Samenvatting Deontologie
Deel 1: Ethische kaders
Hoofdstuk 1: Deontologie, ethiek en moraal
1. Deontologie
Deon = plicht & logos = kennis/leer
Definities:
o = het wet. zoeken naar wat mensen verplicht zijn te doen in het
licht vd geldende zedelijke waarden (= wat goed of slecht is)
o = wet. over wat men ‘moet’ doen, niet uit fysische noodzaak
maar omwille vd morele opdracht, omdat het hoort bij het mens
zijn
o = wat men hoort te doen in het licht vd zedelijke
waarden/ethische normen bij het uitoefenen v. een beroep
Synoniemen:
o Beroepsethiek
o Beroepsmoraal
Waarden & normen
Code waar beroepen zich moeten aan houden vb. beroepsgeheim
Hoe moeten we op een correcte manier omgaan met mensen? vb.
cliënten, collega’s,…
Dillema’s: wat moeten we doen?
o Afstand & nabijheid
o Meldingsplicht & beroepsgeheim
Gaat over afwegen v. belangen: vb. door het rood licht rijden om het
leven v. je passagier te redden
Conclusie: een goede SW’er tracht steeds de eigen visie op SW te
verzoenen met de verwachtingen vd cliënt:
KENMERKEN VAN EEN GOEDE SW’ER VERWACHTINGEN VD
CLIENT
Kennis: Hulp/oplossing:
Theoretisch Direct
Praktisch: vb. ervaringen ‘Panklaar’
Zelf Niet ‘veranderen’
Persoonlijkheidskenmerken, Sfeer/’klimaat’
basiskwaliteiten & attitudes
Motivatie Bescherming:
Vertrouwen =
discretie
1
, ‘Veiligheid’
Vragen: Hoe gaan we dingen oplossen? Wat mag & wat niet?
Houvast?
Gemeenschappelijke behoefte aan een ‘Deontologie’ als
werk-/referentiekader:
o Waarom?
Als houvast voor jezelf als beroepsuitoefenaar
Ter beveiliging:
Waarom werk ik op die manier of via die methode?
Op die manier handelingsplan opstellen
Wapen tegen kritische kijk v. cliënt(systeem) &
overheid
Als garantie:
Belangrijk voor cliënt
Cliënt weet wat hij al dan niet mag
vragen/verwachten
Instrument die verwachtingen bevestigt
o Behoefte wordt nog versterkt:
‘Nieuwe’ ethische problemen:
= probleem waar normen & waarden worden in
betrokken + geen simpele oplossing voor is
Oplossing ervoor zal verschillend zijn naargelang door
wie & hoe het benaderd wordt
Vroeger minder aanwezig omdat samenleving
eenvoudiger & duidelijker was
Vb. abortus, euthanasie, kinderwens bij holebi-
koppels, drugs,…
Inspraak & participatietrend ‘rechtendiscours’:
Cliënten hebben rechten
Inspraak is goed maar heeft onze samenleving zo
gedragen dat iedereen rechten komt opeisen
Professionaliseringstendens:
Steeds meer eisen & hogere verwachtingen
Steeds meer bezig met papierwerk om ons te
verantwoorden => cliënt in de kou
Meer opleidingen => meer concurrentie bij
sollicitaties
SW: een onzekere bezigheid slingerbeweging tss
disciplineren & emanciperen:
2
, Eind 19de eeuw: ontstaan SW vooral disciplineren:
je moest braaf zijn om op lijst vd bureaus voor
weldadigheid te staan
Jaren ’60, ’70 & ’80: meer emancipatie vb.
emancipatie vd vrouw
Vraag die rijst:
o Bestaan er gemeensch. opvattingen onder SW’ers?
o Wat (ver)bindt ons?
Vaststelling: in tegenstelling tot aantal andere beroepen geen
geformaliseerd systeem v. (gemeensch.) waarden & normen
2. Het onderscheid tussen ethiek en moraal
Ethos = innerlijke gezindheid moralis = praktische gedraging
Gaan beiden over goed handelen
HV/dienstverlening SW:
o De mens (met vragen/in moeilijkheden) via allerlei middelen
behulpzaam zijn bij zijn persoonlijkheidsvorming + bij het
opkomen voor zijn rechten & dit binnen het kader v. zijn rechten
& plichten tov de leefgemeenschap waarin deze vertoeft
o Opmerkingen:
Gedwongen HV? wederzijdsheid rechten & plichten
ontbreekt
Andere professionals? hebben vaak andere waarden &
normen
Vrijwilligers? kunnen we hetzelfde v. hen vragen?
Ethiek:
o = de wijsgerige bezinning over de grondbeginselen vh zedelijke
o Filosoferen over de menselijke waarden + de fundamenten ervan
o Principes, uitgangspunten, theorie & onderbouw
o Gaat niet over wat juist of niet juist is maar over wat goed &
slecht is
Moraal:
o = de wetenschap die de praktische gedragsregels vd zedelijke
waarden bestudeert
o = een concrete deductie vd ethische fundamenten
o = een poging om op een wet. manier een morele gedragscode te
ontdekken + uit te stippelen
o Praktijk & praktische handelingsregels mensen baseren hun
handelen hierop
Onlosmakelijk met elkaar verbonden handelen altijd gekoppeld aan
theorie
3
, Versch. met wet.:
o Wet.: de waarheid bestaat
o Ethiek:
Geen waarheid
Niet 1 theorie
Wel structuren om orde te voorzien
3. Verscheidenheid van ethische stelsels
Ethiek probeert tot sluitend intellectueel inzicht te komen, waarbij
systeem wordt opgebouwd
Systeem wil ons leren wat gedaan moet worden om tot een ‘juiste’
beoordeling te komen v. goed & kwaad afhankelijk vh cultuurniveau
3.1 Imperatieve ethische systemen
= systemen die tot conclusie komen dat het voorschrift dat moet
worden opgevolgd een onaantastbaar gebod is
Wat je al dan niet moet doen wordt opgelegd
Indeling:
o Gebod v. zelfwetgeving
o Gebod v. goddelijke wetgeving
3.1.1 Imperatieve ethiek van de zelfwetgeving
= intuïtionistische ethiek
Innerlijke intuïtie mens maakt hem kenbaar wat goed & wat slecht is
Intuïtie gefundeerd op:
o De wil:
Vertegenwoordiger Immanuel Kant: “Kritiek der reinen
Vernunft”
Reine:
Laat zich niet afeiden door lust/neiging
Laat zich leiden door het intuïtief besef v. wat goed is
Categorisch imperatief: handel zo dat het richtsnoer v. uw
handelen steeds tezelfdertijd als alg. wetgeving kan dienen
o Besef vd voldragen harmonie:
= esthetisch intuïtivisme
Mens handelt goed wnr hij in kosmische tonaliteit instemt,
dus wnr hij kleine kosmos in de grote is
Plato, Stoa & Neoplatonisme
Streven naar ideale harmonie tss lichaam & ziel
o Persoonlijk inzicht:
= personalistisch intuïtivisme
4
, Innerlijke gerichtheid op het ‘Goede’ moet doorslag geven
Christelijke theologische ethiek
Inzicht als deelhebben aan Orde vd Goedheid is de weg tot
de deugd + tot de na te streven gedragslijn in het leven
3.1.2
Imperatieve ethiek gestoeld op de goddelijke wetgeving of theonomie
Theonomie = het woord v. god
Versch. godsdiensten
Leer v. Zarathoustra:
o Profetische godsdiensten
o Verbinding tss kosmische & ethische godheid
o Mens = hoofd vd schepping => moet alles doen wat zijn mens-
zijn kan bevorderen
o Iedere mens zelf verantwoordelijk voor vrije keuze tss goed &
kwaad
o Goed doen = doen wat de wereld beter/menselijker maakt
o Jodendom, Christendom & Islam
Hindoeïsme:
o Mystieke godsdiensten
o Vertrokken v. beeld vd godheid die in mens zelf aanwezig is &
waarmee hij zich kan vereenzelvigen door persoonlijke
bewustwording
o Levensdoelen die mens kan nastreven:
Genot
Rijkdom
Dienstbaarheid aan wet
Bevrijding die identiteit nastreeft tss het persoonlijke ‘ik’ &
de universele ‘ik’
Boeddhisme:
o Poging tot terugkeer naar oorspronkelijkheid Hindoeïsme met
aanklacht tegen overdreven ritueel waarin dit vervallen is
o Boeddha
o Centrale vraag: hoe kan mens uit zijn lijden bevrijd worden?
o 4 waarheden:
Alle bestaan is lijden
Oorzaak v. alle lijden is begeerte naar het leven
Om aan lijden te ontsnappen is er slechts 1 middel: niet
vernietiging vh leven maar vd begeerte naar het leven =>
Nirvana: toestand v. begeerteloosheid (= boeddhistische
einddoel)
5
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur devosjana. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
