PSYCHOSOCIAAL WELZIJN OP HET WERK
LES 1: psychosociale risico’s op het werk
o Regelgeving betreffende de preventie van psychosociale risico’s op het werk
o 5 A’s en aanverwante begrippen: pesten, geweld, ongewenste intimiteiten, grensoverschrijdend
gedrag, stress, burn-out, bevlogenheid, veerkra
INLEIDING
REALITITY CHECK
o Burn-out, geweld, stress, ongewenste intimiteiten, pesten, bored-out, begeleiding na ernstige
voorvallen
o Artikel:
o Minister Hilde Crevits trekt zich 4 weken terug uit de politiek > botste op haar limieten
o Studie:
o 70 % van de Vlamingen ervaart te veel stress (26/2/2019)
7/10 Vlamingen geven aan dat hun mentale veerkracht bijna op is. Dat blijkt uit een
recente peiling over mentale veerkracht van Partena.
Ongeveer de helft (55%) van de respondenten loopt het risico op een burn-out en
oververmoeidheid en 13% zit al in de gevarenzone. Een deel van de respondenten
geeft aan dat ze wekelijks (23%) of zelfs dagelijks (12%) de stress niet de baas
kunnen.
Partena detecteert 5 grote boosdoeners: werkomstandigheden, verkeer, geldzaken,
gezondheid en sociale verplichtingen
o Artikel:
o 20 000 Belgen hebben elke week last van agressie op het werk (VRT NWS, 6/3/2019)
1 op de 9 Belgische werknemers heeft in de voorbije 6 maanden een agressie-
incident meegemaakt. 1,3 % van de werknemers geeft aan wekelijks agressie mee te
maken.
Er zijn grosso modo 2 grote groepen die de kroon spannen. Enerzijds de typisch
mannelijke beroepen zoals de bouwsector of de zware industrie. Anderzijds de
zorgsector en de overheid.
De werknemer in die grote groepen ervaren andere soorten agressie. In de eerste
groep gaat het vooral over interne conflicten. Bij de overheid en de zorg gaat het om
jobs met veel contact met mensen en met vaak veel emotie. De agressie is daar
meer extern.
o Ziekteverzuim > kort/ middellang > stijgende trend (zie dia 16)
REGELGEVING
o Welzijnswet van 04/08/1996 – hoofdstuk Vbis
o Laatste wijzigingen: wet van 28/02/2014 en 28/03/2014
o Algemeen kader voor de preventie van psychosociale risico’s op het werk
, o Codex over het welzijn op het werk - titel 3 betreffende de preventie van psychosociale risico’s op het
werk
o Bepaalt de uitvoering van de wettelijke bepalingen
o 2023: wijziging codex rond anti-discriminatie
o CAO 72 – voorkomen van stress door het werk
o CAO 100 – preventief alcohol- en drugbeleid in de onderneming
o CAO 104 – werkgelegenheidsplan voor oudere werknemers
o Reïntegratiewet
o Relancewet
DEFINITIE
= de kans dat 1 of meerdere werknemers psychische schade ondervinden die al dan niet gepaard gaan met
lichamelijke schade, ten gevolge van een blootstelling aan de elementen van
o De arbeidsorganisatie
o De arbeidsinhoud
o De arbeidsvoorwaarden
o De arbeidsomstandigheden
o De arbeidsrelaties (interpersoonlijke relaties op het werk)
En waarop de werkgever een impact heet en die objectief een gevaar inhouden.
BRONNEN
IVOOR
o I = inhoud
o V = voorwaarde
o O = organisatie
o O = omstandigheden
o R = relaties
,ARBEIDSORGANISATIE
o De manier waarop de taken binnen de onderneming zijn gestructureerd en verdeeld
o Organogram; structuur organisatie, diensten en functies
o Taak/ rolonduidelijkheid, vage verwachtingen, halve instructies of procedures
o Duidelijkheid rond beslissingsbevoegdheden, verantwoordelijkheden
o Autonomie, inspraak
o Informatie, communicatie, werkoverleg, samenwerking
o Herstructureringen, betrokken bij veranderingen
o Onthaalbeleid nieuwe medewerkers
ARBEIDSINHOUD
o Afwisseling/ monotoon in het werk
o Zinvol/ nutteloos werk
o Te veel werk/ weinig werk; te hoog/laag werktempo
o De complexiteit van de taken; te moeilijk/ eenvoudig werk; afgestemd op de competenties
o De intellectuele of manuele aard van het werk; geestelijk belastend werk
o Emotioneel belastend werk
o Fysiek belastend werk
o Leermogelijkheden, ontplooiingskansen, creativiteit
ARBEIDSVOORWAARDEN
o De job onzekerheid – bedreiging van basisbehoeften
o Contractvorm, statuut, tijdelijke contracten
o Herstructurering, personeelsinkrimpingen
o Verloning, extralegale voordelen
o Werktijden/ uurrooster
o Rusttijden/ overwerken
o Verlofregeling
o Loopbaanmogelijkheden
ARBEIDSRELATIES (INTERPERSOONLIJKE RELATIES OP HET WERK)
o Relaties met collega’s, collegialiteit, sfeer
o Geweld, pesterijen, discriminatie en seksueel gedrag
o Verstandhouding, waardering
o Steun van leidinggevenden
o Agressieve klanten
o Communicatie
o Conflicten
, ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN
o Fysische omgevingsfactoren: lawaai, temperatuur, verlichting, verluchting, vervuiling, stof, hygiëne
o Infrastructuur, werkomgeving, faciliteiten
o Veiligheid, beschermingsmiddelen, werkkledij
o Werkmiddelen, materiaal, gereedschap
o Informatica, software, telefonie
o Bureel, stoel, ergonomie
OEFENING
Relaties Organisatie
o Frustraties o Werkverdeling
o GOG o Rolambiguïteit
o Niet gehoord worden o Werkoverleg
o Manier van leiding geven o Werking
Voorwaarden Inhoud
o Ongelijke arbeidsvoorwaarden o Onduidelijk takenpakket
o Uurrooster o Werkdruk
o Omstandigheden (printer/ gestoord worden)
Preventiematrix
Primaire preventie Secundaire Tertiaire
(risico’s voorkomen) (schade voorkomen) (schade herstellen)
Organisatie - Duidelijke taakomschrijvingen - Arbeidsvoorwaarden afstemmen - Evaluatie van
- Rekrutering en selectie - Evaluatie van uitbestedingen uitbestedingen
- Onthaalbeleid - Begeleiding rond 3e partij - EAP
- Juiste persoon op juiste plaats - Welke leiderschapsstijl - Leadership support
- Middelen ter beschikking promoten we? programs
(mankracht, werkplaats,..)
Management - Opleiding geven (communiceren, - Gesprek met medewerkers (tijd - Coaching
aanpak leiderschap, open vrijmaken) - Zelfzorg
houding, conflicthantering) - Individuele coaching / - Small steps om verbinding
terugkomen op gesprek en met team te verbeteren
samen uitklaren
Team - Onthaalbeleid per team - Teambuilding - Teamchoaching
- Teambuilding - Brainstormsessie met voltallige - Appreciatie uiten naar
- Gemeenschappelijk doel voorop team rond rollen en taken, grijze elkaar toe,
stellen, duidelijke rollen en taken zones … om samenwerking te meningsverschillen/
definiëren – samenwerking bevorderen en begrip te krijgen conflicten constructief
uitklaren en aanmoedingen voor perceptie van elke groep uitklaren
- Informele momenten - Workshop rond communicatie
organiseren en persoonlijke stijl
Interpersoonlijk - Investeren in gezonde - Gezamenlijk gesprek voeren - Conflicten
professionele relaties op het - Afwisselend telewerk
werk, inclusief smalltalk - Verzoeningsgesprek
Individueel - Slaap - 4/5e werken - EAP (employee assistance
- Veerkracht opbouwen - Reflectie op eigen gedrag en program)
impact ervan op anderen - 4/5e werken
- Begeleiding opzoeken –
werken aan eigen valkuilen
in interpersoonlijke
