Academiejaar 2023-2024
3e Bachelor Diergeneeskunde
Algemene heelkunde
Chris Van Ginniken Siebe Loier
,Hoofdstuk 1: Asepsie
Deel 1: introductie - wegwijzer in de operatieruimte
Er zijn verschillende leerdoelen voor dit eerste deel. De lay-out van de operatieruimte en annexen (wat er bij
hoort) moet gekend zijn. Ook moet dit kunnen getekend en herkend worden. Ook de kenmerken van
operatieruimten moeten kunnen herkend en toegepast worden. De verschillende Do’s en Don’ts in een
operatieruimte kennen en kunnen toepassen. Tot slot is ook de schoonmaak en desinfectie van een
operatieruimte van cruciaal belang, waardoor deze ook dient gekend te zijn en moet kunnen verwoord worden.
Verschillende onderdelen van een operatieruimte en hun kenmerken
Het is belangrijk dat er zo min mogelijke beweging in de ruimte
of door de ruimte kan gebeuren, hiervoor is het ideaal om maar
één ingang (+ eventuele nooddeur) te hebben. Ook het aantal
personen in de ruimte moet altijd zo laag mogelijk zijn. Er moet
een verschil gemaakt worden tussen de ‘propere’ en ‘vuile’
ruimte. Hieronder valt te verstaan dat de ‘propere’ ruimte de
operatieruimte is, scrub is hier ook net zoals de voorraad steriel
materiaal. In de ‘vuile’ ruimte kan dan weer de patiënt
voorbereid worden en de arts zichzelf omkleden. Er is een
vuilbak, wasbak (liefst zo groot mogelijke afstand, anders zo veel
mogelijk tijd en diepe tafels en te bedienen met schouder, knie
enz) en stofzuiger (voor haren na scheren op te zuigen). Het is
belangrijk dat deze in verschillende ‘lokalen’ gebeurd voor
contaminatie van de ‘propere’ ruimte te vermijden.
De beeldvormingsruimte moet ook apart gelokaliseerd zijn, wat natuurlijk van groot belang is, omdat er hier
volledige focus vereist is en het mogelijk is dat er met (schadelijke) straling wordt gewerkt.
Er kan dus een opdeling gemaakt worden van de verschillende lokalen die nodig zijn in een kliniek of
dierenartszaak. Er is een lokaal vereist voor de voorbereiding van de patiënt, ook moet de opslag van steriel
materiaal ‘afgelegen’ zijn om contaminatie/vuil worden te vermijden. De voorbereiding van de chirurg en de
operatieruimte zelf moeten ook apart. Tot slot is er nog de recovery waar het dier na de operatie rustig kan
wakker worden.
Voor de voorbereiding van de patiënt is het sowieso handig dat dit in een gesloten
ruimte kan gebeuren. Het is echter wel handig als er ergens een raam is, waardoor
mede-assistenten of dokters kunnen zien wat er gaande is in de ruimte. Dit is
belangrijk omdat bij het binnenkomen er altijd een kans is dat het dier wil ontsnappen.
Ook de vuilbak, wasbak en eventuele stofzuiger worden best in nog een andere
aparte ruimte gehouden of goed aan de kant in dezelfde ruimte omdat deze toch het
meeste vuil bevatten. Voor een koeienbedrijf zal het dier vastgezet worden en kan de
voorbereiding van de patiënt gebeuren met al het materiaal op een (steriele) tafel.
Waardoor er ook een soort van ruimte gecreëerd wordt
Voor de opslagruimte van steriel materiaal is het belangrijk dat deze in een gesloten opslag zit, dit mag achter
glas voor een duidelijk overzicht te hebben zonder elke keer de ruimte/kast te moeten openen. Ook wordt er
soms gebruik gemaakt van een instrumenten-trolley waar vaak mee de datum wordt opgezet.
,Voor de voorbereiding van het operatie-team is hygiene van cruciaal belang.
De handhygiene voor voor te bereiden voor een chirugie ingreep gebeurd best ver
genoeg van het operatieveld en de ruimte waar het steriel materiaal opgeslagen ligt. De
bak moet diep genoeg zijn om zo spatten te verminderen en best op hoogte van de lenden.
De bediening van de kraan moet anders kunnen dan met de handen, want deze zijn na
wassen helemaal proper en mogen dus niets meer aanraken buiten het steriel materiaal.
Hiervoor kan infraroodbediening gebruikt worden, maar ook de elleboog, voet of knie
voldoen. De kledij en handschoenen mogen niet nabij het operatieveld en de
instrumententrolley komen.
Het operatielokaal moet natuurlijk proper zijn en nog beter schoonmaakvriendelijk. Dit kan
door ronde hoeken en niet poreus materiaal te gebruiken. Ook is het best dat er geen
ramen zijn of toch al zeker dat deze niet open kunnen. Ook qua handigheid is rollend materiaal beter voor een
flexiebele inrichting. Een klok, toegang tot beeldmateriaal, verwarming (20-21°C), luchtbevochtiger (40-
60%) en verlichting is ook belangrijk. De vochtigheidsgraad is belangrijk voor het vermijden van verdamping
van lichaamsvloeistoffen waardoor het weefsel zou kunnen indrogen. Voor verlichting is het idealiter vanuit
2 hoeken om zo schaduw te vermijden. Het functioneel vs financieel vlak is belangrijk om in kennis te nemen.
Op examen vaak foto's, wat zijn goede en wat zijn slechte factoren!! Luxaflex (latjesgordijn) → niet goed.
De recovery voor de dieren na de operatie is ook nog een zeer belangrijke ruimte. De temperatuur kan best
tussen de 22°C en 24°C zitten, of bijwarmen door gebruik te maken van bijvoorbeeld een warmtelamp en/of
warmtemat. Dus net iets warmer, want tijdens operatie thermoregulerende capaciteit ‘gestopt’ dus bij
recovery nog niet helemaal op punt. Omdat kleine huisdieren vaak onder inhalatieanesthesie worden
gehouden moet zuurstof (O2) ook beschikbaar zijn in de recovery, ook is het handig als deze kan bijgegeven
worden door een machine. De dieren moeten goed kunnen opgevolgd worden, maar ook in een rustige en
veilige omgeving kunnen wakker worden. We willen dat de ataxie (wakker worden en schrikken enz) zo goed
mogelijk wordt mee rekening gehouden.
, Do’s en don’ts
Op examen paar jaar terug verschillende tafels allemaal castreren kan, als het allemaal goed ruimte ingedeeld
wordt kan dat wel opzich (azielzooi). Niet ideaal als het allemaal vol met rommel ligt. Afval dat eruit is gehaald
bv gooi je weg, niet leggen op chirurgisch veld. Dus op examen fotoronde hier.
Volgorde van ingrepen
Dit is ook van uiterst belang voor geen
besmetting/onnodig vuil maken te vermijden.
Het meest logisch is om te beginnen met de
meest propere ingrepen, zoals niet traumatische
wonden of oppervlakkige ingrepen waarbij er geen
enkel orgaanstelsel (ademhaling-, urogneitaal- of
spijsverteringsstelsel) wordt betrokken. Dit is
belangrijk voor de microflora en bacteriële
contaminatie te vermijden. Vervolgens de
propere/licht gecontamineerde ingrepen zoals
ovariectomiën. Onder de gecontamineerde
vallen de pyometra’s (baarmoederontsteking)
gelinkt aan trauma. Tot slot zijn de vuile ingrepen,
dit zijn de operaties die ouder zijn dan 4u en
waarbij er mogelijkheid is dat een bacteriële flora sterk is gegroeid. Een operatie voor verwijderen van
tandsteen (detartatie) is een eerder vuile ingreep terwijl deze geen incisie vereist, maar wel een duidelijk vuile
microflora in de mondholte. Deze gebeurt vaak in een andere ruimte, of mogelijk de voorbereidingsruimte.
Wondhechting is traumatisch, dus behoort ook tot de vuile ingrepen. Een voorbeeld hiervan is een
steekwonde. Voor het examen is de volgorde belangrijk, want eerst proper en vervolgens meer en meer vuil
om zo (kruis)contaminatie te vermijden. Je krijgt bv een lijstje ingrepen, en dan plannen wat je wanneer zou
doen op een dag.
