LES 1: INLEIDING TOT HET (PARA)KLINISCH ONDERZOEK VAN DE VROUW
Het verloop van het gynaecologisch consult
- Luisteren naar de hulpvraag
- Algemene anamnese
- Gynaecologische + obstetrische anamnese
- Klinisch onderzoek
- Bespreking verschillende therapeuQsche opQes à ‘shared decision making’
- (Bijkomende vragen stellen)
- TherapeuQsch plan opstellen
à (REPRODUCTIEVE) ANAMNESE: menstruaQe
Menarche LeeVijd eerste spontane menstruaQe
Meestal 10 – 16 jaar (gem 13)
Cyclusduur Meestal 21 – 35 dagen (gem 28)
MenstruaQeduur 3 – 6 dagen
# Bloedverlies 35 ml is normaal
Veel wordt gedefinieerd als >4 tampons/dag of aanwezigheid van klonters (dieprood)
- Hypermenorroe: > 80 ml (cave: ferriprieve anemie, vaak bij ziekte VWF)
- Hypomenorroe: weinig verlies, soms enkele druppels en typisch bruin
- Spogng: onregelmaQg, gering bloedverlies
Dysmenorroe Pijnlijke menstruaQe, vaak krampachQg
Thv onderbuik, uitstralend naar rug/ voorzijde van de dijen
- Primair: aanwezig vanaf de menarche
- Secundair: pas later Qjdens leven aanwezig
- Graad 0 : geen pijn
- Graad I : draaglijke pijn, geen pijnsQller nodig
- Graad II : erge pijn, regelmaQg pijnsQller nodig
- Graad III : heel erge pijn, soms thuisblijven door pijn
Menopauze Gekenmerkt door laatste menstruaQe
Tussen 40 – 60 jaar (gem 51j)
Cave: indien <40 = prematuur ovarieel falen (POF)
à KLACHTEN : moeten systemaQsch bevraagd worden Qjdens de anamnese
Fluor Abnormale vaginale afscheiding
Hoeveelheid, consistenQe, kleur, geur, relaQe tov cyclus, irritaQe, pijn
Pruritus vulvae Vulvaire jeuk (cave ≠ irritaQe of branderigheid)
Vulvodynie Vulvaire pijn, kan spontaan (branderigheid/irritaQe), maar kan ook na
aanraken van de vulva (scherpe pijn bij penetraQe )
Onderbuikpijn Navragen lokalisaQe (suprapubisch – Li/Re fossa) en uitlokkende factoren
, Dyspareunie Pijn bij de coïtus, kan oppervlakking of diep
Libidoverlies Geen zin in seks
Post coïtale spogng Bloedverlies na de coïtus
Galactorroe Melkverlies, spontaan of na expressie van de tepelzone (uni- of bilateraal)
Mastodynie Pijn in de borst uni- of bilateraal (kan conQnu of cyclisch voorkomen)
Premenstrueel syndroom Cluster van somaQsche en psychologische symptomen in de premenstruele
(PMS) periode
Urologische klachten Vb pollakisurie, hematurie, dysurie, urinaire inconQnenQe
DefecaQe klachten Vb consQpaQe, dyschezie en fecale inconQnenQe
Bloedverlies /
à BEVRAGING VOORGESCHIEDENIS
- Verloskundige anamnese: gravida, parra, EUG, abortus (regel: vrouw zwanger tot tgndeel bewezen)
- Voorgaande operaQes (+ als arts zelf ook limekens opsporen)
- Abusus: roken zorgt ervoor dat vrouwen gem 9j minder lang leven
- Antecedenten: epilepsie, abdom heelkunde, trombo-embolie, diabetes, hypertensie, migraine,…
- Farmaca
- Familiale anamnese: vb borstkanker, trombose, …
à ONDERZOEK: er worden 3 onderzoeken uitgevoerd
1 ALGEMEEN OZ InspecQe: obesitas/anorexie – pigmentaQe – limekens – beharing – acne
PalpaQe abdominaal
Gewicht
2 BORST OZ InspecQe: symmetrie – rood – zwelling – p’eau d’orange – tepelretracQe – huid
vergelijken Li/Re – vorm/groome – ook axilla, sternum en clavicula
PalpaQe: zimend + liggend – met vlakke hand de borst afgaan opzoek naar pijn
(tumor = pijnloze nodus), massa’s, klieren + ook okselklieren
Expressie tepelsecreet
Correct benoemen van de ≠ mammaire regio’s om verwarring te vermijden zie
verschillende regio’s op de slide!
≠ afwijkingen:
- MasQQs: rood, vergroot, warm, … door verstopping van de melkgang
- Hemangioom
- Tumor: borst is hard en vervorm, tepel- en huidretracQe
- Cyste: rood, vocht, niet warm/pijnlijk
- Sarcoom
,3 GENITAAL OZ Voor baarmoeder dmv 2 vingers kan de fornix posterior gepalpeerd worden
- Uitwendig oz terwijl men met de andere hand abdominaal palpeert, zo onderzoekt men:
- Speculum oz - Pijn (opsporen PID)
- Bimanueel oz - Groome van de uterus
- PosiQe van de uterus: ante- of retroversie
SterilisaQe = doorhalen van de eileider, maar vrouw heeV wel nog menses want
dit wordt hormonaal via de bloedbaan geregeld
CastraQe = wegname van de eierstok
Pijn aqomsQg van de interne genitalia kan gevoeld worden van T11-L1 (navel-lies)
InspecQe: labia, clitoris, vesQbulum, perineum, anus, hymen (indien intact 0%
kans op baarmoederhalskanker)
Speculumonderzoek: kan dmv ≠ formaten van speculum en steeds voorverwarmd
- Gelijkbladig
- Ongelijkbladig: bovenste blad is korter en kan diep dorsaal thv fornix
ingebracht worden
Bimanuele palpaQe: met handschoenen en vooraf blaasledigen
- Tonum m.levator ani
- PorQo uteri: week, hard, tumor ,open/dicht,
- Uterus: ligging, groome, consQtenQe, slinger- of schommelpijn
- Adnexen: voelbaar?, pijnlijk?, groome
- Douglas: soepel, nodulair, pijnlijk, gewelfd
à bimanueel onderzoek essenQeel in geval van endometriose, pelvische pijn en
voor evaluaQe van een pelvische tumor
Cervixuitstrijkje:
- dmv 5 cirkelvormige bewegingen cervixcellen afstrijken met cervix brush,
in postmenopauze gebruiken we de cytobrush
- thv transformaQezone/squamocolumnale juncQe uitstrijkje
microscoop is essenQeel bij gynaecoloog want zo kan vaginale afscheiding
onderzocht worden en vb gisQnfecQe opgespoord worden
à BEELDVORMENDE ONDERZOEKEN
Endometriumbiopsie = Pipelle
IndicaQes:
- disfuncQonele bloeding
- postmenopauzale bloeding
- menorragie
- TBC endometriQs
- InterferQliteit?
, Echografie 3-lijnen beeld toont goeie oestradiol werking van vrouw net voor de
ovulaQe, endometrium is perfect klaar om zwanger te worden
Bij PCO syndroom zien we verschillende vochtblaasjes op de eierstok
IOTA = internaQonal ovarian tumour analysis
à Maligne
- onregelmaQge solide structuur
- ascites
- minstens 4 papillaire structuren
- onregelmaQge mulQloculaire-solied tumor met grootste
diameter minstens 100mm
- zeer hoge kleuren doppler patroon
à Benigne
- uniloculair
- aanwezigheid soliede structuren kleiner dan 7mm
- acousQsche schaduw
- effen mulQloculaire tumor <100mm
- geen waarneembare doorbloeding bij doppler
in >50% van alle consults uitgevoerd, en steeds bij eerste
gynaecologisch bezoek anders niet rouQnemaQg, maar wel bij klacht
- pijn/bloedverlies
- lokalisaQe IUD
- bekijken van uterus, adnexen, blaas, rectum, …
verschillende soorten sondes
- vaginaal: hoge resoluQe, dicht bij pelviene structuren
- abdominaal: vooral bij zwangerschap
- borst: voor opp structuren
Sonohysterografie SIS = saline infusion sonographie (waterecho)
= hydrosonografie
Echografie met aanwezigheid van vocht in cavum uteri zorgt voor
betere visualisaQe van intra-cavitaire afwijkingen
Voor differenQaal diagnose: poliep – myoom – adhesies – hyperplasie
IndicaQes
- interferQliteit en habitueel miskraam
- congenitale afwijkingen van de uteriene caviteit
- beoordeling van uteriene caviteit, mbt poliepen, myomen en
synechiae
- afwijkingen bij endovaginale sonographie, vb focale/diffuse
endometriale of intracavitaire anomalieën
- endometrium subopQmaal gevisualiseerd door endovaginale
sonographie
Contra-indicaQes :
- zwangerschap
Hysteroscopic foam sonography HyFoSo
