Dit document bevat alle examenvragen MET uitgeschreven antwoord voor het vak 'Hedendaagse cultuur- en politieke filosofie' op basis van het boek 'Vreemde Wereld. Zygmunt Bauman over samenleven in vloeibare tijden' geschreven door Marc Van Den Bossche. Ik behaalde 18/20 voor dit opleidingsonderdeel.
Vragen examen HCP – Bauman
1. Schets Baumans visie op moderniteit
In tegenstelling tot meer gebruikelijke opvattingen over moderniteit, ziet Bauman
moderniteit niet als een ‘afgesloten’ historische fase, maar eerder als een project dat nog
verderloopt in de postmoderniteit en vloeibare moderniteit. Het verschil tussen die twee
laatste fases en hun ‘moederproject’ ligt besloten in de hoop die ermee gepaard gaat.
Moderniteit is in zijn visie een project van het uitsluiten van ambivalentie en onzekerheid.
De hoop of illusie was dat dit project ooit zou kunnen voltooid worden, en die is nu
opgegeven.
Het is echter zodat Bauman niet of nauwelijks een goed woord heeft voor wat hij als
moderniteit beschrijft. Het is een project van controle, van rationele heerschappij (bvb over
de natuur) en van planning en sturing. Ze streeft quasi obsessief naar orde, duidelijkheid en
geslotenheid en laat geen ambivalentie toe; deze rationele orde zou dan ook universeel
moeten zijn.
Bauman vindt dat deze zoektocht naar het uitsluiten van ambivalentie – dat bij uitstek de
Westerse cultuur kenmerkt - gepaard gaat met exclusie en dominantie. We willen uitsluiten
wat anders is, of we willen dat domineren wat eigenlijk zoveel betekent als: aanpassen aan
onszelf. Deze ambivalentie is echter onvermijdelijk, maar de wereld van die moderniteit
wilde die ambivalentie dus uitsluiten en het vreemde verbannen. Hierbij duikt dan ook het
fenomeen van ‘de vreemdeling’ op. Er zijn vrienden en vijanden stelt Bauman, maar ook
vreemdelingen. Zij passen niet in de dualiteit vriend-vijand, en bedreigen daarom de
fundamenten van het samenleven. Omdat ze geen plek hebben in het maatschappelijke
project, zijn ze dan ook ongewenst. Hij omschrijft ze (verwijzend naar Simmel) als volgt: “…
mensen die altijd buitenstaanders waren, zelfs als ze zich aan de binnenkant bevonden, die
het bekende onderzochten alsof het iets vreemd was…”. In Modernity and Ambivalence zegt
Bauman dan ook dat “thuisloosheid” de essentie is van het vreemdeling zijn. Hoe dichtbij de
vreemdeling ook, steeds blijft hij veraf.
Omdat hij zich niet laat inpassen in het vriend-vijandschema en de mogelijkheid van dit
schema dus in vraag stelt, wordt hij op deze manier bedreigender dan de vijand van wie we
tenminste een duidelijk beeld hebben. Eigenlijk verstaan we hem niet. In zijn tekst over de
vreemdeling noemt Simmel de vreemdeling diegene die vandaag komt, maar morgen niet
weggaat. We kunnen niet beslissen over wie de vreemdeling is, hij zadelt ons op met een
gevoel van ambivalentie dat we juist zo hard willen verbannen en ervaren dat als een
bedreiging voor de bestaande orde en dat leidt tot morele willekeur. De vreemdeling is
eigenlijk de naald die de droomballon van de moderniteit dreigt kapot te prikken.
Bauman hanteert de Holocaust als een voorbeeld van een extreem gevolg van het denken
dat de moderniteit door en door typeert. De maatschappelijke orde is er het resultaat van
, planning en van welbewust ontwerp. Bauman hanteert hierbij het voorbeeld van de
tuinman wiens droom een perfect aangelegde tuin is en waarbij de vreemdeling kan gezien
worden als onkruid dat moet worden uitgeroeid. Hoewel we dan wel niet letterlijk doden,
kan dit goed vertaald worden naar een ethische onverschilligheid. Bauman noemt dan ook
een rationeel geweld dat vrij is van emoties en zuiver rationeel tot stand komt; een perfect
voorbeeld is een bureaucratische benadering van vluchtelingen. Hiermee gaat een
ontmoralisering gepaard: we zien de aanwezigheid van thuislozen niet als een moreel
probleem maar als iets wat quasi boekhoudkundig moet worden aangepakt.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur filosofevub. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,96. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
