WoonZorgCentrum
Deel 1: orthopedagogisch
denken en kijken
1. Situering orthopedagogiek
1.1. De term ortho-ped-agogie-k (32)
= de wetenschappelijke studie is van het begeleiden van kinderen, jongeren en volwassenen in
problematisch ervaren of specifieke begeleidingssituaties.
Ortho:
- ‘recht’ maken
- Specifieke opvoeding (vaak problematische)
- Grens met ‘gewone’ pedagogiek is niet groot (zie 1.2.) µ
Pleegzorg
Ped:
- Start van de wetenschap
-
Kinderen en jeugdigen (pais)
- Later
- Uitbreiding naar andere doelgroepen
Volwassenen met beperking, NAH en dementie
Agogie:
- begeleiden/ handelen
- hebben een doel (is wenselijk)
K:
- ‘de wetenschappelijke studie van’, ‘klinisch’
1.2. Verhouding tussen pedagogiek en orthopedagogiek (33)
Pedagogiek Orthopedagogiek
- Algemene principes en kennis over opvoeding - Zeer specifieke noden of vastlopen van opvoeding
- Kleine dagelijkse problemen en vragen - Tekorten, maatschappelijke problemen, …
- Huilbaby - Problemen zijn erger, duidelijker
- Tijdelijke problemen - Weerstanden tot verbetering zijn hardnekkiger
Oplossen met humor, geduld, creativiteit of - Vaak zeer complexe samenhang met dreigende
gezinsondersteuning. factoren
- Het problematische staat centraal
1.3. Het doel en object van de orthopedagogiek (37)
Klassieke benadering (1920) Moderne benadering (1980)
Object - Opvoeding van ‘afwijkend’ kind - Problematische opvoedingssituatie
- Classificatie van kinderen - Opvoeders en kind
- Gespecialiseerde omgeving - ‘handicap’ = interactief concept
- Methodieken van opvoeding
Doel - Ontwikkeling kind optimaliseren - Opvoeding optimaliseren
1
,WoonZorgCentrum
Problematische opvoedingssituatie (POS):
- Ter Horst
-
Opvoedingssituatie, waarin betrokkenen geen perspectief meer ervaren en er deskundige
hulp nodig is van buitenaf. Zij kunnen perspectief bieden.
- Sociaalecologische visie
- Moeizaam afstemmen vraag en aanbod
- Verschillende factoren
Noden kind, specifieke tekorten, maatschappelijke problemen
1.4. Evolutie van de term POS in de hulpverlening (40)
= vroeger werden POS, verwaarloosde kinderen genoemd
Problematische opvoedingssituatie:
- 2 doelgroepen
- Minderjarigen in een POS
- Minderjarigen die een Misdrijf Omschreven Feit (MOF) hebben gepleegd
Decreet van Integrale jeugdhulp 2014:
- POS VOS (verontrustende opvoedingssituatie)
- Wou meer aandacht voor verontrusting
- Draait om integriteit Psychisch, fysiek of seksueel
Misbruik, mishandeling, verwaarlozing, …
Decreet jeugddelinquentierecht 2019:
- MOF (misdaad omschreven feit) jeugddelict (misdaad omschreven feit gepleegd door jongeren)
- Vaak ook spraken van VOS
1.5. Evolutie van de term handicap
Verschillende termen
- Invaliden, mindervaliden, andersvaliden, gehandicapten, mensen met een beperking,
mensen met een handicap, …
- Mensen met een beperking mensen met een handicap
Iemand met een beperking kan activiteiten niet uitvoeren en iemand met een handicap
kan niet participeren in de maatschappij en heeft dus een aantal beperkingen.
1.5.1. Mensbeelden, tendensen en visie op hulpverlening
Vier mensbeelden ten aanzien van zwakkeren mensen(Wuyts):
- Barbaren, ontmenselijking, de andere
- Geen zorg geboden aan anderen, wij zijn beter
- Lijden, de sukkelaar, ongelukkigen en zondaars
- Liefdadigheid tonen
- Zieken, de gestoorde of patiënt
- We willen diagnoses stellen en therapie aanbieden
- Mensen, gelijkwaardige burgers
- We ondersteunen, de handicap is verzameling van omstandigheden in de sociale omgeving
2
, WoonZorgCentrum
1.5.2. Internationale classificatie van het functioneren in ICF
- Handicap
- Uitkomst van interactie tussen individu en omgeving
- Geen persoonlijk kenmerk
Handicap behoort tot participatie in volgende schema
- Mensen hebben functioneringsprobleem/ participatieprobleem
- Interne factoren: persoonlijke zaken
Leeftijd, geslacht, …
- Externe factoren: fysieke en sociale omgeving
Huis, hulpmiddelen, werkomgeving, vrienden, …
- Stoornissen en beperkingen
Stoornissen Beperkingen Participatieproblemen
- Afwijking/verlies van functies - Moeilijkheden bij uitvoeren - Problemen met
- Afwijkingen in anatomische van activiteiten deelnemen aan het
eigenschappen - Niet zelfstandig kunnen maatschappelijk leven
- Positie, aanwezigheid, vorm, zitten op een stoel - Bepaalde functies niet
continuïteit van onderdelen kunnen uitoefenen
van lichaam
1.5.3. Definitie van handicap volgens Vlaamse Agentschap voor
personen met een handicap (VAPH) (45)
= langdurig participatieprobleem van persoon dat te wijten is aan stoornissen en beperkingen en
persoonlijke en externe factoren.
- Bij eerste aanvraag moet je jonger zijn dan 65 jaar
- Je moet in Vlaanderen of Brussel verblijven
1.5.4. Veelzijdige kijk op beperkingen en handicap in disability Studies
- Kijken naar verschillende perspectieven (sociaal, juridisch, cultureel, ..)
- Able-isme
- Onbewuste valide blindheid van mensen zonder beperking
- Balans tussen draagkracht en draaglast
- Mensenrechten staan centraal
- Intersectionele opstelling (Meerledige identiteit)
- Richt zich op revaliderende maatregelen en omgeving
3
, WoonZorgCentrum
Beperking – handicap
- Handicap gaat over maatschappelijke drempel
- Beperking gaat over emotionele voorkeur (onderdeel van handicap)
Handicap
Beperkingen
1.6. Algemene en bijzondere orthopedagogiek
Bijzonder Algemeen Metatheoriek
- Specifieke zorgvragen per - Basistheorie - Hoe kunnen we
doelgroep - Begeleiding veranderen verantwoord kennis
- Doelgroepen 1, 2, 3 en 4 door specifieke inzet van verzamelen
(vakken komende periodes) opvoedingsmiddelen - Dit vak, deel 1, H2
2. Stromingen in de orthopedagogiek
Overzicht Geesteswetenschappelijke stroming Empirisch-analytisch Kritisch-emancipatorisch
Maatschappijkritisch
Wetenschap Handelingswetenschap Behandelingswetenschap Maatschappelijke stroming
Mens als Uniek verhaal/ Story Holon Gedrag en deelaspecten Gerechtigheid/ Justice
Kennisbelang Praktische aard Technische aard Emancipatorisch
Doelstelling Opvoedingssituaties helpen begrijpen en Methoden en modellen Verhouding tussen mens en
helpen bij het juist lezen van de ontwikkelen ahv kennis die maatschappij. Emancipatie
opvoedingsvraag. helpen bij het verklaren, bevorderen door mensen te
oplossen en voorspellen bevrijden uit onderdrukte
om te vermijden van positie.
opvoedingsproblemen.
Uitgangspunt Mens = uniek Mens = kennis Mens = onderdeel
maatschappij
Onderzoek Hermeneutisch Empirische cyclus Actie-onderzoek
vormen Case-Study
Narrief
denkers Langeveld Dumont (Kok) Paulo Freine
Vliegenthart Van der Ploeg Van Gennep
ter Horst Van Walleghem
Kok Van Hove
van der Doef
Kritieken Weinig handvaten: je moet het aanvoelen Objectief bestaat niet Niet realitisch
Teveel reductie van werkelijkheid Onmenselijk Principes gaan voor mensen
Oppervlakkig gedrag (subjectief en niet
voldoende kritisch)
2.1. Geesteswetenschappelijke stroming
Kern: uniek verhaal van elke persoon
4