Gezondheid in Vlaanderen 2023-2024
Gezondheid in Vlaanderen
Doelstellingen
Data over fysieke activiteit, mentaal welbevinden en lichaamssamenstelling kunnen
inschatten op wereldvlak, in België, binnen sport en bewegen.
Gezondheid versus ziekte.
o Definitie(s) gezondheid en ziekte kennen.
o Gezondheid vroeger en nu kunnen beschrijven.
Kennen van verschillende visies omtrent gezondheid.
ICF schema kennen en kunnen tekenen
Gezondheid is een containerbegrip en moeilijk te definiëren
Gezondheid vs ziekte
Moeilijk te omschrijven
Ieders denkt anders, maakt andere keuzes
Evolutie in tijd
Vroeger: besmettelijke ziektes, cholera, pest…
Gezondheid bekijken vanuit het biomedisch model
o Gezondheidszorg => vaccinaties
Nu: welvaartsziekten
o Gedragsziekten,…
Gedrag beïnvloed het slagen van de behandeling
gedrag beïnvloed preventie
Vergrijzing van de bevolking => Chronische ziekten
Stijging of daling? Vb?
o Diabetes stijging
o COPD (chronic obstructive pulmonary disease)
Behandelingen frequenter en complexer
Definitie WHO
Gezondheid is een toestand van volkomen lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn en niet
slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken. (WHO 1948)
Ziekte is een ‘afwijking’ van een ‘normale’ functie of structuur van een orgaan of systeem van
het lichaam.
Gezondheid vs welbevinden
Gezond zijn en gezond voelen
Hoe gezond iemand is, wordt niet alleen bepaald door de (biomedisch) meetbare en
objectieve status van het individu. Ook de beleving en ervaring van de eigen gezondheid
spelen een rol. Dit is dus de subjectieve perceptie van de eigen gezondheid. Deze subjectieve
beleving van de gezondheid, noemen we welbevinden.
Welbevinden is variabel
Beleving van (on)gezondheid, de waarde die ze aan gezondheid hechten, en de
verwachtingen die ze koesteren in verband met gezondheid kan variëren.
1
,Gezondheid in Vlaanderen 2023-2024
Kritische opmerkingen definitie
Gezondheidsdefinitie nog toepasbaar?
Machteld Huber
WHO- definitie gezondheid– na 2de wereld oorlog- veel infectieziekten- ontdekking
antibiotica- alle ziekten kunnen genezen- groot idealisme in wetenschap
Te idealistisch- statisch begrip- mensen worden ouder- meer chronische ziekten -> niemand
altijd volkomen fysiek en mentaal gezond
Ombuigen naar meer toepasselijk op de samenleving van vandaag -> hoge kwaliteit van leven
met chronische ziekten
Niet alleen kijken naar hoe ziek- maar ook hoe gezond ernaast
2011: bmj ( brittisch Medical Journal)
Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van
de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. Deze definitie is flexibeler en
dynamischer en neemt de veerkracht van mensen mee.
Doel van nieuwe definitie
95% zorgbudget besteed aan ziekten en het oplossen er van versus minimaal aan bevordering
Nieuwe definitie- aanzet- nieuwe programma’s- leren zelfbevordering (preventie)
Gezondheid: visies
Gezondheidsbeeld => in de loop der tijd veranderd, een ruimere betekenis gekregen
Afhankelijk de visie dat men hanteert, zal het begrip anders worden ingevuld en zal de
begeleiding er ook anders uitzien
Medisch model
Mens
Lichaam en geest
Lichaam als geheel van afzonderlijke, samenstellende delen staat centraal
Zo optimaal mogelijk functioneren van het menselijk lichaam
Puur biologisch-technische visie
Vb. Bert
Gebroken heup (3 maanden inactief)
Alleenstaand
Introvert
Gaat elk weekend kaarten met zijn vrienden, gaat altijd met de fiets.
Heeft het emotioneel moeilijk na zijn scheiding
-> Bert heeft een gebroken heup dus niet optimaal functioneren vh menselijk lichaam
Holistische visie
Beklemtonen aspect heelheid, de mens is meer dan een som van afzonderlijke delen
Begrip gezondheid valt onder deze visie: “Health is a state of complete physical, mental and
social well-being and not merely the absence of disease or infirmity.” (WHO, 1948 )
Gezondheid = fysieke toestand?
o 3 dimensies
Fysieke toestand vb…
Mentale status vb…
Sociale status vb…
Biopsychosociaal model: gekoppeld aan hollistische visie
2
,Gezondheid in Vlaanderen 2023-2024
Het biopsychosociaal model van gezondheid en ziekte, in 1977 geïntroduceerd door George L.
Engel.
Model dat het oorspronkelijke biomedische model van ziekte en gezondheid bekritiseerde en
uitbreidde door ook biologische, sociale en psychologische invloeden mee te nemen die
invloed kunnen hebben op gezondheid en ziekte.
Sociologische visie
Nadruk:
Vaardigheid:
o Om zich aan te passen
o Rollen vervullen binnen de samenleving
Optimaal functioneren van een individu binnen een groep, binnen de samenleving
Vb: Bert
Gebroken heup (3 maanden inactief)
o Via een zeer dure operatie zal Bert alle bewegingsmogelijkheden in zijn heupgewicht
behouden.
o Zonder operatie zal bij alle dagdagelijkse activiteiten kunnen uitvoeren maar zal hij
wel moeten inboeten op bewegingsamplitude in het heupgewricht.
Alleenstaand
Beperkt pensioen
Gaat elk weekend kaarten met zijn vrienden, gaat altijd met de fiets.
Heeft het emotioneel moeilijk na zijn scheiding
-> operatie niet doorvoeren = inboeten op bewegingsamplitude en activiteiten
Antropologische visie
Mens centraal => streeft naar zelfverwerkelijking
Zelfstandig denken en oordelen
Persoonlijke groei en ontplooiing
Volledige zelfbeschikking over eigen zorg van hun gezondheid (vb. euthanasie – zelf kiezen)
ICF international classification of
functioning, disability and health
ICF bestaat uit een raamwerk van
classificaties die samen een
gestandaardiseerd begrippenapparaat
vormen voor het beschrijven van het
menselijk functioneren en de problemen die
daarin kunnen optreden.
Functies: fysiologische en mentale
eigenschappen van het menselijk
organisme. (zenuwstelsel, hart
kloppen)
Anatomische eigenschappen: positie, aanwezigheid, vorm en continuïteit van onderdelen
van het menselijk lichaam.
Activiteiten: onderdelen van iemands handelen.
Participatie: iemands deelname aan het maatschappelijk leven.
Externe factoren: iemands fysieke en sociale omgeving.
Persoonlijke factoren: iemands individuele achtergrond
3
, Gezondheid in Vlaanderen 2023-2024
Doel ICF
ICF schept een gemeenschappelijke taal
voor het beschrijven van iemands
functioneren met als doel de communicatie
tussen beroepsbeoefenaren in de
gezondheidszorg en in andere sectoren, als
ook met mensen met
functioneringsproblemen te verbeteren.
ICF maakt gegevens in de tijd en uit
verschillende landen, vakgebieden en
sectoren, en met elkaar vergelijkbaar
De ICF voorziet in een systematisch
codestelsel voor informatiesystemen in de
gezondheidszorg.
Toepassingen ICF
Als basis voor het verzamelen en vastleggen
van statistische gegevens (bijv. in
informatiesystemen ten behoeve van beleid.
Bij het vaststellen van de behoefte aan zorg,
bij het afstemmen van de behandeling op
specifieke situaties, bij vaststelling van
iemands geschiktheid voor een bepaald
beroep.
Als basis voor het ontwikkelen van
instrumenten voor sociaal beleid - bij het plannen van de sociale zekerheid, bij
uitkeringsstelsels en bij het ontwikkelen en uitvoeren van beleid.
Individueel niveau Populatie niveau
Bij het vaststellen van de behoefte aan Als basis voor het ontwikkelen van
zorg, instrumenten voor sociaal beleid - bij
Bij het afstemmen van de behandeling het plannen van de sociale zekerheid,
op specifieke situaties bij uitkeringsstelsels en bij het
Bij vaststelling van iemands ontwikkelen en uitvoeren van beleid.
geschiktheid voor een bepaald beroep.
Hoe niet gebruiken:
Een bepaalde ziekte geeft
automatisch een bepaald
participatieprobleem
Hoe wel gebruiken:
alle begrippen per cliënt afzonderlijk
invullen
Het geheel aan informatie gaan we
gebruiken!
4