Kennistoets 2.2. GP/T
Gezondheidsbevordering en prevente
Doelen les 2.1.
Uitleggen wat de gezondheidsdeterminant leefstil en gedrag inhoudt
Leefstij en gedrag
Gedragingen die positeee of negateee ineloed hebben op gezondheid(probleem)
Gedragseeranderingen zorgen eoor eerbeterde patinten en afname gezondheidsprobleem
Leefstilfactoren en gedragingen toelichten die ineloed hebben op de gezondheid ean de mens
Gezondheidsvaardigheden= eaardigheden ean mensen om informate te eerwereen oeer gezondheid,
leefstilfactoren en gedragingen
Voedingsgedrag= primair gezondheidsprobleem (duideliik eerband, oeergewicht, hypertensie
etc.) en secundair gezondheidsprobleem (primair eoeding gerelateerd + rol andere
gezondheidsdeterminanten, darmkanker)
-Verminderd eten ean eerzadigd eet afname eerhoogd serumcholesterol
-Hoge energie-inname, zout, eerzadigde eeten, alcohol, lichameliike inacteiteit, lage
opname calcium en eitamine D coronaire hartziekten, hoge bloeddruk, kanker, diabetes
type 2, obesitas, osteoporose
Alcohol- en drugsgebruik= erfeliikheid en aanleg persoonliikheid conditonering,
eerwachtng= en oeerwaardering ean efecten ean middel, stress en early life eeents
(gezinsproblemen en sociaaleconomische achterstand)
-Matg alcoholgebruik (--2 glazen) per dag positeee ineloed op hart en bleodeaten
-Oeermatg alcoholgebruik= negateee ineloed, kunnen tot farmacologische eerslaeing leiden
-(Verkeers)ongeeallen, chronische ziekten (leeercirrose, hartziekten, kanker), eerstoring
immuunsysteem tuberculose, eirale infectes en kanker, eerhoogde bloeddruk, beroerte
en hartziekten
-Verhoogde kans sociale en geesteliike problemen stemmingsstoornissen (depressief) en
angststoornissen
-Negateee ineloed eruchtbaarheid, tidens zwangerschap ADHD, eerstoord
slaap/waakritme en aandacht tekortstoornissen, eertraging groei en geesteliike achterstand
(6> glazen per dag)
-Drugsgebruik eerslaeingsziekten, intoxicates, psychosociale, psychische en psychiatrische
problematek, eerhoogde kans op infecteziekten, hie en ongeeallen
Rookgedrag
-Longkanker 85% door rookgeeallen toename kans door aantal gerookte sigareten
-COPD
-Tiidens zwangerschap lager geboortegewicht, zuigelingensterfe en wiegendood, kinderen
eaker luchtweginfecte- en klachten
Bewegingsgedrag= lichameliik actef bii regelmatg uur achtereen acteiteiten te ontplooien
-Voldoende beweging efect op coronaire hartziekten, diabetes type 2, COPD, osteoporose,
beroerte, depressie, RA, epilepsie, cystsche fbrose
-Ineloed op endogene gezondheidsdeterminant bloeddruk, gewicht, eetpercentage etc.
-Lichameliike inacteiteit coronaire hartziekten, diabetes type 2, osteoporose,
dikkedarmkanker, COPD, beroerte, depressieiteit, borstkanker, gewrichtsreuma
, Seksueel gedrag
-Soa’s, hie, ongewenste zwangerschap, seksueel misbruik, urineweginfectes
-Door seks zonder condoomgebruik, gebruikt iniectemateriaal, prikeerwonding en
oeerdracht moeder op kind bii geboorte of eia borsteoeding
-Besmetng ean humaan papillomaeirus (HPV) door seksueel contact
baarmoederhalskanker
Uitleggen welke taken de eerpleegkundige heef bii de gezondheidsdeterminant leefstil en gedrag
Roj verpjeegkundige= patinten aanzeten tot ander, gezonder gedrag eerbetering en beeordering
gezondheid door gezondheid- en patinteneoorlichtng, beeorderen zelfmanagement, beeorderen
kwaliteit en duur leeen, kennis oeer risico’s en gezondheidsproblemen eergroten
Doelen les 2.2.
Uitleggen wat de endogene, persoonsgebonden gezondheidsdeterminant inhoudt
Endogene, persoonsgebonden
Fysiologische en psychische factoren in mens hebben ineloed op gezondheid(probleem)
Speelt in de mens af
Erfeliike factoren= bepaalt uiterliike eerschillen, rol bii fysiologische kenmerken, intelligente,
aanleg en persoonskenmerken
-Afwiikingen in genen= monogene ziektebeelden (zeldzaam) als ziekte op - gen berust
nemen wel in aantal toe (xeroderma pigmentosum (XP) huidkanker), aandoening recessief
oeerereen (cystsche fbrose, fenylketonurie), geslachtsgebonden recessieee oeerereing
(hemofllie, ziekte ean Duchenne) en dominante oeerereing (ziekte Huntngton, familiaire
hypercholesteloremie) DNA-onderzoek
-Afwiikingen in chromosomen= downsyndroom (zwangerschap latere leefiid), FISH-methode
(opsporen ontbrekende chromosoom)
-Multfactoriile gezondheidsproblemen= aangeboren hartafwiikingen, spina bifda (open
rug), gespleten lip en eerhemelte, hoge bloeddruk en harteaatziekten, eentrikelseptumdefect
(gat in wand hartkamers) foliumzuur eerlaagt kans hartafwiikingen
-Aanleg gezondheidsproblemen= schizofrenie, manische depressieiteit, astma, allergiein,
ouderdomsdiabetes, epilepsie en reuma interacte genetsche aanleg en exogene factoren
Verworeen eigenschappen
-Hoge bloeddruk (hypertensie)= chronische aandoeningen ineloed, oeergewicht, lichameliike
inacteiteit, lage consumpte groente en fruit, oeermatg alcoholgebruik, roken en
consumpte zout en eet
-Afwiiking immuunsysteem= afwiikingen eeroorzaakt door bacteriin, eirussen, schimmels en
parasieten allergiein, chronische auto-immuunziekten (reuma), leeerkanker en
infecteziekten (longontsteking, griep, hie) eerband met leefiid, genetsche factoren,
stress en ineloeden fysieke omgeeing
-Hoog cholesterolgehalte= eerhoogd risico eroegtidig oeerliiden aan coronaire hartziekten
(ook laag HDL-cholesterol, genetsche en leefstilfactoren), lichameliike acteiteit en matg
alcoholgebruik eerhoogt HDL-cholesterol in bloed (gunstg)
-Wisselende glucosespiegel= glucosetolerante(mate iuiste wiize omgaan met wisselende
concentrate, onbehandelde diabetes) glucose-intolerante (behandelde diabetes) door
, oeergewicht, teeeel abdominaal eet, lichameliike inacteiteit, eerzadigde eeten, te weinig
eoedingseezels eerhoogde kans CVA en coronaire hartziekten
-Oeergewicht en obesitas= erearen lagere kwaliteit leeen harteaatziekten, DM type 2,
kanker, artrose en aandoening ademhalingsorganen, psychische klachten,
menstruatestoornissen en oneruchtbaarheid
-Psychische (on)gezondheid= persoonskenmerken eoor in staat stellen exogene factoren
(stress) en endogene factoren (gezondheidsproblemen) de baas te worden, reduceren of
tolereren (coping), lichameliike toestand kan psychische aantasten (ziekte ean Parkinson)
door afwiiking zenuwstelsel, hoeeeelheid neurotransmiters beïneloeding negatef
-Veroudering= neemt werking organen en weerstand tegen ziekten en stress af. Normale
eeroudering (fysiologisch functoneren geleideliik eerminderd) en abnormale eeroudering
(eerouderingsproces eersneld door gezondheidsproblemen, ongunstge omgeeingsfactoren
en ongunstge leefstil) comorbiditeit (meerdere ziekten tegeliik) ziekte Alzheimer,
osteoporose en DM type 2, intercurrente ziekten (ernstge consequentes op latere leefiid),
wear-and-tearziekten (herstel niet eolledig geweest en eerergeren hartnfarct)
Uitleggen welke taken de eerpleegkundige heef bii de endogene, persoonsgebonden
gezondheidsdeterminant en uitleggen hoe de eerpleegkundige zelfmanagement kan beeorderen bii
de zorgerager
Roj verpjeegkundige= dergeliike problemen signaleren en noodzakeliike zorg bieden, mensen zo goed
mogeliik bii staan en begeleiden in leren accepteren ean en omgaan met beperkingen en waar
mogeliik eerergering klachten eoorkomen door eerelechtng preeente en professionele zorg
kunnen gezondheidsrisico’s eerder worden gesignaleerd en gezondheidsproblemen worden
eoorkomen.
Zejfmanagement bevorderen= beeorderen eoor optmaliseren gezondheid, patint zelf kan kiezen in
hoeeerre patint regie in eigen handen heef (zoeeel mogeliik) en oeer hoe de zorg ingericht moet
worden
Inschatng maken of patint eaardigheden heef eoor zelfmanagent
Doelen bespreken en hoe wil patint dit realiseren
Partnerschap, respect, kennis delen, eertrouwen
Gezamenliike besluiteorming waarbii ie let op acceptate, het kunnen loslaten en stellen ean
nieuwe doelen
Functoneren als coach, behandelaar, leraar of poortwachter
Doelen les 2.3.
Uitleggen wat de stappen ziin ean het model ean gedragseerandering en belang noemen ean het
doorlopen ean de stappen ean het model ean gedragseerandering
Modej van gedragsverandering
Contact leggen met patint(engroep)
-Mensen maken inschatng ean kans die zii lopen op kriigen gezondheidsprobleem
onderschaten indieiduele risico en geneigd naar denken dat anderen risico lopen
-Methode risk percepton= risicopercepte
, -Indieiduele risico benadrukken bii begin nemen intereente
-Patint kriigt inzicht in relate gezondheidsprobleem en gewenste gedrag zelf nadenken,
beeorderen zelfmanagement uitnodiging partciperen zal efecteiteit intereente
eerbeteren gebruik ean herhaling
-Selecteee waarneming (patint niet gemoteeerd om naar informate te luisteren) en
blootstelling (eoorlichtngsbericht dat indieidueel gericht is niet oppikken in situate waarin
hii zit) risicopercepte in de weg staan
Gedragsdeterminanten eeranderen
-Attude
o Kritsche eoorstelling gewenste gedrag maken
o Gedrag eealueren in eoordelen en nadelen, zowel op lange als korte termiin
o Verbeteren zelfmanagement obstakels= te eeel informate, gezondheidsoeerwegingen
als belangriikst gezien, relate tussen attude en gedrag (- ean de 2 eeranderd/geen),
centrale (meer naken oeer berichtstabielere eeranderingen) en perifere meer op
andere zaken leten, andere benadering nodig) informateeerwerking
o Methode ean decisional balance
o Kennis oeer gezondheidsprobleem, met eigen ideein hieroeer ean patint legt eaak
afectef eerband efecteee intereente als er een beloning aan gekoppeld is
o Oeertuigingskracht neemt toe= bii aanpassen aan normen en waarden patint,
argumenten die nieuw ziin eoor patint, argumenten hebben duideliik causaal
eerband met gezondheidsprobleem, op basis ean eeidence, argumenten gaan oeer
positeee uitkomsten (samen met patint uitzoeken)
-Subiecteee norm/sociale ineloed
o Zichtbaar maken eerwachtngen ean sociale ineloed= beter leren omgaan met
negateee sociale ineloed
o Omgaan met druk die anderen uitoefenen
o Verbeteren zelfmanagement= weerbaarheid eergroten, gedragsrepertoire uitbreiden,
sociale steun zoeken
o Methode resistance to social pressure en mobilizing others for social support
-Gedragscontrole/eigen-efecteiteit= uit kunnen eoeren gewenste gedragseerandering
o Inschatng ean mogeliikheden om gewenst (gezondheids)gedrag uit te eoeren onder
specifeke omstandigheden om zelfmanagement te eerbeteren
o Beschikken oeer eaardigheden om het (gezondheids)gedrag uit te kunnen eoeren en
eol te houden
o Bronnen= persoonliik, eergeliikbare erearingen (enactee mastery experiences ean
eaardigheid), obsereeren ean anderen (plaatseereangende eaardigheden, eicarious
experiences), eerbale oeertuiging (eerbal persuasion, aangezet om eaardigheden te
eertonen) en status ean patint (physiologic and afectee states, lichameliike en
afecteee toestand)
o Oefenen met ontbrekende eaardigheden, leren omgaan met problemen, oeertuiging
ean nut aanleren eaardigheden, eaardigheden onder de knie kriigen, geloeen dat hii
zelf in staat is om eaardigheden uit te eoeren, patint schriif efect eaardigheid toe
o Obstakels= aan te leren eaardigheid is zeer complex, eaardigheid piinliik of tidroeend
en capaciteiten oeerschaten door patint
Gedragseerandering (gedragscontrole)
-Plannen ean gedragseerandering
-Concrete stap om zelfmanagement te eerbeteren
