SEKSUOLOGIE
INLEIDING
Seksuologie = vrij jonge wetenschap
- Vroeger: seks enkel een manier om voor te planten ( anticonceptiva)
- Homoseksualiteit werd in de jaren ’70 gezien als een ziekte
- Vandaag: taboes doorbreken
Seks is per definitie een biopsychosociaal gegeven:
(1) We doen het met ons lijf, ons seksueel systeem dient dus adequaat te functioneren.
(2) De meesten onder ons beleven het meestal met een vaste partner.
(3) Wat we denken, bepaalt hoe we situaties benaderen. Maar ook over welke vaardigheden we
beschikken, welke attitudes we erop nahouden etc
(4) Maar ook hoe de maatschappij ons bepaalde normen en waarden voorschotelt. Als seksuoloog vind ik
het dan ook vaak onze taak om bepaalde van deze normen, die soms ook op minder waarheid
gestoeld zijn en mythes blijken, kritisch te beschouwen. Bijvoorbeeld: dient een man altijd initiatief te
nemen om te vrijen, hebben mannen meer zin dan vrouwen etc?
Seksuele dysfuncties = situaties waarbij iemand een seksueel probleem heeft en hier zelf ook last van heeft.
Er zijn heel wat seksuele problematieken
Toestemming: als je geen ja zegt is het nee, dus zwijgen is geen toestemming verlenen (= huidige wetgeving)
Brein + fysieke component + maatschappelijke component (bv. nog steeds landen waar homohuwelijken
verboden zijn) + interpersoonlijke component.
CLASSIFICATIE VAN SEKSUELE DYSFUNCTIES
- Seksuele disfuncties, stoornissen m.b.t.:
o Seksueel verlangen (enkel mannen)
o Seksuele opwinding
man: erectiestoornis
vrouw: seksuele interesse/opwindingsstoornis
o Orgasme
man: premature ejaculatie
vrouw: vrouwelijke orgasme stoornis
o Genito-pelviene pijn-penetratie stoornis
- Seksuele stoornissen door medische aandoening/middel
- Parafiele stoornissen
o Voyeurisme
o Seksueel masochisme stoornis
o Seksueel sadisme stoornis
o Pedofiele stoornis
- Genderdysforie (kinderen vs adolescenten/volwassenen)
, Criteria:
- Herhaald/voortdurend
- Veroorzaakt lijden
Seksuele moeilijkheden vs. seksuele disfunctie (= functiestoornis waar men last van heeft zoals een partner
die klaagt van een zeer laag verlangen tot seks en daar heeft men last van en ervaart men negatieve gevoelens
door).
- Mannen: 8% kampt met disfuncties, waarbij slechts 1/10 hulp zoekt
- Vrouwen: 20% kampt met disfuncties, waarvan slechts 1/5 hulp zoekt
- Probleem ligt niet bij oudere generatie, komt voor binnen elke leeftijdscategorie
Waarom zoekt men geen hulp? Schaamte hoe bespreekbaar stellen: vertrouwensrelatie (zelf bespreekbaar
maken, want vaak gaat de patient hier niet zelf over beginnen).
- ! Zie plissit model, niet zomaar seksuele anamnese doen. Zeker als je zelf topic aankaart, EERST
toestemming vragen. Bv ‘is het ok als ik je nu enkele vragen rond seksualiteit zou stellen?’
- Zelfs als pt schrikt en weigert: hiermee hulpverlener ook impliciet de boodschap: als ooit seksuele
klacht, je mag er hier gerust iets over brengen. Ik kan je helpen/doorsturen.
- Voorbeeld: je kwam vandaag langs voor klachten van vulvaire pijn. Zou je zeggen dat deze klachten
ook een impact hebben op je seksuele leven?
- Neen? Ok, dat is prima. Als dat ooit het geval zou zijn, weet dat je hier terecht kan.
- Ja? Pt vertelt mogelijks spontaan over schuldgevoel naar partner ‘geen goede minnaar meer’. Het
gevoel dat je geen goede minnaar meer bent, is dat iets waar jij last van hebt, of je partner? Speelt dit
in jullie relatie? Merk je dat je daar veel aan denkt, veel mee bezig loopt? Zo ja, wens je daar hulp
mee? => brochure overhandigen: waar kan je terecht en wat kan je daar verwachten?
- Géén grote woorden, geen gepsychologiseer, heel eenvoudige vragen. MAAR : wat als pt ja zegt en
uitwijdt, wat dan?
- Dan vragen stellen en folder overhandigen.
- ! Let erop niet dadelijk zelf telefoon op te nemen naar secretariaat. Zeker als je het onderwerp zelf
aankaartte, is het nuttig om pt aanbod te doen en folder te geven, maar mogelijks is pt nog niet klaar
om dadelijk afspraak te krijgen (grote no show). Een niet nagekomen, meegegeven afspraak is soms
een drempel om opnieuw contact op te nemen als wél klaar voor hulp.
Etiologie:
- Individuele kwetsbaarheid: sommigen hebben genetische voorbeschiktheid om bepaalde seksuele
klachten te hebben
- Gezondheid gerelateerde factoren: hart- en vaatziekten, medicijnen moeten nemen voor depressie, ...
- Huidige situatie: je zit in slechte of onveilige situatie, ...
- Het is ALTIJD multifactorieel, vaak moet je op verschillende domeinen gaan zoeken en exploreren (dus
als er 1 reden gevonden is, geef dan niet op en blijf verder zoeken).
three window approach:
- Window 1: de huidige situatie
- Window 2: kwetsbaarheid van het individu
- Window 3: gezondheidsgerelateerde factoren die de seksuele functie beïnvloeden
1) 1e venster – Situationele, proximale factoren
- Huidige relatie/situatie
- Reactieve inhibitie – Dual control model