Resume
Samenvatting Inleiding tot de rechtsfilosofie
- Établissement
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Volledig uitgetypte lessen van prof. Piret. Ik was geslaagd in eerste zit met 17/20.
[Montrer plus]
5 revues
Par: sboe • 3 année de cela
Very good summary!
Par: cdianzenza • 3 année de cela
Par: abies37 • 3 année de cela
Par: ferassouei • 5 année de cela
Par: rechtenaandevub • 2 année de cela
Aperçu du contenu
Inleiding tot de rechtsfilosofieHOC 1 - 16 februari 2018
INLEIDING
Pauline Westerman maakte de vergelijking tussen rechtsfilosofie en de schilderkunst. Wat is
rechtsfilosofie? Is dezelfde vraag als: Wat is schilderkunst?
Rechtsfilosofieën komen tot stand als reactie op al bestaande rechtsfilosofieën.
Filosofen gaan meer nadenken over theorieën die juist gericht zijn op machtsbegrenzing. De macht
van de overheid moet begrensd worden, ook al is deze democratisch gelegitimeerd. Door checks
and balances, scheiding der machten,...
Rechtsfilosofie is zelf strikt genomen geen juridisch vak, maar een meta-juridische vak. Het is een
discipline die vanuit een extern perspectief naar het recht kijkt (rechtsgeschiedenis,
rechtssociologie, … ). Er worden vragen gesteld over de relevantie van het recht waarbij iemand uit
het recht niet of niet altijd kan beantwoorden. Een voorbeeld om dit te verduidelijken: een interne,
juridische strafrechtelijke vraag is bijvoorbeeld welke straf het Strafwetboek voorziet voor een
bepaald delict.
n Strafrechtsfilosofische vragen: Waarom straft onze maatschappij norm-overtreders? Welke
theorieën over goed of gerechtvaardigde straffen zijn er? Moet straf nut hebben, in de zin dat het
een nagestreefd maatschappelijk doel tot gevolg moet hebben?
Moet de straf de dader terug op het rechte pad brengen? Filosofen die dit vinden noemen wij
utilitaristen. Het nutsbegrip staat centraal. Straf moet maatschappelijk nuttig moet zijn.
Jeremy Bentham
John Stuart Mill
Cesare Beccaria
Er zijn andere rechtsfilosofen die helemaal niet eens zijn met utilitaristen. Binnen de tegenstanders
bestaan er onderling ook veel verschil van meningen. Een ander voorbeeld voor de grondslag van
straffen is vergelding.
Waarop berust de bevoegdheid op straffen? De overheid heeft het recht om wetsovertreders te
sanctioneren. Deze meta-juridische vraag is geen vraag die beantwoord kan worden door feiten
wetenschappelijk te onderzoeken. Het gaat hier om normatieve vragen: Wat behoren wij te doen?
Op wat is dit gebaseerd? Normatieve vragen zijn filosofische vragen.
Strafrechtsfilosofische vragen hangen ook samen met andere filosofische opvattingen, bijvoorbeeld
de opvatting over de natuur van de mens. Wat is de essentie van de mens als levend wezen? Wie
vanuit zijn filosofische antropologie ervan uit gaat dat de mens van nature slecht is en om in het
gareel gehouden te worden of het goede te blijven doen, moet bedreigd worden met
afschrikwekkende sancties om hem/haar op het rechte pad te houden, zal een andere
strafrechtsfilosofie ontwikkelen dan een filosoof die ervan uit gaat dat de mens van nature goed is
waarbij het kwaad wordt veroorzaakt door externe factoren die inwerken buiten de wil om van het
goede van het individu.
1
, MODERNISERING EN FUNCTIONELE DIFFERENTIATIE VAN DE MAATSCHAPPIJ IN
RELATIEF AUTONOME DEELSYSTEMEN
Dit is een theorie die ontwikkeld is door de socioloog Niklas Luhmann.
Maatschappelijke deel- of subsystemen (de politiek, het recht, de economie, de wetenschap, de
kunst, de moraal) zijn ten gevolge van het moderniseringsproces zich gaan onderscheiden van
elkaar. De politiek vervult bv. een andere functie dan de wetenschap. Deze systemen differentiëren
zich van elkaar, ze onderscheiden zich van elkaar. Ze gaan elk een andere maatschappelijke functie
vervullen.
Wat moreel wenselijk (de moraal) is, is niet altijd economisch rendabel. Wat economisch
rendabel is, wordt niet steeds als moreel wenselijk gezien bv. investeringen in de
wapenindustrie.
Wat juridisch niet verboden is (legale seksindustrie), kan door vele moreel verwerpelijk
beschouwd worden.
Wat wetenschappelijk als waar beschouwd wordt, is voor sommige een godslasterende leugen
(het Darwinisme). Dit is onaanvaardbaar voor een fundamentalistische christen of moslim.
Wetenschappelijke waarheid en godsdienstige waarheid zijn 2 verschillende begrippen. De
bewering vanuit de godsdienst dat bepaalde boeken absolute waarheid bevatten (de bijbel), is
vanuit wetenschappelijk oogpunt beschouwd een zinloze uitspraak. Dit kan niet iets betekenen.
Voor gelovigen is dit de waarheid. De maatschappelijke functie die de godsdienst vervult, is een
andere dan die van de wetenschap.
De functionele differentiatie van de maatschappij (de deelsystemen) is het resultaat van een lange
historische ontwikkeling die gepaard gaat met professionalisering en specialisatie. Dit is typisch
voor het moderniseringsproces. Vóór de moderne maatschappij zijn deze niet gedifferentieerd op de
functionele manier van deelsystemen, maar is er vaak sprake van één alles overkoepelende systeem
(vaak godsdienst of mythe) die structurerend zijn voor alle taboes en normen in de voormoderne
gemeenschap. Vanuit zo’n voormoderne denkkader zal zo’n alles overkoepelende betekenissysteem
bv. de waarheid in de wetenschap bepalen. Dat wat wetenschappelijk waar is, wordt medebepaald
door wat de godsdienst ervan zegt. Wat als recht moet doorgaan in een voormoderne samenleving is
mede geënt door het alles overkoepelende betekenissysteem van de godsdienst of mythe.
Moderne maatschappijen zitten zo niet meer in elkaar. Er is geen alles overkoepelende
betekenissysteem meer waaruit al de overige deelsystemen genormeerd en aangestuurd worden.
Moderne maatschappijen zijn juist functioneel uitgedifferentieerde maatschappijen waar
deelsystemen die elk een andere maatschappelijke functie vervullen, zich onderscheiden.
MAATSCHAPPELIJKE DEELSYSTEMEN ZIJN OPERATIONEEL GESLOTEN, MAAR
COGNITIEF OPEN
Er is sprake van een inherente ontwikkeling die aangestuurd wordt vanuit het systeem zelf. Wat
wetenschappelijk waar is, wordt mede bepaald door wetenschappelijke opvattingen en theorieën die
zelf als een reflectie functioneren op het wetenschapssysteem. Er is een voortdurende interactie met
elementen vanuit het eigen systeem.
Wanneer bepaalde morele opvattingen die op een bepaald moment leiden tot een meerderheid in de
maatschappij en een juridische relevantie moeten krijgen, worden deze vertaald naar de code van
het recht. Dit gebeurt op een wijze die het rechtssysteem zelf heeft voorzien. Er is sprake van een
operationele geslotenheid bij maatschappelijke deelsystemen. Dus toegepast op het recht, wil een
morele norm (deelsysteem moraal) ook een juridische norm zijn, moet deze aanvaardt zijn in het
rechtssysteem en vertaald worden naar de code van het rechtssysteem. Dit kan alleen wanneer het in
het rechtssysteem als dusdanig erkend wordt als een geldige norm. Bijvoorbeeld doordat de
wetgever bepaald heeft dat de morele norm ook een juridische norm is, of de rechter doet een
bindende rechterlijke uitspraak.
2
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur jiahui. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,59. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
52510 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans