,Overzicht cursus
1. Zelfmoord tussen de iPhones, de werkomstandigheden bij Foxconn:
Het bedrijf produceert onderdelen voor Apple in China. Veel zelfmoordpogingen door de slechte
werkomstandigheden. I.p.v. de werkomstandigheden onder de loep te nemen hebben zij netten rond
het gebouw gehangen. Zo zien we hoe de organisatie kijkt naar zijn werknemers.
2. Moderne slavernij bij Zalando:
Veel mensen uit Polen laten overkomen om te werken voor een hongerloon in grote sorteercentra.
De werknemers worden samengetroept in een soort vakantiehuizen, waarbij er bewakers staan in de
magazijnen om te controleren of er snel genoeg gewerkt wordt. De toiletten bevinden zich in het
midden van het magazijn, zodat ze min mogelijk tijd verliezen. Het idee van mensen zijn hier een
soort van wegwerp goed.
3. 174 slachtoffers van mensenhandel op werf in Antwerpse haven, en de teller loopt:
Borealis bouwt een grote site met onderaannemers. Mensen zonder papieren werden er
tewerkgesteld die lange dagen maakten, waarbij ze 7/7 aan het werk waren.
4. Ophef over uitspraken werknemer Google: "Mannen zijn biologisch geschikter voor de top dan
vrouwen":
Google heeft een manager ontslagen, omdat hij van mening was dat vrouwen niet biologisch geschikt
waren voor de top in een organisatie. Zijn er bepaalde kenmerken die maken dat iemand een betere
leider is? Welke mechanismen weerhouden vrouwen of mensen van een andere etniciteit om door te
groeien?
5. VUB voert quotum in: 1 op de 3 professoren moet een vrouw zijn:
De overheid legt soms quota op voor de arbeidsmarkt. Zo zijn er veel meer mannen die in de
proffenfunctie zitten.
6. Netflix lets its staff take as much holiday as they want, whenever they want - and it works:
Ze proberen de beste mensen en talenten aan te trekken. Zolang de opdrachten afgewerkt worden,
mogen de werknemers onbeperkt vakantie nemen. Het resultaat bleek te zijn dat de werknemers
minder vakantie namen, omdat ze het zagen als een soort competitie.
7. Nieuwjaarsreceptie met bonussen in Chinees vastgoedbedrijf:
Idee achter de maatregel is dat mensen veel meer gaan willen werken als ze het geld fysiek zien,
waardoor de andere werknemers ook gemotiveerd gaan geraken en even succesvol gaan willen
worden. Dit zorgt ervoor dat het personeel harder zal werken. De achterliggende reden hier is dat
niet enkel geld een belangrijke maatstaf is, maar ook de status die erbij komt kijken.
8. Minder loon voor de ideale job? 1 op 4 zegt ja:
Geld is een belangrijke factor, maar toch niet alles, aangezien er ook andere zaken zijn die meespelen.
Wat zijn hier dan die andere zaken?
, 1. Inleiding en situering
1.1. Afbakening
Arbeids- en organisatiepsychologie richt zich op het individu (de werknemer) en onderzoekt hoe
gedrag, persoonlijkheid en andere factoren invloed uitoefenen op de onderneming, prestaties en het
welzijn. De discipline kijkt ook naar de omgekeerde relatie, waarbij initiatieven vanuit de organisatie
impact hebben op de werknemer. De kern van A&O psychologie ligt in de interactie tussen
organisatorische initiatieven en persoonlijke inspanningen, en hoe deze samenwerking vorm krijgt.
1.2. Situering
In deze context richten we opnieuw de aandacht op het individu, waarbij twee complementaire
activiteiten centraal staan: de mens als producent (verantwoordelijk voor de productie van goederen
of diensten) en als consument (de consumptie van geproduceerde goederen). Dit omvat zowel
producentenpsychologie als consumentenpsychologie (consumer behaviour), waarbij onze focus ligt
op de mens als producent.
Binnen deze scope zijn er twee essentiële relaties: mens-mens en mens-arbeid. Terwijl mens-mens
relaties worden onderzocht in de sociale psychologie, ligt onze nadruk op mens-arbeid. Hier
onderscheiden we drie overlappende vormen:
1. Ergonomie: De persoon staat centraal, en de omgeving wordt aangepast aan de persoon,
bijvoorbeeld via verlichting, kantoorinrichting, en ergonomische aanpassingen voor
beeldschermwerk.
2. Arbeidspsychologie: Hier is de job het gegeven, en de focus ligt op het aanpassen van de persoon
aan de job, zoals training, opleiding, werving en selectie om de benodigde vaardigheden te
ontwikkelen.
3. Organisatiepsychologie: Dit omvat het bestuderen van mensen binnen de context van
organisaties, waarbij de organisatorische context meer in overweging wordt genomen,
bijvoorbeeld bij leiderschapsonderzoek.
, 1.3. Historische en maatschappelijke evoluties
1.3.1. Invloed uit filosofie
1. Plato:
- Beschrijft de ideale staat als een plaats waar individuen taken krijgen toegewezen op basis van
geschiktheid.
- Drie cruciale rollen: werkvolk, wachters van de staat, politiekers (waaronder Plato zelf).
- Stelt dat geen twee personen exact gelijk geboren zijn, met verschillende natuurlijke
begaafdheden.
- Introduceert geschiktheidstests en selectieproeven om geschikte kandidaten te identificeren.
- Ontwikkelt militaire geschiktheidstests voor de selectie van soldaten, wat bijdraagt aan het
concept van werving en selectie.
2. Juan de Dios Huarte y Navarro:
- Volgt vergelijkbare ideeën als Plato.
- Grote individuele verschillen:
o Erkent aanzienlijke individuele verschillen, waarbij diverse jobs verschillende
vaardigheden vereisen.
o Onderstreept het belang van goede professionele diagnostiek en testing door de staat.
- Verschillende beroepen, verschillende vaardigheidspatronen:
o Benadrukt dat verschillende beroepen verschillende vaardigheidspatronen vereisen.
- Belang van professionele diagnostiek:
o Pleit voor professionele diagnostiek en testing om jongeren te verplichten het meest
geschikte kennisdomein te bestuderen.
o Legt de nadruk op het matchen van individuen met het juiste domein of richting.
- Voordelen voor staat en individu:
o Voordeel voor de staat door het plaatsen van geschikte mensen op de juiste posities,
vergelijkbaar met moderne ingangsexamens zoals geneeskunde.
o Individueel voordeel: voorkomt verspilling van tijd en moeite door de focus op het meest
geschikte domein of richting.
1.3.2. Natuurwetenschappelijke methode
Belang voor psychologie als wetenschap:
- Heeft een cruciale rol gespeeld in het ontwikkelen van psychologie als een wetenschap.
- Betreft het systematisch bestuderen van bepaalde fenomenen.
Cyclus van de natuurwetenschappelijke methode:
- Observatie > hypothese > systematisch toetsen > verwerping/ aanvaarding hypothese o.b.v. de
resultaten
Voorbeeld: Milgram experiment:
- Hypothese:
o Uitgevoerd door een psycholoog na de Tweede Wereldoorlog.
o Ontstaan uit het ongeloof dat alle mensen in de Nazi’s slecht zijn; hypothese dat mensen
moeite hebben met het weerstaan van gezag van de staat.
- Toetsing:
o Leerexperiment in een laboratorium met twee deelnemers: één die iets moest leren
(acteur) en de andere fungeerde als de instructeur (proefpersoon).
