RASSENLEER
1. RASSENLEER RUND
1.1 Inleiding
▪ Economisch meest belangrijke dieren op wereldschaal
▪ Orde: Artiodactyla of evenhoevigen (ook herkauwers, varkens en cameliden)
▪ Onderorde: Ruminantia of herkauwers (ook giraffen en herten)
▪ Familie: Bovinae of holhoornigen (ook schapen en geiten)
▪ Onderfamilie: Bovidae (ook buffel, bultrund, yak en bizon)
▪ Gebruik runderen:
- Trekkracht
- Statussymbool vb. Watusi-rund heeft belangrijke waarde voor
bepaalde Afrikaanse stammen waarbij de lengte van de hoorns van
dit dier de waarde van het dier bepaald. De dieren hebben een
uitgesproken nekbult, typisch voor rassen uit warme gebieden, en
zeer opvallende, lange naar boven gerichte hoorns.
- Godsdienstige betekenis: Hindoeïsme, waarbij het rund symbool
staat voor de moeder en de vruchtbaarheid. Een hindoe zal een koe nooit
kwaad doen of doden, ook geen rundvlees eten.
- Gevechten en recreatie: stieren- en koeiengevechten vb. Herens-rund in
Zwitserland of Texas Longhorn in Texas
- Melk- en vleesproductie
▪ Meer dan 450 runderrassen
▪ In België 3 miljoen runderen geregistreerd (vooral melkveerassen vb. Holstein Friesian of
gespecialiseerde vleesveerassen vb. Belgisch Wit-Blauw)
1.2 Signalement
▪ Geslacht:
- Vrouwelijk kalf: pink
- Drachtige vrouw of dekrijpe vrouw: vaars
- Vrouwelijk dier dat voor de eerste keer gekalfd heeft: schot of munt
- Mannelijke dier: stier
- Gecastreerde stier: os
▪ Ras:
- Zuiver/stamboom
- Gekruist
- Rasloos
▪ Hoogte:
- Gemiddeld: schofthoogte tussen 115 en 135 cm
- Klein: schofthoogte < 115 cm
- Groot: schofthoogte > 135 cm
▪ Ouderdom:
- 15-20 jaar
- In economische rundveehouderij bereiken de meeste runderen de leeftijd van 3.5 jaar
- Jonge dieren hebben betere vleeskwaliteit en brengen dus meer op
▪ Kleur:
- Primitieve rassen uniform gekleurd
, - Later door domesticatie bont, specifieke patronen
- Wit met roze of zwarte neusspiegel, rood, bont
▪ Aftekeningen:
- Idem als bij paard
- Witkop
- Blaar: gekleurde ring rond ogen op witte kop
- Witte gordel: band rond borst
- Witte reep: witte band voor de heupen
- Lakenvelder: witte gordel en witte reep vloeien samen
▪ Doel:
- Vleestype:
• Vroegrijpe rassen: snelle groei, bereiken sneller de puberteit, vaak kleiner, compacter en
massiever, vroegere vetaanzet vb. Engelse rassen
• Laatrijpe rassen: groter, langer, latere vetaanzet, vlees is magerder vb. Italiaanse en
Franse rassen
- Melktype
- Dubbeldoeltype
- Dikbiltype:
• Belgisch Wit-Blauw
• Dikbillen zijn dieren met een mutatie in het myostatine-gen, waarbij er door een
verandering in de genen meer spiervezels gevormd worden → musculaire hypertrofie of
enorme toename aan spiermassa
• Kenmerken: kleine lichte kop, verkorte onderkaak, dikke tong (tonghypertrofie), klein
buik- en borstvolume, kleinere organen, gevoeliger aan ademhalingsproblemen, aflijning
van de spieren zijn goed zichtbaar, soepele en fijne huid die gevoelig is aan parasitaire
infecties, wijdbeens dus standafwijking
• Vaak keizersnede nodig bij geboorte
1.3 Enkele rassen
▪ Holstein Friesian:
- Meest toonaangevende melkveeras ter wereld
- Overal ter wereld wordt dit ras ingeschakeld om lokale zwartbonte rassen te
verbeteren en een hogere melkgifte te bekomen → holsteinisatie: er worden
verdringingskruisingen gemaakt, waarbij het oorspronkelijke ras vaak volledig
verdwijnt
- Ontstaan uit het Nederlands Zwartbont in de 19e eeuw → einde van de 19e
eeuw immigratiegolf uit NL naar VS → nederzettingen in VS waarin
bevolkingsdichtheid snel toenam → grote vraag naar melk → door betere
genetica en meer gespecialiseerde voeding ontstond er een groep dieren met spectaculaire
hogere melkgift dan de oorspronkelijke zwartbonte populatie → Holstein Friesian ras
- 1970 terug naar West-Europa, waar het door verdringingskruisingen met het Nederlands
Zwartbont de oorspronkelijke zwartbonte populatie volledig heeft vervangen.
- Kenmerken: hoogbenig, schraal uitzicht, kleine kop, overwegend zwart platenbont, kalven
gemakkelijk
,▪ Belgische rassen:
- Rood West-Vlaams:
• + 500 jaar
• Fokgebied lag in Cassel-Watou-Hazebroeck
• Uitstekende grazer in winderige en vochtige polders en
kuststreek
• Melk en vleesproductie (dubbeldoelras)
• Groot, lang en zwaar
• Vroegrijp ras
• Grote groeikracht
• chianinajerUitstekende vleeskwaliteit
• Zeldzaam ras
• Slechte uiervorming
- Oost-Vlaams Wit-Rood:
• Dubbeldoel
• Lokaal ras
• Nadruk eerder op melk
• Meer wit dan rood; veel rood op hals, rode vlekjes op romp en
poten
- Belgisch witblauw vleesvee:
• Eind 19e eeuw kruidingen van zwartbont met shorthorn
• 1920: meer selectie naar groei en bevlezing met nog veel nadruk
op melk
➔ Witblauw ras van Midden en Hoog België
• 1960: melkprijs stagneert, meer waarde aan vlees, dikbilfenomeen
wordt uitgebuit
• 1973: nieuwe naam nl. Belgisch Witblauw
• Nu vleesras
• Vooral geboorte met keizersnede
• Vlees: mager, mals en sappig dankzij fijne spiervezels
• Natuurlijk kalveren onmogelijk, in Zweden zelfs verboden om
hiermee te fokken
• Wit, blauw of wit-blauw en zwart
- Kempens rund/Kempisch roodbont:
• Dubbeldoelras ontstaan rond 1900, sinds jaren 70 onderhevig aan
holsteinisatie
• Lokaal ras
• Roodbont met duidelijke aflijning witte en rode gebieden
• Robuust type: vroegrijpe melkkoe, brede romp en kruid, lange en
rechte rug, kleine en brede kop
, ▪ Nederlandse rassen:
- Groninger Blaarkop:
• Witte kop met gekleurde bril rond ogen
• Witte sokken tot de kogels
• Nog slechts 2% van de populatie
• Dubbeldoel
- Lakenvelder:
• Zwart met brede witte band rond middenhand
• Hobby
• Voor en achterhand zijn zwart of rood van kleur
• Fijne beharing en gepigmenteerde tong
- MRYvee: Maes-Rein-Usselrund
• Dubbeldoel, nadruk op melk
• Robuust, rustig, goede vruchtbaarheid en goede
moedereigenschappen
• Roodbont, overwegend wit
• 2 onderverdelingen:
1. Geholsteiniseerd roodbont: men heeft ervoor gekozen om van dubbeldoel MRY
over ta gaan naar een ras dat de nadruk legt op melkproductie.
