Inleiding Fiscaal recht
Prof. El Khounchar Soraya
Sarah Pintens
Academiejaar 2023 – 2024
Inleiding Fiscaal recht 1
Academiejaar 2023 – 2024
,DEEL 1 – BASISBEGINSELEN ____________________________________________________ 6
Hoofdstuk 1 – Begrip en kenmerken van de belas8ng __________________________________ 6
Het begrip ‘belas.ng’ ___________________________________________________________________ 6
Kenmerken ve belas.ng _________________________________________________________________ 6
Belas.ng VS Retribu.e _______________________________________________________________ 6
Parafiscale bijdragen _________________________________________________________________ 7
Hoofdstuk 4 – De func8es van de belas8ng ___________________________________________ 7
De financiële func.e____________________________________________________________________ 7
De economische func.e _________________________________________________________________ 8
De sociale func.e ______________________________________________________________________ 8
Hoofdstuk 5 – Wie mag belas8ngen heffen? __________________________________________ 8
Hoofdstuk 6 – GrondweGelijke beginselen van de belas8ngheffing _______________________ 9
Legaliteitsbeginsel _____________________________________________________________________ 9
Eenjarigheidsbeginsel __________________________________________________________________ 10
Gelijkheidsbeginsel ____________________________________________________________________ 10
Hoofdstuk 7 – Beginselen en kenmerken die voortvloeien uit de aard vd belas8ngen en uit het
recht in het algemeen ___________________________________________________________ 10
Fiscaal recht _________________________________________________________________________ 10
Fiscale wet __________________________________________________________________________ 10
Strikte interpreta.e vd belas.ngwet ______________________________________________________ 12
Het beginsel vd niet-retroac.viteit vd belas.ngwet __________________________________________ 12
De toepassing vd beginselen v behoorlijk bestuur ___________________________________________ 13
Het realiteitsbeginsel __________________________________________________________________ 13
Het ‘non bis in idem-beginsel’ ___________________________________________________________ 13
Het territorialiteitsbeginsel _____________________________________________________________ 14
DEEL 2 – PERSONENBELASTING _______________________________________________15
Hoofdstuk 1 – Inleidende begrippen _______________________________________________ 15
Wie is aan de personenbelas.ng onderworpen? ____________________________________________ 15
Welke inkomsten zijn belastbaar in de personenbelas.ng? ____________________________________ 15
Gemeenschappelijke aangiXe of niet in de personenbelas.ng? _________________________________ 15
Wat met inkomsten vd kinderen? ________________________________________________________ 16
Belastbaar .jdperk en aanslagjaar in de personenbelas.ng ____________________________________ 16
Berekening vd personenbelas.ng ________________________________________________________ 16
Progressieve belas.ng _________________________________________________________________ 17
AangiXetermijn in de personenbelas.ng ___________________________________________________ 18
Hoofdstuk 2 – Bepaling vh neGo-inkomen___________________________________________ 18
1. Onroerende goederen ____________________________________________________________ 19
2. Roerende goederen ______________________________________________________________ 22
3. Diverse inkomsten________________________________________________________________ 24
4. Beroepsinkomsten _______________________________________________________________ 24
Hoofdstuk 3 – AQrekbare bestedingen _____________________________________________ 27
Hoofdstuk 4 – Progressie tarief ___________________________________________________ 28
Hoofdstuk 5 – Belas8ng op de belas8ngvrije som _____________________________________ 28
Basisbedragen vd belas.ngvrije som ______________________________________________________ 29
Verhoging vd belas.ngvrije som voor kinderen ten laste en andere personen ten laste ______________ 29
Hoofdstuk 8 – Gewestelijke belas8ngverminderingen (en belas8ngkredieten) _____________ 30
Hoofdstuk 9 – Federale belas8ngvermindering _______________________________________ 30
Hoofdstuk 11 – Federale belas8ngvermeerderingen __________________________________ 31
Inleiding Fiscaal recht 2
Academiejaar 2023 – 2024
,DEEL 3 - VENNOOTSCHAPSBELASTING__________________________________________32
Hoofdstuk 1 – Basisbegrippen ____________________________________________________ 32
Wie is aan vennootschapsbelas.ng onderworpen? __________________________________________ 32
Belastbare grondslag __________________________________________________________________ 33
Belastbaar .jdperk en aanslagjaar ________________________________________________________ 33
Belastbaar .jdperk _________________________________________________________________ 33
Aanslagjaar _______________________________________________________________________ 33
Indiening van de aangiXe _______________________________________________________________ 34
Defini.e van een kleine vennootschap ____________________________________________________ 35
Hoofdstuk 2 – Reserves __________________________________________________________ 35
De belastbare gereserveerde winst _______________________________________________________ 35
Zichtbare reserves __________________________________________________________________ 35
Onzichtbare reserves ________________________________________________________________ 36
De vrijgestelde winst __________________________________________________________________ 37
Hoofdstuk 3 – Verworpen uitgaven ________________________________________________ 37
Niet-aXrekbare belas.ngen _____________________________________________________________ 37
Gewestelijke belas.ngen, heffingen en retribu.es ___________________________________________ 38
Geldboeten, verbeurdverklaringen, straffen v alle aard en verhoging v sociale bijdragen _____________ 38
Jaarlijkse taksen op de kredie.nstellingen, collec.eve beleggingsinstellingen en
verzekeringsondernemingen ____________________________________________________________ 38
Niet-aXrekbare pensioenen, kapitalen, werkgeversbijdragen en -premies ________________________ 39
Niet-aXrekbare autokosten en minderwaarden op personenwagens, auto’s dubbel gebruik en minibussen
___________________________________________________________________________________ 39
Autokosten ten belope ve deel vh voordeel v alle aard ________________________________________ 39
Niet-aXrekbare restaurantkosten _________________________________________________________ 39
Niet-aXrekbare recep.ekosten en kosten voor rela.egeschenken _______________________________ 40
Recep.ekosten ____________________________________________________________________ 40
Rela.egeschenken __________________________________________________________________ 40
Niet-aXrekbare beroepskledij ___________________________________________________________ 40
Intresten mbt een gedeelte v bepaalde leningen ____________________________________________ 41
Abnormale of goedguns.ge voordelen ____________________________________________________ 41
Voordelen uit maal.jd-, sport-, cultuur- en ecocheques _______________________________________ 41
Maal.jdcheques ___________________________________________________________________ 41
Sport- en cultuurcheques ____________________________________________________________ 42
Ecocheques _______________________________________________________________________ 42
Hoofdstuk 4 – uitgekeerde dividenden _____________________________________________ 43
Gewone uitgekeerde dividenden _________________________________________________________ 43
Dividenden uitgekeerd n.a.v. de verkrijging v eigen aandelen __________________________________ 43
Dividenden n.a.v. het overlijden, de uiereding of uitslui.ng ve aandeelhouder ____________________ 43
Dividenden n.a.v. de verdeling v maatschappelijk vermogen ___________________________________ 43
Hoofdstuk 5 – UiteenzeZng van de winst ___________________________________________ 44
Hoofdstuk 6 – Tarief ____________________________________________________________ 44
DEEL 4 – BTW ______________________________________________________________44
Hoofdstuk 1 – Inleiding __________________________________________________________ 44
De Btw-Richtlijn ______________________________________________________________________ 44
Doelstelling __________________________________________________________________________ 45
Verbruiksbelas.ng – Omzetbelas.ng ______________________________________________________ 45
Prak.sche benadering ve btw-vraagstuk ___________________________________________________ 45
Hoofdstuk 2 – btw-belas8ngplich8gen _____________________________________________ 46
Soorten btw-belas.ngplich.gen _________________________________________________________ 46
Hoofdstuk 3 – De belastbare handelingen ___________________________________________ 46
Inleiding Fiscaal recht 3
Academiejaar 2023 – 2024
, 1. Levering van goederen ____________________________________________________________ 47
2. Diensten _______________________________________________________________________ 48
3. De invoer van goederen ___________________________________________________________ 48
4. Intracommunautaire verwervingen __________________________________________________ 48
Hoofdstuk 4 – de maatstaf van heffing _____________________________________________ 49
Hoofdstuk 5 – de btw-tarieven ____________________________________________________ 50
Hoofdstuk 6 – Vrijstellingen ______________________________________________________ 50
1. Vrijstellingen met behoud v recht op aXrek. ___________________________________________ 50
2. Vrijstellingen zonder recht op aXrek. _________________________________________________ 51
Hoofdstuk 7 – Het recht op aQrek van de voorbelas8ng________________________________ 51
AXrekbare belas.ng ___________________________________________________________________ 51
De uitslui.ng vh recht op aXrek voor de btw geheven v sommige beroepsuitgaven _________________ 52
Uitoefening van het recht op aXrek _______________________________________________________ 52
Hoofdstuk 9 – Teruggave van btw _________________________________________________ 52
Hoofdstuk 10 – Voldoening van de belas8ng _________________________________________ 53
Hoofdstuk 11 – verplich8ngen vd btw-belas8ngplich8ge _______________________________ 53
Hoofdstuk 12 – Verjaring ________________________________________________________ 54
DEEL 5 - RegistraCebelasCng _________________________________________________55
Hoofdstuk 1: Kenmerken van registra8erecht ________________________________________ 55
1. Zakelijke en indirecte belas.ng op het rechtsverkeer onder de levenden ____________________ 55
2. Federale en gewestelijke belas.ng ___________________________________________________ 55
3. Formaliteitsbelas.ng _____________________________________________________________ 55
4. Contantbetaling versus inkohiering van de betaling _____________________________________ 56
5. Weeelijke grondslag ______________________________________________________________ 56
6. Administra.e____________________________________________________________________ 56
Hoofdstuk 2: De registra8eformaliteit ______________________________________________ 56
1. Algemeen ______________________________________________________________________ 56
2. Registra.e op minuut, brevet, kopie of origineel (lezen) __________________________________ 57
3. Ondeelbaarheid van de registra.eformaliteit __________________________________________ 57
4. Gevolgen en belang van de registra.e ________________________________________________ 57
Hoofdstuk 3: De registra8eplicht __________________________________________________ 57
1. Aa de registra.eformaliteit onderworpen akten en verklaringen ___________________________ 57
1.1. Registra.eplicht wegens de aard van de akte _____________________________________ 58
Hoofdstuk 4: Algemene heffingsregels ______________________________________________ 58
1. Het bestaan van een akte die .tel verschaX aan een recthshandeling _______________________ 58
1.1. Vereisten van een akte _______________________________________________________ 58
1.2. Akte die .tel verschaX _______________________________________________________ 58
1.3. Nie.ge akten _______________________________________________________________ 59
1.4. Weeelijke overdrachten ______________________________________________________ 59
2. De werkelijke overeenkomst________________________________________________________ 59
2.1. Verkeerd gekwalificeerde overeenkomst zonder opzet ______________________________ 59
2.2. Bewust verkeerd gekwalificeerde overeenkomst ___________________________________ 59
2.3. Prijsbewimpeling ____________________________________________________________ 59
2.4. An.misbruikbepaling ________________________________________________________ 60
3. De actuele rechtshandeling ________________________________________________________ 61
3.1. Beginsel ___________________________________________________________________ 61
3.2. De .jdsbepaling_____________________________________________________________ 61
3.3. Ontbindende voorwaarden ____________________________________________________ 62
3.4. Opschortende voorwaarde ____________________________________________________ 62
Inleiding Fiscaal recht 4
Academiejaar 2023 – 2024
, 4. Akankelijke en onakankelijke rechtshandelingen ______________________________________ 63
4.1. Principe ___________________________________________________________________ 63
4.2. Onderscheid tussen akankelijke en onakankelijke rechtshandelingen _________________ 63
5. Non bis in idem __________________________________________________________________ 63
5.1. Rechtshandelingen uitgedrukt in meerdere geschriXen _____________________________ 63
5.2. Rechtshandelingen die haar aanknopingspunt bindt in een reeds belaste handeling ______ 63
5.3. Hermaakte rechtshandelingen _________________________________________________ 64
Hoofdstuk 5: Soorten registra8erechten ____________________________________________ 64
1. Algemeen vast recht ______________________________________________________________ 64
2. Specifiek vast recht _______________________________________________________________ 64
3. Evenredige rechten _______________________________________________________________ 65
Hoofdstuk 6: De evenredige rechten _______________________________________________ 65
7.Schenkingen _______________________________________________________________________ 65
Hoofdstuk 7: Teruggave en ambtshalve ontheffing ____________________________________ 71
1. Algemene principes ______________________________________________________________ 71
Hoofdstuk 8: Verjaring, procedure, controle en bewijs _________________________________ 71
1. Verjaring van de vordering tot betaling _______________________________________________ 71
1.1. Verjaringstermijn ____________________________________________________________ 71
1.2. Stui.ng van de verjaring ______________________________________________________ 72
DEEL 6 – ERFBELASTING _____________________________________________________73
Hoofdstuk 1 – Inleiding __________________________________________________________ 73
Hoofdstuk 2 – Samenstelling van de nalatenschap ____________________________________ 74
Hoofdstuk 3 – Waardering van de nalatenschap ______________________________________ 75
Aannemelijk passief ___________________________________________________________________ 75
Hoofdstuk 4 – De aangiQe van nalatenschap _________________________________________ 75
Vorm en inhoud ______________________________________________________________________ 76
Hoofdstuk 5 – De berekening van de er`elas8ng _____________________________________ 76
Hoofdstuk 6 – De betaling van de er`elas8ng _______________________________________ 77
Hoofdstuk 7 – Informa8everplich8ng, bewijsmiddelen en controle ______________________ 77
Hoofstuk 8 – Sanc8es, teruggave en verjaringstermijnen _______________________________ 78
Sanc.es _____________________________________________________________________________ 78
Teruggave vd rechten __________________________________________________________________ 78
Verjaring ____________________________________________________________________________ 78
OEFENINGEN INLEIDING TOT FISCAAL RECHT ___________________________________118
Vragen vorig examen ______________________________________________________126
Inleiding Fiscaal recht 5
Academiejaar 2023 – 2024
,DEEL 1 – BASISBEGINSELEN
Hoofdstuk 1 – Begrip en kenmerken van de belas8ng
Het begrip ‘belas.ng’
Geen we?elijk definiBe maar juridische omschrijving:
‘De belas)ng is een bijdrage die volgens bepaalde rechtsregels door de oh wordt opgelegd
met het oog op het verzamelen v financiële middelen die nodig zijn om uitgaven te doen in
het algemeen belang en voor zover die bijdrage bij wet of decreet als belas)ng wordt
erkend.’
Belangrijkste kenmerk van belasBngen:
- Openbare orde
- Om overheidsuitgaven te financieren
- Opgelegd door de overheid
Welke overheidsinkomsten zijn geen belasBngen? Boetes, douanetax
Kenmerken ve belas.ng
2 hoofdkenmerken van een belasBng:
1. Financieel doel = het dekken van overheidsuitgaven (algemene draagwijdte v
belasBngen è openbaar nut)
2. Dwingend karakter (publiekrechtelijke karakter) = belasBngen zijn afdwingbaar
(sancBes mogelijk bij niet-betaling: zowel administraBef als strafrechtelijk)
Belas&ng VS Retribu&e
- BelasBng: verplichte betaling aan oh voor financiering algemeen nut
- RetribuBe: vergoeding voor een geïndividualiseerde dienstverlening door de oh
o Kenmerken:
o Rechtstreekse tegenprestaBe vd openbare instelling
o Persoonlijk voordeel vd gebruiker
o Bv. : haverrechten, tolgelden, vergoeding voor het verkrijgen van een kopie ve
administraBef document
Inleiding Fiscaal recht 6
Academiejaar 2023 – 2024
,Andere soorten belasBngen:
- VerhaalbelasBng: belasBng die wordt geheven voor een gebruiker die een voordeel
haalt uit het gebruik van een dienst of goed (voordeel wordt gedwongen genoten:
niet de mogelijkheid om niet te betalen als je het voordeel niet gebruikt)
(bv. belasBng voor rioleringswerken)
- UrbanisaBebelasBng: alles wat te maken hee\ met de weg en transport
Parafiscale bijdragen
IS GEEN belasBng
- De opbrengsten komen niet in de algemene staatskas maar worden aangewend voor
een specifiek doel
(bv. sociale bijdragen worden rechtstreeks naar de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid
(RSZ) gestuurd die ook een eigen rechtspersoonlijkheid hee\)
Hoofdstuk 4 – De func8es van de belas8ng
VROEGER: belasBng enkel voor dekken vd overheidsuitgaven
NU: ook middel om economische en sociale poliBek te verwezenlijken
3 hoofdfuncBes van belasBngen:
- Financiële funcBe
- Economische funcBe
- Sociale funcBe
De financiële func.e
= belangrijkste funcBe
OH krijgt steeds meer taken toegewezen dus ook de behoe\e aan financiële middelen sBjgt
(ze moeten veel doen met het belasBnggeld: bv. gezondheidszorg, wegen, onderwijs, …)
Geldelijke bijdragen van de bevolking = voornaamste inkomensbron vd OH (er is wel een
belasBnggrens)
Inleiding Fiscaal recht 7
Academiejaar 2023 – 2024
,De economische func.e
Op een strategische manier belasBngen heffen om mensen in een bepaalde richBng te sturen
(bv. elektrische wagens zijn voordeliger)
- Invloed op prijsvorming = hoe meer belasBngen er op een product worden geheven,
hoe duurder dit product wordt voor de consument (bv. tabak wordt steeds duurder
omdat OH wil dat bevolking stopt met roken)
- Invloed op het spaarwezen = personen krijgen voordelen (zoals belas.ngvrijstellingen) als
ze storBngen doel aan pensioenkassen en levensverzekeringsmaatschappijen
(verklaart het grote succes v pensioensparen)
- Invloed op investeringen = investeringen werden aangemoedigd door tal van fiscaal
voordelige maatregelen te nemen om ondernemen en investeren te promoten (bv.
toekenning ve a\rek voor risicokapitaal)
- Invloed op tewerkstelling = aanmoediging van tewerkstelling in ondernemingen è
ondernemingen kunnen in funcBe vd personeelsaangroei een deel van hun winst
vrijstellen
De sociale func.e
De sociale aanpassing van de belasBng in onze fiscale wetgeving
= naargelang men een hoger of lager inkomen hee\ zal de belasBng proporBoneel worden
afgenomen = draagkrachtbeginsel
(mensen die minder verdienen moeten dus minder belasBngen betalen)
Hoofdstuk 5 – Wie mag belas8ngen heffen?
Volgens Art. 170 en 173 GW:
- Federale overheid
- Lokale besturen (= gemeenten, provincies en agglomeraBe Brussel)
- Regionale besturen (= gewesten en gemeenschappen) (bv. belasBng op water en
afval)
- Publiekrechtelijke instellingen die belast zijn met opdracht van algemeen belang en
waartoe de wet de burgers verplicht om aan te sluiten onder bepaalde voorwaarden
- Suprana>onale overheden (Europese belasBng) (bv. douanerechten, deel v btw-
opbrengst gaat naar de Unie)
Inleiding Fiscaal recht 8
Academiejaar 2023 – 2024
, è ZIJ INNEN BELASTINGEN ENKEL OP BASIS VAN DE BEVOEGDHEDEN DIE ZIJ HEBBEN
Een OH kan niet zomaar belasBngen innen ==> er zijn beschermingsmechanismen: (zie
volgende hoofdstuk)
Hoofdstuk 6 – GrondweDelijke beginselen van de
belas8ngheffing
Beginselen die moeten gerespecteerd worden door de OH ter bescherming vd burgers:
- Legaliteitsbeginsel
- Eenjarigheidsbeginsel
- Gelijkheidsbeginsel
Legaliteitsbeginsel
Een belasBng kan enkel geheven worden in een wet (om buitensporige belasBngen tegen te
gaan)
è Zonder het akkoord vd verkozen volksvertegenwoordigers in de parlementen kan er geen
nieuwe belasBng worden gemaakt of aangepast
ð Enkel via: wet, decreet of besluit
Gevolgen:
- Principiële belas>ngvrijdom: iets is niet belast, tot het uitdrukkelijk vermeld is dat het
wel belast is (bv. niet belastbaar = meerwaarde op verkoop van aandelen,
moratoriuminteresten, gerechtelijke interesten)
- Gebonden bevoegdheid vd administra>e: wat we?elijk belastbaar is, moet worden
belast, niets meer en niets minder, zonder toevoeging noch weglaBng
(wet toepassen zoals zij is)
In deze gedachtegang is de administraBe steeds VERPLICHT om tot de inning vd
we?eljk verschuldigde belasBng over te gaan. De adm kan dus aan de
belasBngplichBge geen kwijtschelding of verminderen verlenen.
- Principe v minimale voorzienbaarheid: een wet moet voldoen aan bepaalde
kwalitaBeve vereisten opdat de toepassing ervan voor de rechtsonderhorigen
voorzienbaar zou zijn: voldoende duidelijk geformuleerd, interpretaBeregels,
consistente toepassing vd wet door de fiscus
-
Inleiding Fiscaal recht 9
Academiejaar 2023 – 2024
