te dragen
en terug tot rust te komen
• Snelle diagnose én correcte doorverwijzing
Netwerk nowe geestelijke gezondheidszorg
4
