HOOFDSTUK 1: SITUERING VAN SOCIOLOGISCHE THEORIEËN OVER CRIMINALITEIT
1. KLASSIEKE THEORIE: BECCARIA & BENTHAM:
Juridische definitie van CT ≠ sociologische definitie van CT
1) Historische context:
Grote transities in de 18de-19de eeuw in Europa: denkbeelden over CT worden uitgewisseld
van feodaliteit naar moderniteit na FR & verlichtingsfilosofen (rationeler straffen)
van brutale lichamelijke bestraffing, naar op regels gefundeerde institutionele sancties
VS: fundamentele rechten van de mens (John Locke) nieuwe denkbeelden door reizen
2) Cesare Beccaria:
- Dei delitti e delle pene (boek: over humaan strafrecht 1764)
Doel van straffen: niet voor leed of wraak maar voor preventie (voorkomen)
“Let the punishment fit the crime” (tegengestelde = ‘disproportioneel’)
utilitarisme (bruikbaarheid) met homo rationalis: mens met rede geboren
- Kenmerken van straffen:
Openbaar: anderen schrik
Snel: anders vergeet je deel
Noodzakelijk (om andere misdrijven te vermijden)
De ‘juiste’ straf: aangepast aan omstandigheden
Proportioneel: zwaarte van criminaliteit = zwaarte van straf
nulla poena sine lege: geen straf zonder wet
- Tekst:
Straf moet vanuit land komen (om weerwraak tegen te gaan)
Hoe meer veiligheid geboden in land, hoe makkelijker proportie straf vinden
nadruk leggen op schade voorkomen voor gemeenschappelijk belang
hindernissen om mensen af te schrikken, voornamelijk bij gemeenschap
binnen zwaarte van straf zo laag mogelijk straffen
3) Jeremy Bentham:
- Utilitarist
Criminaliteit = inbreuk op collectiviteit/gemeenschap, n enkel individuen
Achterliggende visie van “hedonisme” mensen die pleiten voor geluk
Beïnvloedt Penologische & juridische praktijk (inrichting nieuwe gevangenis)
- Evaluatie:
STERKTES ZWAKTES
Mens heeft lot in eigen handen Geen oog voor oorzaken & ≠ types
Rationele visie op mens en maatschappij Vraag of criminaliteit vrije keuze is?
Enkel over straffen praten
,2. OVERGANG NAAR SOCIOLOGISCHE THEORIEËN
- Theorieën ook aandacht voor relatie criminaliteit, sociale omgeving, oorzaken,…
- Nadruk op gelijkheid van criminelen & niet-criminelen: *Juridisch: ofwel overtreedt je of ni
*Sociologis: veel ruimte tss CTdenke
- Probleem van de individuele verantwoordelijkheid: wordt je gedwongen in crim milieu
3. GRONDLEGGERS VAN DE SOCIOLOGISCHE BENADERING (TIJDLIJN OPSTELLEN)
- Innovators/vernieuwers: sociologische benadering van criminaliteit (beginsels)
- Leggen fundament voor variaties van theorieën die later tot stand komen
- Grondleggers: uit Europa, vormgevers van recente theorieën: uit VS
1) Ecologische theorie van Adolphe Quetelet
- Zijn voorloper: André-Michel Guerry (Frans mid 19e E) statistische methode in sociolog
opgesplitst in misdrijven tegen personen (+Z) & tegen eigendommen (+N)
Cartografie: gebruiken van landkaarten om cijfers op te projecteren
Quetelet Boek: Sur l’homme (mens) et développement de se facultés (competentie)
Of : Essai de physique sociale (proefstuk van sociale fysica)
- Vader van sociale statistiek:
Impact sociale factoren (geslacht, sezioen, leeftijd,…) belangrijker dan vrij wil
Goesting n voldoend: ook kans & middel nodig soc fac beinvloeden type crime
- Statistiek
Beschreef dark number & zag vaste relatie tss (on) en gekende criminaliteit (1/5)
grootte van verhouding hangt af van justitie & aangiftebereidheid & klasse
verlichte klasse: meer comfort, minder behoefte aan vormen van diefstal,…
+€ voor gevang meer op oorzaken focussen = minder gedetineerde = minder €
verhouding =: ‘tegen pers-eigendom’ en ‘veroordeeld-beschuldig’
crime tegen persoon neemt af, crime tegen eigendom neemt toe (klein verschil)
absolute aantallen en verhoudingen door jaren heen stabiel
In Frankrijk: 1/3 tgn persoon (justitie streng) & Nederland: ¼ tgn persoon (- streng)
Als effecten grotendeels hetzelfde zijn, dan zullen oorzaken/omstandigheden die tot
CT geleidt hebben gelijk zijn aan oorzaken/omstandigheden die leiden tot beschuldiging
- Conclusie
Fysiek Leeftijd en fysieke kracht bepalen neiging: 25j = piek
Moreel Ontwikkelt na 25: logischer denken laat fysieke kracht afnemen
Verband Fysiek – moreel: 4 fases crime
1ste fase: fysieke integriteit (verkrachten) & aanranding zedelijkheid
2de fase: diefstal (rustigere types, blijven langer, geen fysieke kracht)
3de fase: gewelddadig (rebellie, moorden,…)
4de fase: moord zonder doodslag (moreel neemt af, maar fysiek nog n)
, geslacht 1/5 vrouw, neiging verschilt n toppunt fysiek wel (30j), eigendom > persoon
armoed Niet omdat je arm bent dat je crime pleegt, armste zijn moreelste
e
alcohol Hoe meer alcohol, hoe meer misdrijven
justitie Verschillende wetgeving per land, Nederland minder streng in vrijpleiting
landen Geïndustrialiseerde landen brengt volk in samenwerking + ongelijkheid
seizoen Zomer: misdrijf tegen personen > eigendom & winter: eigendom > persoon
klimaat Barre klimaten geven aanleiding tot veel behoeften, ook behoefte crime
Beroep - Vrij beroep (arbeider): crime tegen persoon
- Werkende klasse: tegen eigendom -€ stelen
- Opleiding? *morele ontwikkeling: beseft fouten beter
*technische ontwikkeling: kan uur lezen, plannen
- hoe hoger opleidingsniveau, hoe minder crime (niet veel invloed)
- Evaluatie ecologische school:
STERKTES ZWAKTES
Aandacht voor sociale context Onbetrouwbare statistiek
Zoeken naar empirische (off statistiek) Overvleugeld (tegenspraak) door bio theorie
2) Economische theorie van Karl Marx
opleiding rechten vader advocaat wou toch geen advocaat worden
ging verder filosofie en dan sociologie studeren journalist geworden
Werd radicaler: denkbeelden onder druk, dus ging naar België (liberaal)
Boek: ‘communistisch manifest’ & ‘Das Kapital’
Verhuisd naar Londen tot rest van zijn leven: economischer bestuderen
- Economisch determinisme: economie bepaalt samenleving (motor)
‘arbeidsproces’ = productiemiddelen + productiekrachten
(fabriek, machines, logistiek) + (arbeiders)
Kapitalisme van arbeidsproces maakt kloof tussen kapitaalbezitter en arbeider
- Dialectisch materialisme:
Dialectiek uitgaande van materialisme maakt evolutie mogelijk: naar socialisme
bovenbouw (= juridisch-pol niveau en ideologische niveau) (= rijke mensen)
benedenbouw (organisatie productieproces) = infrastructuur (economie bepaalt bb)
Arbeiders overleven op ‘survival crime’: overleven = op alle manieren doel halen
kapitaalbezitters hebben alle macht
- Wetenschappelijk socialisme
Eerste stap naar communistische (iedereen medelen, gemenschaplijk) samenleving
Socialisme gaat over herverdeling van middelen (niet concentreren in minderheid)
Onvermijdelijkheid dat samenleving zal moeten veranderen zodat kloof verdwijnt
kloof is niet haalbaar/blijfbaar om in te leven arbeiders staan op
