Digitale informatiesystemen
Inhoud
Table of Contents
Informatie ien informatiesystiemien.........................................................................................................5
Informatie...........................................................................................................................................5
Rol van informatie ii ieeriifskuneigie ieslissingien........................................................................5
Wat is informatie............................................................................................................................5
Informatie als ieien moeiel van eie rieëlie wieriele...............................................................................5
Data riepriesientatie..........................................................................................................................5
Vierwierking.....................................................................................................................................6
Kwalitieit van eata ien informatie....................................................................................................6
Syntax ien siemantiek.......................................................................................................................7
Informatiesystiemien...........................................................................................................................7
Diefnitie IS......................................................................................................................................7
Typologiie o v informatiespiiegiel.....................................................................................................8
Typologiie qua intiegratie eiepartiemientieiel tot intier-organisatorisch..........................................10
Aneierie soortien informatiesystiemien............................................................................................10
Stratiegiieën voor informatiesystiemien..............................................................................................10
Innovatie in wietienschappieliik oneierooiek ien praktik......................................................................10
Riechtstrieieks innovatie in organisaties........................................................................................10
Onriechtstrieieks innovatie in eie wietienschap...............................................................................11
Riefiectie............................................................................................................................................11
Informatie, moeiellien ien wietienschap...............................................................................................11
Bouw lokkien van informatiesystiemien................................................................................................12
Pierioeie 1 iarien ’60 ien ’70................................................................................................................12
Informatiesystieiemarchitiectuur....................................................................................................12
Harewarie .....................................................................................................................................12
Sofwarie.......................................................................................................................................12
Nietwierk........................................................................................................................................12
Informatie.....................................................................................................................................13
Informatiesystiemien......................................................................................................................13
Viereiieping informatie..................................................................................................................13
Pierioeie 2 (80’s) eie PC......................................................................................................................13
Informatiesystieiemarchitiectuur....................................................................................................13
Harewarie......................................................................................................................................14
Sofwarie.......................................................................................................................................14
Nietwierkien....................................................................................................................................14
1
, Informatie.....................................................................................................................................14
Informatiesystiemien......................................................................................................................14
Staneaareisatie............................................................................................................................14
Viereiieping harewarie...................................................................................................................15
Viereiieping Sofwarie...................................................................................................................15
Viereiieping eata ankien...............................................................................................................16
Viereiieping Moeularitieit..............................................................................................................16
Pierioeie 3 iarien ‘90..........................................................................................................................16
Informatiesystieiemarchitiectuur....................................................................................................16
Harewarie......................................................................................................................................17
Sofwarie.......................................................................................................................................17
Nietwierkien....................................................................................................................................17
Informatie.....................................................................................................................................17
Informatiesystiemien......................................................................................................................18
Staneaareisatie.............................................................................................................................18
Pierioeie 4 iarien 2000.......................................................................................................................18
Informatiesystieiemarchitiectuur....................................................................................................18
Harewarie......................................................................................................................................18
Sofwarie.......................................................................................................................................18
Nietwierkien....................................................................................................................................19
Informatie.....................................................................................................................................19
Informatiesystiemien......................................................................................................................19
Viereiieping Data Wariehousing.....................................................................................................19
Viereiieping Wie Siervicies.............................................................................................................20
Viereiieping Intierniet of Things......................................................................................................20
Conclusiie..........................................................................................................................................20
Informatiesystieiemarchitiectuur....................................................................................................20
Harewarie ien nietwierkien...............................................................................................................20
Sofwarie.......................................................................................................................................21
Informatie ien informatiesystiemien...............................................................................................21
Intiegratie......................................................................................................................................21
Staneaareisatie.............................................................................................................................21
Miethoeologiieën voor systieiemontwikkieling........................................................................................23
Miethoeologiieën...............................................................................................................................23
Enkielie eiefnities...............................................................................................................................23
Watiervalmoeiel.................................................................................................................................23
Proiiectmanagiemient.....................................................................................................................23
Analysiefasie...................................................................................................................................23
Ontwierp.......................................................................................................................................24
Programmierien.............................................................................................................................24
2
, Tiestien...........................................................................................................................................24
Oneierhoue...................................................................................................................................24
Watiervalmoeiel – nuanciering.......................................................................................................24
Oneierooieksmiethoeien..........................................................................................................................25
Empirischie miethoeie.........................................................................................................................25
Kwanttatievie miethoeien..............................................................................................................25
Kwalitatievie miethoeien.................................................................................................................25
Diesign Sciiencie miethoeien................................................................................................................26
Practcum SQL.....................................................................................................................................27
Introeuctie........................................................................................................................................27
Data Diefniton Languagie (DDL)........................................................................................................27
Data Manipulaton Languagie (DML).................................................................................................27
Data Quiery Languagie (DQL).............................................................................................................28
3
,Bielang van ICT
- Informaton sociiety samienlieving waarin informatie oieier toiegankieliik is ien makkieliik
viersprieie kan woreien
pro lieiem van wiie is informatie, wiie is ieigienaar?
- Informaton ieconomy spieliers in eie ieconomiie oiin afankieliik van informatie eiie oie
vierkriigien
- Informaton agie informatie ielangriikstie gronestof
Informatiesystiemien = systiemien eiie giericht oiin op hiet vierwierkien van eata tot informatie
Bielieiesinformatca = stueiie van toiepassingien van ICT in ieeriifskuneigie of ieconomischie contiext
Primairie actvitieitien hie ien ietriekking op hiet proeuctieprocies van hiet proeuct
- Niiet- ieeriifskuneigie proeuctien (oneierooiekiers, ingieniieurs eiie vierieistie kiennis hie ien voor
hiet ontwierp ien eie proeuctie)
- Bieeriifskuneigie proeuctien (kiennis wiel ieeriifskuneig, fnanciëlie proeuctien)
Siecuneairie actvitieitien hie ien ietriekking op oneierstieunieneie ien organisatorischie contiext waarin
primairie actvitieitien woreien uitgievoiere
Bielieiesinformatca ontstaan om ieien oplossing tie iieeien voor eie sofwarie-crisis eiie ontstaan is in eie
iarien 60.
Eerste deelgebied beleidsinformatia (vertaler)
Ontstaan ielieiesinformatca om kloof tussien ieeriifskuneigien ien programmieurs tie ovier ruggien
= functonieiel-constructievie kloof
1. Functonielie laag wat eie functiessvierieistien oiin van hiet tie ontwierpien ( ieeriifskuneigien)
2. Constructievie laag hoie hiet eieoie functies riealisieiert (ICT, programmieurs)
ielieiesinformatca viertaalt
Stappien inoakie ontwikkieling systiemien
1. Proiiect managiemient (tming, uegiettiering,.. = ieeriifskuneig)
2. Systieiemanalysie (voor hiet ontwierp moietien vierieistien ien functonalitieit giekiene oiin)
3. Systieiemontwierp (plan makien, ontwierpien)
Tweede deelgebied (analyst)
Biestueieiert hoie gieschiktie coneities voor hiet ouwien van informatiesystiemien kunnien giecrieëiere
woreien.
4
,Informatie en informatiesystemen
1.1 Informatie
1.1.1 Rol van informatie bij bedrijfskundige beslissingen
DIKAR- moeiel Data informatie kiennis acties riesultatien (v 9-10)
1. Data ieslissien hoie gieeietaillieiere eata moiet oiin (lieiefiie ien gieslacht ook ielangriik?)
2. Informatie ovieroicht makien wiie ielangriikstie klantien oiin, ..
3. Kiennis informatie woret viereier oneieroocht (ooroakien ooiekien)
4. Acties oneierniemien om vierkoopciifiers tie ievoreierien (sponsierien)
5. Riesultatien succies van hiet initatief opvolgien
Bieslissingien afankieliik van iuistie informatie
1.1.2 Wat is informatie
Data = ruwie fieitien eiie ieien iepaale fienomieien, conciept of gie ieurtienis ieschriivien
Informatie = eata eiie ieien spiecifiekie ietiekienis hieief in ieien spiecifiekie contiext
Kiennis = iegriipien van ieien oneierwierp eoor informatie aangievule miet iervaring ien iexpiertsie
1.1.3 Informatie als een model van de reële wereld
Informatiesystieiem = informatiespiiegiel van eie rieëlie wieriele (riepriesientierien wieriele aehv eata ien
informatie)
- Partëlie afspiiegieling moeiel makien van eie wieriele, maar sommigie paramietiers wieglatien
(schiema p11)
1.1.4 Data representatie
- Giericht op miensien ien vierwierking eoor miensien
- Giericht op vierwierking eoor machinies of computiers
o Giestructurieiereie eata ienkielvoueigie eatatypies ien gieaggriegieiereie eatatypies
Gieaggriegieiereie eatatypies
Arrays mieiereierie ienkielvoueigie waareien wieiergievien, van hietoielfeie
ienkielvoueigie eatatypie
Riecores mieiereierie ienkielvoueigie waareien eiie niiet van hietoielfeie
ienkielvoueigie eatatypie oiin
Rielatonielie eata ankien gie ruikien intiern ieien eata-riepriesientatie
o v ta iellien
-> woret vierwacht homogieien tie oiin
ielk riecore van hietoielfeie typie ievat eieoielfeie attri utien = horioontalie
homogienitieit
ielk viele ievat voor ielkie riecore eieoielfeie info = viertcalie homogienitieit
5
, Attri utien kolommien in ieien ta iel eiie aangievien wielkie giegieviens in
ielk riecore moietien woreien opgieslagien
-> ineiien niiet homogieien rielatonielie ta iel is niiet optmalie maniier om
eata op tie slaan
Boomstructuur wortielknoop , oueierknoop, kineknopien, roierknopien,
laeierknopien, giegieviens op hiërarchischie wiioie wieiergievien
Bom ( ill of matierial)
Enkielvoueigie eatatypies ievattien ieien stuk eata (ienkiel priis vie proeuct)
Intiegier = giehieiel gietal
Rieal = kommagietal
Datum = spiecifiekie syntax
String = tiekienrieieks s stuk tiekst
o Ongiestructurieiereie eata
Eien langie rii its (v aueio ien vieieo)
Blo ( inary largie o iiect)
o Siemi-giestructurieiereie eata
Computier hierkient wieinig tot gieien structurien (tiekstien, eocumientien, ie-
mails)
XML (opmaaktaal) tags toievoiegien om structuur tie riengien
- Biepierkingien
o Tacit knowlieegie ontast arie kiennis eiie niiet gieëxplicitieiere kan woreien, opgie ouwe
eoor iervaring
o Ongiestructurieiereie eata kan computier niiets mieie eoien
1.1.5 Verwerking
Vierwierking van eata = informatie
1.1.6 Kwaliteit van data en informatie
Intrinsiiekie kwalitieit van eata gie asieiere op
- Corriecthieie s nauwkieurighieie
- O iiectvitieit
- Gieloofwaareighieie
- Bietrouw aarhieie
Contiextuielie kwalitieit (wielkie info woret uit eata giehaale) van eata gie asieiere op
6
, - Waareie-toievoiegiene matie waarin gie ruik eata vooreielien iieet
- Rielievantie eata moiet toiepas aar oiin voor taak waar ii oie gie ruikt woret
- Tiieighieie niiet vieroueiere
- Complieiethieie
- Gieschiktie hoievieielhieie
Wieiergavie kwalitieit (vorm ien ietiekienis)
- Consistientie van eie wieiergavie eata op eieoielfeie maniier wieiergievien eoor eie iarien
- Bieknoptie wieiergavie compact
- Intierprietieier aarhieie ruik arie taal ien iuistie groothieeien
- Vierstaan aarhieie
Toiegankieliikhieieskwalitieit
- Toiegankieliikhieie
- Bievieiliging
1.1.7 Syntax en semantiek
Siemiotiek iestueieiert tiekiens ien tiekiensystiemien
- Syntax ieschriif hiet formalismie om ieien ooeschap wieier tie gievien (grammatca)
- Siemantiek stueiie van eie ietiekienis
Pro lieiem als systiemien miet vierschillieneie siemantiek moietien gieïntiegrieiere woreien (v aeries ~
facturatieaeries of ~ lievieringsaeries) -> intierprietatiepro liemien miet foutievie ieeriifskuneigie
conclusiies
1.2 Informatiesystemen
Typologiieën = classifcierien van informatiesystiemien (o v karaktieristiekien)
Doiel eiviersitieit illustrierien, mieeielien aanrieikien
1.2.1 Definitie IS
Informatiesystiemien = systieiem eat input uit eie rieëlie wieriele opslaat ien vierwierkt tot output voor ieien
eoiel van eie gie ruikier
Functies (3) opslaan, vierwierkien, rapportierien van giegieviens
Fieiee ack IS nieiemt ieslissingien eiie rieëlie wieriele impactierien
Auto-control gie ruikier woret viervangien eoor automatschie ieslissier
IS = socio-tiechnisch systieiem naeruk op omgieving van sofwarie ien harewarie
Oneiereielien IS harewarie, sofwarie, eata, ieeriifsprociessien, miensien
7
,Eilane-automatsiering (’90) eiepartiemientien ieschiktien ovier ieigien IS eiie wieinig gieïntiegrieiere warien
Oplossing Bieeriifsprociessien = siequientie , sieliectie iensof itieratie van actvitieitien ovier
eiepartiemientien hieien, oieier giestructurieiere. Elkie stap woret nieiergieschrievien in stroomschiema’s of
BPMN-moeiellien (Businiess Prociess Moeieling Notaton)
Workfow managiemient systiem (WFMS) IS eat ieeriifsprocies oneierstieunt
Vooreielien ieeriifsprociessien
1. Zorgien voor intiegratie ovier eiepartiemientien hieien
2. Lieieien tot hogierie transparantie (omeat aneierie eiepartiemientien info noeig hie ien van aneierien)
grotierie iefficiëntiewinstien
1.2.2 Typologie obv informatiespiegel
Eierstie typologiie ietriekking op eie rol eiie IS spielien in opslag van eata + vierwierking tot informatie.
Invoier ien opslag van giestructurieiereie eata = in Transacton Prociessing Systiems TPS.
Invoier ien opslag van siemi- ien ongiestructurieiereie eata = Entierprisie Colla oraton Systiems ECS.
Vierwierking van eata = Managiemient Informaton Systiems MIS ien Diecision Support Systiems DSS.
Priesientatie van eie informatie miet gie ruik van portalien
Transaiton Proiessing Systems TPS
giericht op opslaan, vierwierkien ien rapportierien van riepiettievie transacties van organisatie.
( v. vierkopien, ietaling, aankoop)
aggriegatienivieau van eata in TPS nivieau van 1 transactie. Dus oéér gieeietaillieiereie
informatie wierking van organisatie.
Wierking van TPS = CRUDS ( crieatie, rieae, upeatie , eielietie, siearch)
Zieier hogie pierformantie-vierieistien TPS vieiel transacties aan moietien kunnien
Rieal tmie vierwierking van ooera in rieëlie wieriele = onmieeielliik in IS, informatiespiiegiel loopt
gieliik miet riealitieit
Op piiekmomientien soms tie wieinig vierwierkingscapacitieit.
Vroiegier Batch-vierwierking. ( niiet in rieal tmie, maar opgiespaare in groiepien)
Naeieiel informatiespiiegiel niiet actuieiel.
Bieeriifskritsch ooneier TPS gieien functoniering van organisatie, cruciaal
Vooral voor wierkniemiers eiie riechtstrieieks oiin ietrokkien miet transacties.
TPS eata aanlievierien aan aneierie IS, eiie hogierie aggriegatienivieaus van eata manipulierien.
Qua ICT TPS oneierstieune eoor ieien eata asie voor giestructurieiereie eatie, voor siemi- woret
vierwierkt in CMS.
Enterprise Collaboraton Systems (ECS) / Ofie Automaton Systems ( OAS)
intier-eiepartiemientielie IS eiie communicatie ien samienwierking tussien tieams oneierstieunien.
Giericht op siemi- giestructurieiereie informatie ien riecient ook ongiestructurieiereie informatie
(tiekst, eocumientien, ie-mails ien v voicie ovier)
Vieiel intierniet-gie asieiereie IS. ; ie-mail, logs,…
Wierking ECS = ietriekking op crieërien, lieoien, upeatien ien vierwiieierien, ooiekien van
eocumientien. (crues)
8
, Voor ieiele ECS intraniet.
= nietwierk innien organisatie waar ii eata, eocumientien,… woreien gieeieiele.
Ineiien klantienslievieranciiers hiiertoie toiegang hie ien = iextraniet
Qua ICT = ECS gie asieiere op Contient Managiemient Systiem (CMS) ien Documient Managiemient
Systiem (DMS)
Management Informatesystemen ( MIS )
grotier ieslissingsoneierstieuniene karaktier ean TPS
proeucierien vooraf gieeiefniieiereie rapportien v. op pierioeiiekie asis, of ae hoc asis.
Vooraf gieeiefniieiereie rapportien = vooraf iepaale wielkie eata gieaggriegieiere woret ien hoie
giepriesientieiere in rapport
Giericht op oneierstieuningien van ieslissingien = giestructurieiereie ieslissingien.
In gieval van ae hoc ( ieienmalig rapport) =s= MIS maar OLAP.
Aggregateniveau : variëriene
vierwierkingscapacitieit lagier
Timing variieiert pierioeiiek, ii iepaaleie status, …
Invoer : Data uit TPS = aggriegierien ien priesientierien.
lieoien, ooiekien, aggriegierien ien sortierien van eata.
Mineier ieeriifskritsch ean TPS = vooral voor mieeienmanagiemient.
Qua ICT MIS = rapport of formuliier in eata asie miet giestructurieiereie informatie ievt grafiek.
Deiision Support Systemen ( DSS)
oneierstieunt compliexie niiet routniematgie ieeriifskuneigie ieslissingien.
Ae hoc karaktier informatievierwierking eiie moieiliikier tie eiefniërien is qua tmingsinfo.
Mieier intieractief tussien gie ruikier ien systieiem pro lieiem iekiikien vanuit vierschillieneie
hoiekien ien oplossing vineien.
Vierwierking niiet iepierkt tot ieien rielatief ieienvoueigie aggriegatie.
Moeiel gie asieiereie vierwierking vierschillieneie scienario’s miet ielkaar viergieliikien.
Siensitvitieitsanalysie analysierien van impact op wiioiging varia ielie op eoielvaria ielie.
Vierwierkingscapacitieit ieienvoueigie moeiellien riealtmie ( intieractief karaktier!)
Mieier gieavancieiereie ieriekieningien limiiet ieschik arie riekiencapacitieit harewarie
Invoier Informatie van TPS ien MIS + giegieviens aneierie ronnien.
Qua ICT vroiegier giegieviens TPS ien MIS kopiërien naar riekien lae of eata ank.
Riecient gie ruik makien van eata wariehousies
Portalen
IS eat oneiereieiel is van intraniet ien iextraniet van organisatie + giepiersonalisieiereie ien
gieïntiegrieiereie toiegang iieet tot achtierliggieneie IS van innien ien uitien organisatie.
Kienmierkien
Giepiersonalisieiere vorm van authientcatie ( v wachtwoore).
Informatie woret afgiestieme op gie ruikier ienkiel wat rielievant is voor gie ruikier.
gie ruikier kan portalien oielf aanpassien of informatie plaatsien op hiet portaal.
Biieet gieïntiegrieiereie toiegang tot aneierie IS.
Loutier tonien van achtierliggieneie eata op hietoielfeie schierm.
vieiel voorkomiene portaal eash oare (allie ielangriikie informatie op één schierm gietoone)
Kiey pierformancie ineicators (KPIs) woreien grafsch voorgiestiele (v eash oare ievat KPI’s =
ielangriikie informatie)
9
, 1.2.3 Typologie qua integratie : departementeel tot inter-organisatorisch.
Bietriekking op contiext of omvang van IS
1. Intra-organisatorisch Eilaneien van informatiesystiemien
ienkiel eata ien informatie miet ietriekking op 1 eiepartiemient.
Moieiliik intiegrierien ii aneierie eiepartiemientien
2. Intier-organisatorisch informatiesystieiem is ieeriifsomspanniene
ievat eata ien informatie of mieiereieriesallie eiepartiemientien van organisatie
Bv. Entierprisie Riesourcie Planning (ERP) ievattien allie prociessien ien eata van ieien
(eieiel) ieeriif.
Wierkien tussien mieiereierie organisaties
1.2.4 Andere soorten informatiesystemen
Em ieeeiee systiems ICTssofwarie oit in fysiiek proeuct. ( v. sofwarie in auto)
Pro lieiem iepierkt giehieugien
Prociess control systiems systiemienssofwarie eiie ineustriëlie prociessien aansturien ien iehierien.
( v. sofwarie in ro ots.)
Vallien niiet oneier eief IS omeat rieëlie wieriele eiie oie ieschriivien gieien ieeriifskuneigie riealitieit
is
vieiel soortien typologiieën iesprokien = ovierlappiene !
1.3 Strategieën voor informatiesystemen
ICT-stratiegiie kostien-iefficiëntie
o IT is oneierstieuniene
o Doiel toiestane van eie wieriele wieiergievien
o Viertriekpunt rieeieniering F-laag
o Mineier maatwierk, mieier pakkiettien gieien ieigien IT-eiepartiemientien noeig
o Gieien riekiening houeien miet innovatie
Innovatie-stratiegiie
o Viertriekpunt rieeieniering C-laag
o Niieuwie toiepassingien onteiekkien (trial ane ierror)
o Maatwierk mieier mogieliik
o Stratiegischie informatiesystiemien IS eiie compiettievie positie van ieien organisatie
ieïnvloieeien
Fivie forcies-moeiel – Portier positie van organisatie oneierhievig aan 5 krachtien
Lievieranciiers
Afniemiers concurrientien
Potientëlie toietrieeiers
Su sttutien
Positie vier ietierien eoor ICT in tie oiettien om hogiergienoiemeie krachtien tie ieïnvloieeien
1.4 Innovatie in wetenschappelijk onderzoek en praktijk
1.4.1 Rechtstreeks: innovatie in organisaties
impact pas euieieliik als wie kiikien ovier giehieiel ien langierie tiermiin
10
