Mia12 – Management Recht – H3 – Paulien Gekiere
Hoofdstuk 3: Ondernemen als zakelijk leider
1. Zakelijke leiding
Dit hoofdstuk zijn wij het hoofd van het ontwerpbureau = zakelijk leider
Citaat Jan Knikker (MVRDV) – How to win work – The architect’s guide to business development and marketing
“Ik kwam om met je te praten vanuit de donkere kant”
...
“Hier is een beetje de harde waarheid voor jou: architectuurpraktijken zijn kapitalistische entiteiten
worden onderhouden door geld te verdienen en winst te maken. Toch zijn woorden als verkoop of commercieel
niet bijzonder populair onder architecten. Grote praktijken hebben verkoopafdelingen, maar zelfs zij noemen
zichzelf zelden bij hun echte naam. Eufemismen als ‘business development’, ‘communicatie en strategie’ of zelfs
‘de keuken’, zoals het geval is bij Herzog & de Meuron, verbergen hun werkelijke doel, namelijk het stimuleren
van de verkoop.”
Veel architecten willen een intellectuele zuiverheid behouden, ondanks het feit dat in de huidige samenleving zelfs
musea over zeer succesvolle en effectieve verkoop- of acquisitieteams beschikken. Achter de semantiek gaat een
zekere aarzeling ten opzichte van de commerciële of zakelijke kant van de praktijk schuil, zo niet regelrechte
minachting. Dit is geen nuttig perspectief om vol te houden, omdat het succes van elke overname de toekomst
van uw praktijk bepaalt.
...
“Als u echter de tijd neemt om de verkoop, public relations en acquisities onder de knie te krijgen, kunt u een
aanzienlijke impact voor uw bedrijf creëren. Dit kan de sleutel zijn tot het verwerven van de projecten waar u
van droomt, en tot het genereren van fatsoenlijke salarissen voor uw personeel. Wees niet bang: durf goed te
worden in marketing, op een manier die het beste bij jouw praktijk past.”
Protestbrief Archipel 1980
“In schril contrast met de veel krachtige vergrijpen van sommige kollegas, die het niet zo nauw nemen met de
deonthologie en uiteindelijk niet worden vervolgd, wensen wij onze schijnbaar grieven zelf voor te dragen voor de
Orde.
...
De kommercieële kollegas zien de Orde als een administratief lachertje, die hun toch nooit iets in de weg legt, en
waarom ze zelf nog beschermd worden voor het afleveren van handtekens of plannen die evengoed door een
ongeschoolde tekenaar zouden kunnen opgemaakt zijn. ...
De architecten die hun beroep nog au sérieux nemen zijn het slachtoffer van het niet werken van de Orde
...
mogelijke oplossingen:
- de bijdrage aan de Orde wordt berekend volgens het aantal bouwaanvragen van in verhouding tot het
inkomen.”
De verwerping van het belang van zakelijke aspecten in arhictectuur heeft haar wortels in de tijd waarin
architectur een welomlijnd takenpakket was, dat werd uitgevoerd tegen welomlijnd ereloon
• Architecten die toen dertijd meer verdienden dan hun confrators waren architecten die…
o Efficiënter werken
o Werk niet serieus namen en veel minder goed deden
• Deze architecten werden als onetisch beschouwd
o ‘Kommerciële kollega’s’ waren verwerpelijk
1
,Deze overtuiging heeft de voorbije deccenia waarin:
• Opdrachten steeds complexer werden
• De taakomschrijving niet meer omlijnd is
• De vergoeding niet meer omlijnd is
• Nieuwe softwarepakketten resulteren in grote verschillen in efficiëntie
o VB Autocad in 1980 gelanceerd
• Kantoren worden steeds groter
=> uitgemond in onwetenheid en ondeskundigheid wat betreft de zakelijke leiding van architectenkantoren +
slecht sociaal-economische positie voor arhitectuurwerkers
Aan de talrijke, recente publicaties en initiatieven omtrent het thema, voelen we dat het tij stilaan keert
=> stilaan de vraag of het wel ethisch is om architectuurwerkers ‘in dienst’ te hebben wanneer kantoren of
studio niet in staat is om correcte lonen uit te betalen
‘It’s moraly wrong to base a business model upon the work of porely payed workers’ – Jan Knikker
1.1. Zakelijk / artistiek
Als we ons baseren of VB musea leren we dat de leiding van een hedendaags, waardegedreven of
creatief/artistiek bedrijf een spel is tussen 2 componenten:
Een kwalitatieve ontwerpstudio behoeft grote aandacht voor de artistieke leiding! Maar de zakelijke leiding
moet hiermee nauw in dialoog staan
Artistieke en zakelijke leiding zijn GEEN tegenstellingen van elkaar
Het wordt pas echt leuk als je voldoende betaald wordt voor de projecten die je graag doet en die je artistiek
uitdagen
2
, 1.2. Money mindset
Money mindset = de overtuiging dat je geld kan verdienen met artistieke en zakelijke projecten
Wanneer je je als interieurarchitect niet wenst te beperken tot projecten voor ‘the happy few’ maar ook
ontwerpen die maatschappelijk meerwaarde bieden voelt het soms als dansen op een slappe koord
=> als ondernemer moet je je een ‘positieve money mindset’ internaliseren
=> door de lage stagelonen lijkt op dag 1 de boodschap:
• Als architect zul je slecht verdienen
• Ofwel verdien je geld, ofwel maak je goede architectuur
è Dit klopt NIET, het kan anders
Een positieve money mindset zit nochtans vrij eenvoudig in elkaar:
Projecten die verlies draaien zijn geen optie
• = fout in prijsafspraak
• = termijnen in fout
Ook opdrachten met hoge architecturale waarde die een maatschappelijke meerwaarde betekenen, kunnen
voldoende winstgevend zijn
• VB overheidsopdrachten of instanties die zeker goed betalen
o Bekijk dit kritisch alvorens aan selectie deel te nemen
o Werk alleen voor opdrachtgevers die bereid zijn te investeren in jou als ontwerper
• Specialiseren tot specifieke architectuurdienst = nog makkelijker om maatschappelijke meerwaarde te
kunnen zijn
Open brief, ondertekend door 42 toonaangevende Nederlands architectenbureau’s:
“Overheid investeert nu in een toekomstbestendige, veilige en duurzame maatschappij, met vooruitstrevend en
standvastig beleid. Marktpartijen, kies voor maatschappelijk rendement, op de lange termijn. Branche- en
beroepsverenigingen BNA, BNSP, NVTL en BNI: verenigt u, ondersteun de beroepsgroepen en laten we samen de
schouders eronder zetten. Energiecrisis, woningnood, klimaatadaptie; we staan niet voor een onmogelijke
opgave, maar voor een gigantisch ontwerpvraagstuk. Investeerder juist nu in ontwerpkracht. Het domste dat
Nederland nu kan doen, is de ontwerpsector weer laten leeglopen.”
Door toch projecten te ‘verkopen’ onder hun kostprijs ontwaard je je werk => het heeft een negatieve impact op
• Je team
• Je sector
‘Selling based on price is like heroin. The short-term gain is fantastic, but the more you do it, the harder it
becomes to kick the habit.' – Start with why, Simon Sinek
‘Wie er wat aan probeert te doen, kan er op rekenen dat er altijd een concurrent om de hoek staat te loeren, die
wel bereid is om zijn team aan bodemprijzen te laten werken’
Een slechte verkoopprijs heft negatieve invloed op je team:
Klant
Geld diensten
Ontwerpstudio/architectenkantoor/vennootschap/bedrijf
Geld diensten
Architectuurwerker: freelancer of bediende
3