Heyhey, hier een samenvatting van bouw en ontwikkeling van het menselijk lichaam deel 1. Dit bevat alles wat je moet kennen voor het schriftelijk examen. het eerste deel is embryologie, hierop volgend zijn de hoofdstukken rond anatomie samengevat. om de samenvatting en leerstof duidelijker te maken...
BOUW EN ONTWIKKELING VAN HET MENSELIJK LICHAAM (DEEL 1)
EMBRYOLOGIE:................................................................................................................................................. 4
1) IMPLANTATIE (LES 1 : 29/10) ............................................................................................................................ 4
De Klieving ...................................................................................................................................................... 4
De implantatie = innesteling = nidatie ............................................................................................................ 4
De plaats van implantatie .............................................................................................................................. 6
Samenvatting: ................................................................................................................................................ 6
2) DE GASTRULATIE (LES 2: 29/10) ........................................................................................................................ 7
3de week: gastrulatie: ..................................................................................................................................... 7
Primitieve streep:............................................................................................................................................ 7
Vorming van het endoderm: ........................................................................................................................... 7
Vorming van het intra-embryonale mesoderm: ............................................................................................. 8
Chordakanaal : ............................................................................................................................................... 8
Vorming en bestemming van de kiembladen: ................................................................................................ 9
Extra-embryonaal mesoderm ....................................................................................................................... 10
3) DE PLOOIVOMRING EN DE NEURULATIE (LES 3: 10/10) .................................................................................. 11
De plooivorming: .......................................................................................................................................... 11
Evolutie van het endoderm: .......................................................................................................................... 11
De neurulatie: ............................................................................................................................................... 11
Verder over de neurale plaat: ....................................................................................................................... 12
Mesoderm: ................................................................................................................................................... 12
Endoderm ..................................................................................................................................................... 13
28ste dag........................................................................................................................................................ 13
navelstreng ................................................................................................................................................... 13
vorming van somieten .................................................................................................................................. 13
Opmerken van zwangerschap ...................................................................................................................... 13
4) DE PLACENTA (LES 4:10/10) ............................................................................................................................ 14
ontwikkeling van de placenta ....................................................................................................................... 14
Placenta ........................................................................................................................................................ 15
Full-term placenta ........................................................................................................................................ 16
functies van de placenta ............................................................................................................................... 16
De placenta-barrière..................................................................................................................................... 16
het amnion en de navelstreng ...................................................................................................................... 16
Amnionvocht................................................................................................................................................. 17
dooierzak ...................................................................................................................................................... 18
allantois ........................................................................................................................................................ 18
biomedische toepassingen ........................................................................................................................... 18
5) LOCOMOTORISCH STELSEL: ORGANOGENESE VAN HET LOCOMOTORISCH SYSTEEM (LES 5: 11/10) ............. 19
Ontwikkeling locomotorisch stelsel .............................................................................................................. 19
Vorming van de schedel................................................................................................................................ 19
Schedeldak.................................................................................................................................................... 19
Suturen ......................................................................................................................................................... 19
Viscerocranium de pharynxbogen ................................................................................................................ 20
Ectodermale groeven .................................................................................................................................... 20
Branchiale membranen ................................................................................................................................ 20
Pharyngeale bogen....................................................................................................................................... 20
samenvatting: ............................................................................................................................................... 22
Schedelbasis ................................................................................................................................................. 22
6) LOCOMOTORISCH STELSEL: SKELET EN SPIEREN (LES 6: 11/10)..................................................................... 23
Ontwikkeling van skelet, wervelzuil, ledematen ........................................................................................... 23
Vorming skelet van de ledematen ................................................................................................................ 24
7) ONTWIKKELING VAN HET CENTRAAL ZENUWSTELSEL (26/10) ...................................................................... 25
Ontwikkeling CZS .......................................................................................................................................... 25
Ontwikkeling ruggenmerg/medulla spinalis ................................................................................................. 26
, Ganglion spinale ........................................................................................................................................... 26
Sensorische neuronen ................................................................................................................................... 26
Motorische neuronen ................................................................................................................................... 26
Ontwikkeling van de hersenen...................................................................................................................... 26
Krommingen van hersenen ........................................................................................................................... 27
rhombencephalon ........................................................................................................................................ 27
myelencephalon ........................................................................................................................................... 27
Metencephalon............................................................................................................................................. 27
Mesencephalon ............................................................................................................................................ 27
Prosencephalon ............................................................................................................................................ 28
Diencephalon ................................................................................................................................................ 28
Telencephalon ............................................................................................................................................... 28
Cerebrale commissuren ................................................................................................................................ 28
Laterale ventrikels ........................................................................................................................................ 28
Plexus choroideus ......................................................................................................................................... 28
Stoornissen in de ontwikkeling van het centraal zenuwstelsel: .................................................................... 28
Aangeboren afwijkingen van het zenuwstelsel ............................................................................................ 29
ANATOMIE: .................................................................................................................................................... 30
1) INTRODUCTIE (13/10) ................................................................................................................................... 30
Posities onderarm ......................................................................................................................................... 30
Skelet ............................................................................................................................................................ 30
Axiale skelet .................................................................................................................................................. 31
Indeling van de beenderen ........................................................................................................................... 31
Platte beenderen .......................................................................................................................................... 31
Ontwikkeling van het bot.............................................................................................................................. 31
Schedel ......................................................................................................................................................... 31
Neurocranium ............................................................................................................................................... 32
Ligamentum nuchae ..................................................................................................................................... 32
Os temporale ................................................................................................................................................ 32
Os temporale: foramen jugulare .................................................................................................................. 32
Os sphenoidale ............................................................................................................................................. 32
Os sphenoidale: corpus ................................................................................................................................. 33
Os sphenoidale: ala minor ............................................................................................................................ 33
Os sphenoidale: ala major ............................................................................................................................ 33
Os sphenoidale: processus pterygoideus ...................................................................................................... 33
Os sphenoidale: doorgangen voor zenuwen en bloedvaten ......................................................................... 33
Os ethmoidale .............................................................................................................................................. 33
Viscerocranium ............................................................................................................................................. 33
Viscerocranium: mandibula .......................................................................................................................... 33
Viscerocranium: maxilla ............................................................................................................................... 33
Viscerocranium: os nasale ............................................................................................................................ 33
Viscerocranium: os lacrimale ........................................................................................................................ 34
Viscerocranium: os palatinum ...................................................................................................................... 34
Viscerocranium: os vomer ............................................................................................................................ 34
Viscerocranium: os hyoideum ....................................................................................................................... 34
2) HET AXIAAL SKELET EN DE WERVELZUIL (13/10) ........................................................................................... 35
Wervelkolom ................................................................................................................................................. 35
Krommingen van de wervelzuil .................................................................................................................... 35
Opbouw ........................................................................................................................................................ 35
3) HET APPENDICULAIR SKELET (20/10) ............................................................................................................ 36
4) GEWRICHTEN (20/10) ................................................................................................................................... 36
Inleiding gewrichten ..................................................................................................................................... 36
Junctura fibrosa ............................................................................................................................................ 36
Junctura cartilaginea .................................................................................................................................... 37
Kniegewricht ................................................................................................................................................. 38
, Kaakgewricht ................................................................................................................................................ 38
5) SKELETSPIEREN (20/10)................................................................................................................................. 39
Skeletspieren................................................................................................................................................. 39
Soorten spierarchitectuur ............................................................................................................................. 41
Samenvatting van de spieren die de arm, onderarm en hand bewegen ...................................................... 41
Benaming van skeletspieren ......................................................................................................................... 41
6) HET ZENUWSTELSEL (27/10) ......................................................................................................................... 42
Indeling functies van het zenuwstelsel ......................................................................................................... 42
neuronen ...................................................................................................................................................... 42
indeling van de hersenen .............................................................................................................................. 43
7) HET ZENUWSTELSEL (DEEL 2) ........................................................................................................................ 46
Hersenstam................................................................................................................................................... 46
Cerebellum.................................................................................................................................................... 46
Limbisch systeem .......................................................................................................................................... 47
Ventriculair systeem: hersenventrikels ......................................................................................................... 48
Plexus choroideus ......................................................................................................................................... 48
bloedvoorziening van de hersenen ............................................................................................................... 48
8) DE CRANIALE ZENUWEN ............................................................................................................................... 49
Oorsprong ..................................................................................................................................................... 49
Doel .............................................................................................................................................................. 49
Soort vezel .................................................................................................................................................... 49
N. Olfactorius ................................................................................................................................................ 49
10) HET ENDOCRIENSTELSEL ............................................................................................................................. 50
Hormonen ..................................................................................................................................................... 50
Regulering van de hormonale activiteit ........................................................................................................ 50
Hypofyse en hypothalamo-hypofysair systeem ............................................................................................ 51
Schildklier ..................................................................................................................................................... 51
Bijschildklier .................................................................................................................................................. 52
Bijnier ........................................................................................................................................................... 52
,BOUW EN ONTWIKKELING VAN HET MENSELIJK LICHAAM (DEEL 1)
EMBRYOLOGIE:
1) IMPLANTATIE (les 1 : 29/10)
De Klieving
Ongeveer 30 na de bevruchting klievingsdelingen (= eerste delingen, mitotische delingen, neemt niet in
volume toe (= aantal cellen wel maar cytoplasma neemt niet toe))
Blastomeren = dochtercellen van de zygote
Doel: zygote late blastocyste
Proces: zygote > morula > vroege en late blastocyste
Gebeurt in eileider en lumen van uterus
Herschikking van de blastomeren:
Trofoblast (outer cell mass: OCM)
Kiemknop (inner cell mass: ICM)
Belangrijke kenmerken:
1) blastomeren worden kleiner
2) compactie fase ( 8-cellig stadia, 3de klieving): blastomeren sluiten dichter bij elkaar aan celcommunicatie
3) dochtercellen blijven omgeven door zona pellucida (5 ½° dag), dan door de lytische activiteit van de trofoblast
gaat de zona pellucida geleidelijk degenereren
Blastocyst wordt vrijgesteld uit de zona pellucida (“hatching”)
Kan zich gaan inplanten in de uteruswand (=implantatie)
De implantatie = innesteling = nidatie
Begin: dag 6 einde: dag 14
Vanaf de blastocyste is vrijgesteld uit de zona pellucida, kan deze in grootte gaan toenemen en kan zich
innestelen in het endometrium van de uterus (!! Voor overleving en verdere ontwikkeling van de vrucht!!)
Dag 5: Blastocyste komt terecht in de holte van de uterus
Dag 6: Blastocyste hecht zich aan de baarmoederwand
Dag 7: het deel van de trofoblast dat tegen de
embryoblast/kiemknop ligt, kleeft vast aan
endometrium en neemt door mitosen sterk in
omvang toe
Het vertoont een hoge delingsactiviteit
Er ontstaat een syncytium
Syncytiotrofoblast (verantwoordelijk voor
de innesteling van de vrucht
Het is een invasief weefsel dat in het
endometrium groeit en trekt de kiemknop
geleidelijk met zich mee(=gecontroleerde
invasie)
De rest = cytotrofoblast
,Dag 8 en 9 (*): terwijl de implantatie van de
kiem gebeurt, gaan de cellen van de kiemknop
zich herschikken
Hypoblast: groeit langs de binnenzijde
van de cytotrofoblast uit tot een
aaneengesloten laag (ontstaan van primaire
dooierzak)
Epiblast: cellaag tegen de hypoblast
In dit deel gaat zich ook een amnionholte
vormen
Dag10: zover is ingegraven dat het volledig door baarmoederslijmvlies is bedekt, als de vrucht volledig in de
baarmoederwand is ingenesteld dan gaat syncytiotrofoblast de cytotrofblast volledig omgeven (tussen d6 en d9)
Dag 8 en 9: het embryo is op te vatten
als een tweelagige kiemschijf
De kiemschijf zit geklemd tussen de
amnionholte en de primaire dooierzak
Alleen de cilindrische epiblastcellen die
tegen de hypoblast aanliggen dragen bij
tot de vorming van de embryo
De rest van de epiblast bestaat uit
plaveisel epitheel en levert een bijdrage
aan de vorming van het amnion
VERANDERINGEN IN HET ENDOMETRIUM TEN GEVOLGE VAN DE IMPLANTATIE:
1) endometrium laag wordt breder
2) klieren van endometrium worden actiever
3) stromacellen gaan glycogeen en lipiden opslaan (stromacellen vormen een energiebron voor de ontwikkelende kiem)
4) arteriën in het endometrium gaan dilateren en zich spiralig kronkelen = de decidua-reactie
*Dag 9 Syncytiotrofoblast gaat verder uitgroeien in het endometrium tot een omvangrijk netwerk, er ontstaan holtes =
lacunen
trofoblast gaat ook de bloedvaten in het endometrium aantasten, zodat moederlijk bloed in de lacunen van het
syncytiotrofoblast kan circuleren
MAAR een echte circulatie van moederlijk bloed zou pas ontstaan vanaf de derde maand van de zwangerschap
Dag 11: tussen de amnionholte en dooierzak enerzijds en het cytotrofoblast zal zich nu een nieuwe cellaag vestigen:
chorion= extra-embryonaal mesoderm
Hierin zullen holtes ontstaan die versmelten tot het extra-embryonaal coeloom of chorionholte
Aan de caudale zijde van de kiemschijf ontstaan geen holtes hechtsteel
Dag 12: sterke expansie van chorionholte
, Dag 13: Wanneer het chorion gevormd is, gaat het cytotrofoblast zich perifeerwaarts uitbreiden in het
syncytiotrofoblast. Onder de vorm van kleine, knopvormige instulpingen
Ontstaan van primaire villi of chorionvlokken, hierna secundair (+extra-embryonaal mesoderm) en
tertiair (foetale cappilaire vaten)
Dag 14: einde implantatie
De plaats van implantatie
Normaal gaat een blastocyste zich innestelen aan de dorso-craniale zijde van de fundus van de uterus
Bij extra-uteriene zwangerschappen gaat de bevruchte eicel het lumen van de uterus niet bereiken en gaat
het zich ergens anders innestelen
Deze zwangerschappen kunnen bijvoorbeeld ontstaan:
- in de eileider (ten gevolge van vernauwing in de eileider)
- in de buikholte (in de excavatio recto-uterina) (dit komt omdat de eicel in de verkeerde richting in de
eileider getransporteerd werd
-soms distaal, dichtbij of zelfs in de baarmoederhals -> placenta previa
Samenvatting:
,2) DE GASTRULATIE (les 2: 29/10)
3de week: gastrulatie:
Hoofdgebeurtenis van de 3° week is de gastrulatie:
Uit de 2-lagige kiemschijf worden 3 kiembladen( door celmigraties vanuit epiblast) gevormd:
1) ectoderm
2) endoderm
3)mesoderm
Dit gebeurt via ingressie van epiblastcellen langs primitieve streep (primitief streep wordt gevormd doordat
de centraal gelegen delende epiblastcellen elkaar naar de caudale regio van de kiemschijf duwen ,waardoor
er een ophoping van cellen is = primitieve streep)
Uit de kiembladen ontstaan alle organen en weefsel
Ook lichaamsas wordt aangelegd
Primitieve streep:
Aan de caudale zijde van de kiemschijf gaan epiblastcellen zich ophopen langs de mediaanlijn
Die ophoping is zichtbaar (donkere streep) = primitieve streep
Primitieve streep wordt langer want ook de kiemschijf groeit uit in de toekomstige lengterichting van de
embryo
Langs de rand van de streep hopen de epiblastcellen zich op, waardoor de primitieve streep in het midden
een primitieve groeve vertoont
Aan het einde ontwikkelt zich de primitieve knoop (= knoop van Hensen) met primitieve pit
Ter hoogte van de primitieve groeve en de primitieve knoop gaan de epiblastcellen ingresseren
Na de ingressie verdwijnt de primitieve streep (einde week 4)
Cellen gaan ingresseren, ondergaan EMT (epithilomesenchymale transitie)
Vorming van het endoderm:
Gevormd door de ingressie van epiblastcellen in het craniale deel van de primitieve groeve
Vormen de bekleding van de dooierzak
, Vorming van het intra-embryonale mesoderm:
Ingresseren naar ruimte tussen epiblast en endoderm. Ontstaan van 4 lagen (zie boek p 21)
Het ontstaat over de gehele lengte van de primitieve groeve en breidt zich over de gehele kiemschijf uit
Alleen op de plaats van de membrana buccopharyngea (craniaal van de primitieve groeve) en de membrana
cloacalis (caudaal van de primitieve groeve) voegt zich geen mesoderm tussen ectoderm en endoderm
Chordakanaal :
Het voltooien van de gastrulatie gaat gepaard met verdwijnen van de primitieve groeve en met de vorming
van een ongepaarde axiala structuur, de chorda (ontstaat uit mesoderm)
Cellen zitten gegroepeerd in het kopverlengsel dat doorgroeit tot aan de prechordale plaat (verdikking in
hypoblast)
De bodem van het chordakanaal versmelt met de hypoblast van de dooierzak
Zo ontstaat er een opening waardoor het chordakanaal in verbinding staat met de dooierzak
Uiteindelijk wordt opening groter en verdwijnt de bodem van het kanaal volledig
Een chordaplaat blijft over
Aan de caudale zijde blijft er tijdelijk een canalis neurentericus (verbinding tussen amnionholte en
dooirerzak) bestaan
De chorda is van groot belang voor de verdere ontwikkeling:
Bevat signaalstoffen die o.a. het aanliggende ectoderm induceren tot de differentiatie van de neurale
plaat en daarmee tot de aanleg van het zenuwstelsel
De chorda gaat uiteindelijk degenereren en wat overblijft is de nucleus pulposus van de discus intervertebralis
(het centrale deel van een tussenwervelschijf)
Allantoïs= ontstaan uit endoderm, fungeert als opslag voor afvalstoffen van de vrucht zolang placenta niet
functioneel is
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur louisebert. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €15,46. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
