VERSTEDELIJKING IN
MONDIAAL PERSPECTIEF
Prof. Ben Derudder
2016 - 2017
,Chapter 1: KEY READINGS
EEN VERGELIJKENDE SCRIPTIE OVER DE GROEI VAN MIAMI ALS EEN WERELDSTAD
Jan Nijman
Abstract
De bedoeling van deze thesis is het verstaan over tijd en ruimte van een sociaal fenomeen. In
deze paper worden historische essays vergeleken om de groei van Miami als wereldstad aan
te tonen. Verschillende individuele studies worden vergeleken, Amsterdam, Hong Kong,
Shanghai en Dublin, om de eigenaardigheden van Miami te bekrachtigen, maar tegelijk
worden ook diepere analogieën onthuld. Miami werd beïnvloed door de aard van staat-stad
relaties, regionale exceptionalisme in termen van politieke economie, de prevalentie illegale
economische en financiële leidingen en hybride culturele identiteit. De vergelijkingen met de
andere steden onderstrepen het potentieel belang van deze factoren voor de vorming van de
wereldsteden in het algemeen.
Globaliseren, wereldsteden en vergelijkende verstedelijking
Aandacht besteden aan de vergelijking van de toenaderingen van de verstedelijking, om de
historische evolutie van de wereldsteden te verkennen. Ontwikkelijken verplichten
tegenwoordig om meerdere vergelijkingen te maken en het kunnen uitleggen en specificeren
van deze onderzoeken. In dit onderzoek wordt Miami als wereldstad onderzocht. Hoe en
waarom en onder welke omstandigheden werd Miami een wereldstad in het derde kwart van
de 20e eeuw en wat is de rol van de staat in dit proces. Wereldsteden worden gedefinieerd als
steden die een significante rol spelen in de wereld en die zelf een grote invloed uitoefenen
tijdens de globalisering. Door hun theoretisch argument en zijn empirische meting worden
steden vaak als wereldstad of gewone stad beschouwd, sommige zijn hoger gerankt dan
andere, en sommige typen van wereldsteden zijn dan weer anders.
2 onderscheidingen voor een vergelijkende aanpak:
- Variabele georiënteerde aanpak: Steden worden vergeleken op basis van 1 element,
het is een theoretische aanpak die vaak gebruikt wordt bij het ranken van steden. Deze
studies gaat niet over 1 stad maar over meerdere steden en is een kwantitatieve
meetmethode.
- Case georiënteerde aanpak: Dit is een historische en causale analyse die wordt
gedaan om het begrijpen van specifieke studies omwille van hun intrinsieke waarde.
Er zijn reeds enkele voorbeelden van deze aanpak maar deze zijn zwak en vanaf een
zeker punt bekeken.
In deze studie wordt een andere case georiënteerde aanpak onthuld, ‘meerdere individuele
vergelijkingen’, die wordt afgeleid van de ‘individuele vergelijkingen’ die studies karakteriseren
door het contrast in kaart te brengen van meerdere goed gedocumenteerde onderzoeken. In
de nieuwe aanpak worden gewoonweg meerdere onderzoeken vergeleken om een beter en
breder beeld te krijgen op de stad. Hier wordt Miami vergeleken met Amsterdam, Hong Kong,
Shanghai en Dublin. Het doel van deze vergelijkingen is te begrijpen hoe Miami een wereldstad
werd en wat de rol van de staat is.
1
,Meerde individuele vergelijkingen heeft als doel om cases te onderzoeken, relaties te
ontdekken, ideeën te suggereren om een betere studie te doen voor ofwel case georiënteerde
of variabele georiënteerde aanpakken.
Miami’s vergroting tot status van wereldstad: meerdere individuele vergelijkingen
Wereldsteden (losse definitie): grote centers van de wereldeconomie.
Wereldeconomie: kapitalistische wereld ontstaan in het begin van de 16e eeuw waarvan de
staten verondersteld waren soevereine en territoriale bevoegdheden te hebben.
Sommige primaire wereldsteden zoals Londen en New York zijn in alle functies wereldsteden,
maar andere zijn enkel gespecialiseerde wereldsteden. Miami werd slechts een wereldstad
rond 1970 omdat sinds toen de bevolking 1 miljoen bereikte. De vier andere steden zijn
geselecteerd op basis van een bijzonder wereldstedelijk kenmerk, een dat ook Miami heeft.
Amsterdam: oase van vrede
Einde 19e eeuw: Amsterdam werd handelscentrum in de wereldeconomie. De Amsterdamse
haven had meer buitenlandse schepen dan eender welke haven in de wereld. Ook
buitenlandse bezoekers, zo werd het een leidend financieel middelpunt voor bedrijvigheid over
gans Europa. Amsterdam had ook een belangrijke symbolische functie, het gaf de bezoekers
het beeld dat ze in de toekomst wouden, het representeerde een culturele macht waarbij
hegemons (overgewicht van uiteenlopende gebieden) definieerde want de toekomst zou zijn
voor andere. Ook vertoonde de stad sociale karakteristieken die bij een wereldstad behoren.
De laatste jaren van de 16e eeuw werd bijna de helft van de bevolking migranten =
“Amsterdam’s Golden Age”. Er was wel een sociale polarisatie, de rijken waren rijker dan
ergens anders., dit ging gepaard met een cultuur van diversiteit en verdraagzaamheid. De
mensen kwamen naar Amsterdam door de val van Antwerpen door de Spanjaarden. De
bedrijvigheid van Antwerpen werd toen verhuisd naar Amsterdam, omdat het daar een
politieke en economische stabiele omgeving was.
Miami had ook een rustige, politiek economische stabiele omgeving vanaf het midden van de
20e eeuw. Latijns-Amerika was heel onstabiel. De invasie van migranten en kapitaal in de late
1950’s was te danken aan oorlogen, revoluties en politieke instabiliteit in de Caribbean en
Zuid-Amerika. Ook de val van Havana in 1959 leiden tot vluchtelingen uit Cuba, die eigenlijk
de elite vormden. Ook de luchthaven van Miami werd de belangrijkste voor buitenlandse
vluchten. De belangrijke symbolische rol van Miami was doordat de elite daar luxe goederen
kwam kopen en hun kinderen naar de universiteit stuurden, of een tweede woning kochten in
de wijken rondom de stad. De sociale karakteristieken had Miami ook, zo was 45% van de
bevolking buitenlands, niet enkel in de hoge business klassen maar ook veel arme migranten,
hierdoor was de kaap tussen rijk en arm heel groot.
Zowel over Amsterdam als Miami kan gezegd worden dat ze een grote deal vormen van de
combinatie van geopolitiek en politieke economie.
Hong Kong: ideologisch toevluchtsoord en trans-culturele hoofdstad
In 1990 zeiden ze dat Miami de ‘Hong Kong van Amerika’ was. In het midden van de 19e eeuw
werd Hong Kong een groot economisch middelpunt. Onder leiding van de Britten vormde het
zich een handelspunt voor Engelse en andere Europese handel, de havens van China werden
geopend. In het jaar 1861 telde de populatie van Hong Kong nog maar 119 000 mensen, er
2
, kon dus zeker niet gesproken worden van een wereldstad. Ook geschiedenis als
handelscentrum en koloniale buitenpost was Hong Kong vluchtig ten opzichte van de
concurrentie van andere Chinese havens. Pas na Wereld Oorlog II werd Hong Kong een
wereldstad.
Sinds de Chinese revolutie:
- De Hong Kong vergelijking met Miami onthult de rol van de stad als een ideologische
toevlucht in een wereldpolitiek landschap dat de 2e helft van de 20e eeuw kenmerkt.
- De vergelijking onderstreept het centrale belang in beide steden in de late 20e eeuw va
het fenomeen transcultureel kapitalisme.
De grens tussen Hong Kong en het vaste land was officieel gesloten tot 1953 maar toch
kwamen vluchtelingen de grens over. In 1960 telde de stad al 3 miljoen inwoners. In 1962
openden Mao Zedong de grenzen.
Zowel in Miami als in Hong Kong werd de massale toestroom van vluchtelingen als last
beschouwd en een enorme uitdaging, dit draaide uit tot een belangrijke voorwaarde te zijn
voor hun vorming als wereldsteden.
Hong Kong werd ook een symbolische plaats in het conflict tussen communisme en
kapitalisme en beide steden werden gebaseerd op geopolitieke evenementen. De resultaten
van de lokale politieke cultuur was voor beide steden anders. Miami werd het toneel van anti-
Castro activiteiten en samenzweringen en een diep gepolitiseerde Cubaanse gemeenschap.
Hong Kong werd vaak beschreven als een politiek apathisch (zonder energie of enthousiasme
om iets te doen.)
Het belangrijkste aspect van beide steden ligt in de economische rol die vluchtelingen en
immigranten hebben. Hong Kong had een Westers karakter op economisch vlak. Het werd de
belangrijkste plaats voor sociaal netwerken in Azië. Miami werd die plaats voor de US en had
dus een Amerikaanse politieke economie. De migranten hadden eigenlijk een dubbele rol, ze
moesten een invloed kunnen uitoefenen op beide kanten van de stad.
- Hong Kong lag tussen China en het Westen
- Miami ligt tussen de US en Latijns-Amerika
Hong Kong is groter dan Miami en de samenstelling van de economie verschilt dus. De
bevolkingspopulatie van China is groter en hun etnische en politieke status in heel Azië is
groter dan die van de Cubanen in Latijns-Amerika. Maar beide steden zijn economisch gezien
gebouwd op de aanwezigheid van trans-culturele ondernemende klassen en deze geven op
hun beurt karakter aan hun steden. Het zijn steden die gebieden op de randen, culturen en
markten die duidelijk verschillend zijn toch met elkaar verbinden.
Shanghai: de hoer van de oriëntatie
Miami deed ons eerder denken aan Shanghai in de late 19e eeuw dan aan Hong Kong, omdat
het leek alsof er in Miami geen regels waren en dat alles mogelijk was. Shanghai was een
meer opvallend voorbeeld voor de machtsoplegging dan Hong Kong. De stad was een wilde
plaats voor drugs, misdaad, seks, spionage en corruptie. Toch was het eigenlijk een
glamoureuse en kosmopolitische stad, maar het was onregelbaar en de buitelanders speelden
een belangrijke rol in het bekomen tot een grote stad. Sinds de Britse handhaving kregen de
buitenlanders privileges en werd de stad geregeerd door hen. Ook vandaag zijn er nog
3
