Psychologie
H1: Geest, gedrag en psychologische wetenschap
1: Wat is psychologie en wat is het niet?
Psychologie = wetenschap van gedrag en mentale processen (studie van geest)
• Gedrag: extern waarneembare processen -> lopen, praten, ontslag nemen
• Geestelijke processen: intern -> denken, voelen, motivatie, onthouden
• Wetenschap is gebaseerd op objectieve verifieerbare gebeurtenissen
psychiatrie (gedagsmatige problemen oplossen met geneesmiddelen)
Groot terrein: gezondheidszorg, bedrijfsleven, reclame en marketing
3 grote groepen psychologen:
• Experimenteel psychologen: voeren onderzoeken uit
• Docenten psychologie: geven les
• Toegepast psycholoog: proberen problemen van mensen op te lossen
o Veel specialisaties in
Pseudopsychologie = niet-onderbouwde psychologische aannamen die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd.
➔ Vb: astrologie, waarzeggerij
➔ Psychologie: wetenschappelijk bewijs nodig als onderbouwing van beweringen
Kritisch denken: 6 vaardigheden
• Wat is de bron? -> deskundig op vakgebied?
• Is de bewering redelijk of extreem?
o Je moet selectief
o In stijd met werkelijkheid?
• Bewijsmateriaal? Vaak anekdotisch (ervarigen weergeven) is niet echt goed
• Conclusie beïnvloed door bias?
o Emotionele, confirmation
• Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
• Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
➔ Deze vragen helpen om onderscheid te maken tussen wetenschap en
pseudowetenschap
Falsificieerbaarheid: mogelijk om tegenbewijs te vinden voor een theorie
,2: 6 belangrijke perspectieven van de psychologie
➔ Alle perspectieven nodig
➔ Manieren om te kijken hoe gedrag tot stand komt
BIOLOGISCH PERSPECTIEF
Gebasseerd op: René Descartes
➔ Oudste perspectief: eind 19e eeuw
➔ Meest eenvoudige beredenering
➔ Eerste vorm van nadenken over menselijk gedrag en dat proberen te verklaren
➔ Scheiding tussen spirituele geest en fysieke lichaam
De ‘geest’ = product van de hersenen
Gedrag bepaald door:
• Hersenen
• Zenuwstelsel
• Hormoonsntelsel
• Genen
Onderzoeksdomeinen:
• Neurowetenschap: beeldvormingstechnieken vna de hersenen
• Evolutionaire psychologie: deel van gedrag komt voort uit overgeërde neigingen
Voorbeelden
• Mens slaap tekort neemt andere beslissingen dan mens voldoende slaap
• Altruïsme: dingen doen die goed zijn voor iemand -> menselijke eigenschap
COGNITIEF PERSPECTIEF
Gebasseerd op:
• Wilhelm Wundt (structuralisme) -> fundamentele psychologie
o Eerste die geest is gaan opsplitsen in verschillende delen: wat is geheugen en
wat is aandacht
• William James (functionalisme) -> toegepaste psychologie
o Waar dienen de processen voor, hoe gaan we dingen onthouden, waarom
onthouden we dingen die pijn doen langer dan andere dingen
➔ Gaat over dingen die we niet zien
➔ Wat doen de hersenen, wat wordt opgeslagen -> niet hoe ziet het er uit
➔ Mentale processen -> leren, geheugen, perceptie
,Gedrag bepaald door:
• Iemands uniek patroon van percepties
• Interpretaties
• Verwachtingen
• Overtuigingen
• Herinneringen
Basisidee: we zijn informatie-verwerkingssystemen
Voorbeeld:
• Aan hersenscan zien, hoe iemand zich voelt
• Introspectie: beschrijving van eigen innerlijke, bewuste ervaringen
BEHAVIORISTISCH PERSPECTIEF
Gebaseerd op:
• John B. Watson
• B.F. Skinner
➔ Belangrijke stroming geweest
➔ Kijken naar omgeving
➔ Reageren gebasseerd op basis van ervaringen
➔ Mens bij geboorte ‘tabula rasa’
Gedrag bepaald door: prikkels in de omgeving en eerdere gevolgen van gedrag.
Basisidee: reageren op onze omgeving op basis van leerprincipes
Voorbeelden: kijkstage, een gedrag stellen en daar iets voor terug krijgen (loonsverhoging
door goede prestaties)
GEHELE PERSOON PERSPECTIEF
Gebaseerd op:
• Sigmund Freud (psycho-analyse)
• Carl Rodgers & Abraham Maslow (humanistische)
• Oude grieken (karaktertrekken & temperament)
➔ Naar mens als totaal pakket kijken, mens als individu probere nte begrijpen
Gedrag bepaald door:
• Processen in het onbewuste (psychodynamische psychologie)
• Aangeboren behoefte om te groeien (humanistische psychologie)
• Unieke persoonlijkheidskenmerken
, Basisidee: Proberen de gehele persoon te verklaren en niet slechts bepaalde onderdelen
(zoals aandacht of emotie)
ONTWIKKELINGSPERSPECTIEF
Gedrag bepaald door: interactie tussen erfelijkheid (nature) en omgeving (nurture)
• Nature: erfelijke dingen aan het lichaam, in onze natuur, verklaart waarom we
bepaalde handelingen gaan stellen
• Nurture: leren door onze ervaringen
Basisidee: Mensen veranderen als gevolg van een interactie tussen erfelijke eigenschappen
en de omgeving, die zich het hele leven door uit in voorspelbare patronen.
SOCIOCULTUREEL PERSPECTIEF
Gedrag bepaald door: sociale en culturele situatie (context) waarin een persoon is ingebed.
➔ Alles wat te maken heeft met samenzijn, mensen dat elkaar gaan beïnvloeden in
stellen van gedrag, culturele verschillen
➔ Wereldwijde interactie
Basisidee: Sociale en culturele invloeden kunnen de invloed overstemmen van alle andere
factoren die gedrag beïnvloeden.
Onderzoeksdomein: cross-culturele psychologie
Gedrag kan niet goed verklaard worden uit 1 enkel psychologisch perspectief -> holistisch
beeld
Zie voorbeeld angstaanval bij een examen
