Resume
samenvatting lesvideo's omgevingswetenschappen (alle hoofdstukken+slides)
- Établissement
- Universiteit Gent (UGent)
Deel I gegeven door Philippe De Smedt en deel II door Kris Verheyen, lesjaar
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
OMGEVINGSWETENSCHAPPENDEEL I
LES 1 GENESE VAN DE CRITICAL ZONE A
1.0 Wat is de ‘kritische zone’
=”… de heterogene, ondiepe omgeving waarin complexe interacties tss gesteente, bodem,
water, lucht en levende organismen de natuurlijke habitat
reguleren en de beschikbaarheid v levensondersteunende
bronnen bepalen.”
= zone v systeem aarde waarbij een heel rechtstreekse
interactie is tss de atmosfeer, biosfeer, pesosfeer met
bodem, lithologie en hydrologie (hydrosfeer)
→ van de top vh bladerdek tot de onderkant vd
watervoerende laag (aquifer)
-processen id kritische zone:
Vb: zijn bepaalde processen een natuurlijke
reactie of komt dit door invloed vd mens?
1.1 Omgevingsonderzoek en tijdsdiepte
1.1.1 proxies voor vroegere omgevingsvariaties
• Chronologie
-radiometrisch:
---radiokoolstofdatering: 14C datering, gebaseerd op
verval van koolstofisotopen, koolstof wordt opgenomen
zolang een organisme leeft en C-gehalte blijft ong constant, na dood wordt 14C
volgens vast patroon omgezet naar 14N, op basis v verschil normaal gehalte 14C en
gehalte van dood organisme ouderdom bepalen
→ moeilijkheid: hvlheid C in atmosfeer varieert doorheen de tijd, zonder kalibratie
kan Cgehalte onderschat of overschat worden; gekalibreerde data wordt uitgedrukt in
BP (jaren voor 1950)
1
, -incrementeel: gebaseerd op natuurlijke cycli
---dendrochronologie, varven,…
-age-equivalent: ‘markers’ die duidelijk van een bepaalde tijd zijn gaan registreren en
als deze ergens anders worden teruggevonden dit gaan linken met dit tijdperk
---paleomagnetisme, tefra (vulkaanas), vb radio-isotopen v Tsjernobyl
• Ecologie
-palyonologie of pollenanalyse: stuifmeelpollen bewaard in stratigrafische lagen
worden gebruikt als proxy voor het type en verscheidenheid v vegetatie vd
bemonsterde periode
---reconstructie v vegetatie evolutie in bepaald gebied
---nadeel: kan oxideren
-plantenresten: macroresten (afdrukken, pitten…), antracologie (houtskool, bewaard
zeer goed)
-terrestrische fauna: landslakken, dansmuggen
---organismen die zeer gevoelig zijn aan T → obv voorkomen T-reconstructies maken
-onderwaterorganismen
• Geologie
-geomorfologie: geeft inzicht in landschapsvormende processen in vroegere
omgevingen
---erosie (door wind, water, ijs)
---morene-afzetting door ijs, morene= hoop ‘till’ (ongeconsolideerd steenpuin) die is
afgezet door gletsjer → dateren wnr gletsjer terug trok door morene te dateren
-sedimentologie/bodemkunde
---fijnkorrelig sediment: weinig energie nodig om dit te verplaatsen
---grofkorrelig sediment: meer energie nodig
---donkere/lichte lagen: koude en warme periodes
-stabiele isotopen!
---zuurstofisotopen onderzoek: vroeger ijs- en T-regimes reconstrueren door de
verhouding tss het zwaardere 18O en het lichtere 16O te gebruiken → water met zware
en water met lichte isotoop heeft invloed op hoe water zich gaat gedragen
In glaciale periode:
→ water met 16O-isotopen gaat sneller verdampen en verwijderd worden uit oceaan
→ 18O-gehalte in oceaan stijgt, zwaardere deeltjes zakken sneller naar beneden
→ tijdens transport worden 16O-isotopen het verst afgezet en tijdens ijstijd komen ze
gevangen in ijskappen
→ ijskappen bestaan vooral uit 16O-isotopen en diepzee uit 18O-isotopen
2
, In interglaciale (warme) periode:
→ omgekeerd, zware isotopen gaan sneller verdampen → veel zware
isotopen in ijs, lichte isotopen gaan uitregenen → meer lichte
isotopen in water
→ verhouding vergelijken met sample: boven sample is koude periode, onder sample
is warme periode
• Mens-omgeving interacties
-geo-archeologie: onderzoekt interactie tss mens en omgeving, met nadruk op hoe
sedimenten, bodems en geomorfologie inzicht geven in menselijke activiteit of hoe ze
menselijke activiteit beïnvloeden
-historisch onderzoek: vb exploitatiegegevens van middeleeuwse abdijen
1.2 Pleistocene omgevingsevoluties
1.2.0 tijdskader pleistoceen
1.2.1 glaciaal-interglaciaalcyclus
a) glacialen en interglacialen; stadialen en interstadialen
Dallen: koude periodes → veel 18O-isotopen
Pieken: warme periodes → weinig 18O-isotopen
-interglaciaal (tussenijstijd/’temperate state’)
---aanhoudende warme fases
---T max even hoog of hoger tijdens Holoceen
---afname landijs en zeespiegelstijging
-glaciaal (ijstijd/’cold stage’)
---aanhoudende koude fase
---sterke (globale) uitbreiding landijs (ijskappen
en gletsjers)
-tijdens ijstijd korter durende klimaatveranderingen:
---interstadiaal: korte warme fase (± 10 000 jaar), T max algemeen lager dan tijdens Holoceen
---stadiaal: korte koude fase (± 1000 jaar), lokale uitbreiding landijs
-MIS = marine oxygen isotope stages
---104 etages (MIS) doorheen het Quartair
---even MIS = glacialen
---oneven MIS = interglacialen
3
, b) cycli en oorzaken van glacialen
-2 cycli: 100 000 jarige cyclus en 41 000 jarige cyclus
-conditionele factoren: als deze condities zijn voldaan kan ijstijd ontstaan
• Platentektoniek
-positie vd landmassa nabij de polen: stimuleert ontwikkeling landijs
-invloed op oceaancirculatie: huidige thermohaliene circulatie sinds sluiten van
Panama opening → global conveyor belt
-vooral opwarming in onze regio’s
-aan polen koelt het af → water verdiept
en gaat duiken naar zuidpool waar het nog
verder afkoelt en dieper zakt → hierna
verder naar het Oosten
• CO2-gehalte vd atmosfeer: variaties id snelheid vd zeebodemspreiding beïnvloedt
hvlheid CO2 die id atmosfeer vrijkomt via vulkanen
• Stralingsintensiteit vd zon: variaties id zonneconstante
-sturende factoren: factoren die begin/einde ijstijd inluiden
---kleine cyclische variaties id baan vd aarde rond de zon die de insolatie bepalen
---Milankovitch-variabelen/ aardbaanparameters:
1) excentriciteit vd aardbaan: ellipsvormigheid naar
cirkelvormigheid
→ invloed seizoenen vergroten en verkleinen
→ periodiciteit: 100 000 jaar
2) scheefheid (obliquity) vd aardas
→ zorgt voor extra warme zomer en extra koude winter
samen met excentriciteit
→ periodiciteit: 41 000 jaar -> stuurt glaciaal-interglaciaal
aan
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur ellavanmeirhaeghe. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €10,39. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
78998 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans