Dit zijn de volledig uitgeschreven hoorcollege aantekeningen van alle hoorcolleges voor het vak Europees arbeidsrecht. Alles is zo goed als mogelijk weergegeven en enorm uitgebreid.
Hoorcollege 1A 14 november 2023 Inleiding
Agenda
1. Belang EAR
2. Programma EAR
3. Achtergrond en ontwikkeling Europees arbeidsrecht
4. Relatie Europees – Nederlands arbeidsrecht
1. Waarom is EAR belangrijk?
Brandbrief toenmalige president Hoge Raad, Geert Corstens over werkdruk rechters:
“het aantal zaken dat een rechter behandelt in de afgelopen 28 jaar nauwelijks is veranderd, maar die
zaken zijn wel ingewikkelder geworden. Dat komt onder meer door de toename van wetten en regels
uit Brussel, waar rechters bij de behandeling van zaken en het vaststellen van uitspraken rekening mee
moeten houden.” https://nos.nl/artikel/470110-hoogste-rechter-werkdruk-te-hoog
NOTE: Arbeidsrecht was altijd heel nationaal, het bepaalt voor een groot gedeelte het gezicht van een
land. Arbeidsrecht bepaalt veel voor de burgers van een land, iedereen is afhankelijk van werk. Je komt
altijd wel in aanraking met arbeidsrecht. De bescherming die we hebben opgezet in arbeidsrecht en
sociale zekerheid bepaalt hoe we met elkaar willen omgaan. Bijv. dat wij ontslagbescherming hebben
in NL vinden wij normaal. Maar in veel landen buiten de EU is dat niet normaal. Mensen mogen daar
ontslagen worden omdat de werkgever jou niet meer aanstaat. Maar in EU vinden we dat raar want je
bent afhankelijk van je inkomen, dat kan je dan toch niet zomaar verliezen. Hetzelfde met uitkeringen
als je werkloos raakt dan vinden we dat je recht hebt op een werkloosheidsuitkering zo hoog als het
salaris wat je ooit hebt verdient zodat je niet meteen alles kwijt raakt. Als je een goede 5000 per maand
verdiende dan heb je daar ook een hypotheek bij afgesloten, die hoort bij dat bedrag. Ook allerlei
andere vaste lasten: auto, verzekeringen, hobby’s. Die je voorheen met dat bedrag makkelijk kon
aflossen. Als je dan werkloos wordt en je valt terug op een bijstandsuitkering dan ben je niet alleen je
werk kwijt maar ook je huis, dan kan je je hypotheek niet meer betalen. Dus het impact van het
verliezen van werk is erg groot. In sommige EU landen hebben ze die werkloosheidsuitkering niet en
dan val je terug op de bijstand als ze die al hebben. De meeste EU lidstaten zijn van mening dat je wel
een werkloosheidsuitkering moet hebben, en in de meeste landen is dit ook gerelateerd aan loon dat
je kreeg met je werk zodat je even tijd hebt om een nieuwe baan te zoeken. Dat bepaalt het sociale
gezicht van een land, de keuzes die je maakt.
Dit was altijd nationaal, maar sinds we lid zijn van de EU en we een interne markt hebben zonder
grenzen etc., waardoor we er hetzelfde over denken. Bepaalt dit ook een groot deel van onze
economie & onze economie raakt ook aan hoe we onze sociale zekerheid in stand kunnen/ moeten
houden en hoe we denken aan het arbeidsrecht en bescherming bij ontslag etc. Rekening houden met
veel regels van EU. Alles wat uit Brussel komt heeft directe invloed op wat we hier met het arbeidsrecht
en sociale zekerheidsrecht doen. Veel regels van arbeidsrecht komen uit Brussel en moeten door ons
worden geïmplementeerd. Soms niet geïmplementeerd en werken door in de NL rechtsorde.
2. Programma EAR
HC1 Inleiding - online
HC2 Reguleringsmechanismen EU - online
HC3 Sociale grondrechten (en doorwerking)
HC4 Vrij verkeer werknemers
HC5 Grensoverschrijdende arbeid I (Rome I)
, HC6 Grensoverschrijdende arbeid II (detachering)
HC7 Vakbondsrechten in het EU recht
HC8 Arbeidsomstandigheden en arbeidstijden
HC9 Privacy en dataprotection in the employment relationship
HC10 Gelijke behandeling
HC11 Flexibele arbeid
HC12 Overgang van onderneming
HC13 Uitloop – vragen – oefententamen
Kahoot
1. De EU is “geboren” in 1993 bij het verdrag van Maastricht. Daarvoor was er de EG (Europese
Gemeenschap in 1956).
2. NL is lid van de EU sinds 1956.
3. De vier vrijheden van de interne markt zijn: Kapitaal, goederen, diensten en personen.
4. In den beginne van de UE was er voor arbeidsrecht alleen gelijk loon voor gelijk werk (m/v).
3. Achtergrond en ontwikkeling
1956 Europese Economische Gemeenschap
• Gemeenschappelijk markt met 4 vrijheden
• Goederen
• Kapitaal
• Diensten
• Werknemers
NOTE: Bij werknemers spreek je tegenwoordig over personen, maar in EEG verdrag stond echt
‘werknemers’. Maar nu mogen werknemers ook partner/ kinderen meenemen: dus nu meer personen)
• Rapport Spaak (ILO) -> zei dat er niks in hoefde te zitten verder over sociaal beleid/
arbeidsrecht etc.
• Er hoeft niks voor sociaal beleid te worden opgenomen in het verdrag. Want alles wat
nodig gaat zijn gaat wel voortkomen uit ontwikkeling van economische samenwerking.
Gaat toch wel gebeuren, dus apart sociaal beleid was volgens hem niet nodig.
• Dus begonnen als economische gemeenschap, zonder ook maar iets van sociaal beleid
Raar? Sociale laten we er volledig buiten en ontwikkelt zich zelf wel aan de
hand van het economische.
• Gelijke beloning voor gelijke arbeid m/v
NOTE: Het begon dus met de Europees economische gemeenschap, als we ons beperken tot wat
belang is voor het arbeidsrecht. We hebben de gemeenschappelijke markt met de 4 vrijheden en
gelijke beloning voor gelijke arbeid (m/v) verder zat er niks in voor arbeidsrecht. Dat is bijzonder en 1
van de redenen daarvoor is dat dhr. Spaak werd gevraagd hier een rapport over te schrijven van wat
zouden we moeten doen als EU als we hier iets mee willen. Deze meneer Spaak van de ILO
(international Labor organization) die kwam met een rapport en zei dat er niks hoefde te gebeuren.
Alles wat nodig is komt wel voort uit de economische samenwerking dus je hoeft geen apart
gezamenlijk beleid in te voeren. Dus we zijn de Europese gemeenschap begonnen zonder ook maar
iets als sociaal beleid. Dus als je terug gaat dat een sociaal beleid het gezicht is hoe we met
burgers/werknemers omgaan en dat het voor een groot deel gevormd, dus dat is raar want nu zeg je
ineens dat laten we vormen door het economische.
, 1972 Sociaal Actie Programma
• Gewone werknemers merken niks van de EEG?
• Dus daarom sociaal actie programma -> zodat gemeenschappelijke markt niet alleen voor
bedrijven is, maar ook voor werknemers
• Richtlijnen m.b.t. herstructurering
o Collectief ontslag
o Overgang van onderneming
o Insolventie
• Richtlijn gelijke behandeling m/v
• Aanbevelingen werkgelegenheid
• Ontwikkeling op gang gekomen dat het sociaal beleid er toch in is gekomen
NOTE: In 1972 was het heel duidelijk dat EU vanuit een Economisch perspectief werkt, het werkt voor
de bedrijven maar werkt niet voor de gewone werknemers en burgers, die merken niks van de EEG.
Als ze er al iets van merken is het alleen maar negatief. Dus is EEG gekomen met een sociaal actie
programma zodat de EEG niet alleen maar voor bedrijven is maar ook voor werknemers. Uit het sociaal
actieprogramma zijn er allemaal richtlijnen gekomen die te maken hebben met herstructurering, dit
had alles te maken met hoe bedrijven er al gebruik van maakten, bijv. doordat zij hun bedrijf ook van
het ene land naar het andere land konden verplaatsen. Er kwam dus een sociaal actie programma met
eerst een paar richtlijnen m.b.t. herstructurering: dat de kosten min of meer net zo duur waren in elke
lidstaat zodat je sowieso met de vakbonden moet overleggen, dat er een sociaal plan moet komen, dat
je het moet melden aan de overheid. Dus dat soort administratieve dingen die daaraan vastzitten dat
die in alle landen hetzelfde zijn. Onze wet melding collectief ontslag is grotendeels
implementatiewetgeving. Overgang van onderneming hetzelfde, hetzelfde of een deel van een
onderneming gaat van de een naar de andere zodat het goedkoper kan worden gedaan dat is prima
maar werknemers worden daarin beschermt. Als het echt een overgang van onderneming is dan
betekent dat dat de werknemers meegaan en dat de werknemers hun werk behouden. Dat zijn
duidelijke sociale keuzes die de EU heeft gemaakt. Datzelfde geldt voor insolventie, werknemers
moeten daarin worden beschermd. Ook de richtlijn voor gelijke beloning mannen en vrouwen is in de
jaren van 70 door het sociale actie programma aangenomen. Dat was breder dan alleen maar loon,
daar ging het ook om de toegang tot arbeid en sollicitaties, arbeidsvoorwaarden dat ze daar gelijk
behandeld moeten worden. Ook kwamen er veel aanbevelingen op het gebied van werkgelegenheid,
werkgelegenheidsbeleid in de jaren ’80 waarin we de eerste economische crisis hebben na WO II, hier
hebben we een gemeenschappelijk probleem dus we kunnen met elkaar van gedachten wisselen. Dus
via een sociaal actieprogramma is er toch een ontwikkeling op gang gekomen dat sociaal beleid erin is
gekomen.
1987 Sociale Dialoog
• Comm vz. Delors in Val Duchesse
• Sociale partners hebben de interne markt gered
o Eind jaren 80 gebeurde er met name op sociaal gebied helemaal niks.
o Omdat Thatcher idee had van neoliberale vrije markt economie -> kwam met heel
groot dereguleringsprogramma. Alles wat in de weg kan staan aan ondernemen moest
worden afgeschaft. Wat staat in de weg aan ondernemen? Arbeidsrechtelijke regels,
dat maakt het te moeilijk voor ondernemers
o Dus alles waar de EU mee kwam op sociaal beleid kreeg veto van VK
o Idee: we hebben steun nodig van werknemers, werkgevers en bedrijven. Wat nou als
we die betrekken bij het maken van het beleid? Sociaal dialoog opzetten. En als zij
voorstander zijn -> dan moeten lidstaten met hele goede argumenten komen om nee
te zeggen. Want als hun bedrijven en werknemers het willen?
, NOTE: Sociale partners hebben de interne markt gered? Het is waar. Aan het einde van de jaren ’80
gebeurde er met name op het sociaal gebied helemaal niks. Dat komt met name omdat Thatcher in
het VK in de jaren ’80 het idee had van een neoliberale vrije markt economie. Hetzelfde als dat Reagan
aan het doen was in de VS. Dat kwam met een groot dereguleringprogramma alles wat in de weg kan
staan aan ondernemen moest worden afgeschaft. In de weg stond aan de onderneming was te rigide
arbeidsrecht. Die maakten het voor ondernemers te moeilijk. Dat was het beleid dat Thatcher in de
jaren ’80 voerde dus alles op het gebied van Arbeidsrecht in de EU werd voorgesteld werd veto door
het VK, dat gaan we niet doen. Dat was niet alleen voor het sociale domein maar ook voor veel interne
markt maatregelen. De commissievoorzitter kwam het met idee dat als we voorruitgang willen boeken
met de interne markt dan hebben we de steun nodig van zowel bedrijven, werkgevers en werknemers
(sociale partners). Wat nou als we die gewoon bij het beleid maken gaan betrekken, een sociale dialoog
houden, dus als die voor zijn dan moeten de lidstaten met goede tegenargumenten komen want als
hun bedrijven, werkgevers en werknemers het willen waarom zou jij dan tegen stemmen. Dus de
commissievoorzitter is een heel plan gaan opzetten om die impasse waarin ze zaten te doorbreken.
• Wel eens over: arbeidsomstandigheden
o Enige waar ze het over eens waren -> beschermt werknemers, maar wel
kostenverhogend voor werkgevers. Dus als we het doen dan moeten we het met z’n
allen doen.
o Opgenomen in verdrag van EEG als onderwerp waarop de EEG iets zou kunnen doen.
Maar dat was het woordje ‘arbeidsomstandigheden’. Begin jaren 90, voor verdrag van
Maastricht had de EU het idee: we gaan ook iets doen op het gebied van arbeidstijden.
Arbeidstijden inherent onderdeel van arbeidsomstandigheden? Zei de Raad.
Meeste lidstaten vonden arbeidstijden ook een onderdeel van
arbeidsomstandigheden. Behalve het VK. Daar werd het gezien als 2
verschillende onderwerpen. Dus VK naar HvJ met argument: ‘arbeidstijden is
niet zelfde als arbeidsomstandigheden, en dus heeft de Raad geen
bevoegdheid om op dit onderwerp een richtlijn aan te nemen. Dus richtlijn
moest nietig zijn wegens ontbreken van rechtsgrond’
• Hoewel -> HvJ EU VK vs De Raad
Dus ook hier grote weerstand van VK tegen sociaal beleid
o Het idee was: sociale partners kunnen blokkades doorbreken
NOTE: Er waren veel politieke blokkades, maar het enige waar men het wel over eens kon worden
waren arbeidsomstandigheden. Daarvan was duidelijk dat beschermt de werknemers maar is voor de
werkgevers kostenverhogend dus als we dat gaan doen dan moeten we dat met z’n allen doen. Op de
een of andere manier is de gedachte dat de werknemers moeten worden beschermd tijdens het
productieproces ook iets wat werkgevers aanspreekt omdat ze het uiteindelijk kosten bespaard. Hoe
minder bedrijfsongevallen er zijn hoe meer het productieproces doorloopt, hoe hoger je winst is en
hoe beter je kan ondernemen. Arbeidsomstandigheden was destijds wel opgenomen in het verdrag
van de EEG, als een onderwerp waarop de Europese gemeenschap iets zou kunnen doen. Maar dat
was het woordje arbeidsomstandigheden en begin de jaren 90 nog voor het verdrag van Maastricht
had de EU het idee we gaan ook iets doen op het gebied van arbeidstijden. Want als je te lang werkt
dan wordt je moe en ga je fouten maken. Daarom vindt de commissie arbeidstijden inherent onderdeel
van de arbeidsomstandigheden. Daar is toen rechtsvergelijkend onderzoek gedaan en daaruit bleek
dat de meeste lidstaten arbeidstijden onderdeel vonden van de arbeidsomstandigheden. Behalve VK.
Daar werd het gezien als 2 totaal verschillende onderwerpen. Dus ging VK naar het HvJEU met: ‘dat
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Mirjam1999. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,79. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
