Arbeids- en Organisatiepsychologie
= Hoe het gedrag van mensen verandert onder invloed van verschillende activiteiten die
de werkgever, het bestuur of een andere autoriteit in een organisatie op het getouw
zetten (behoort eerder tot de toegepaste psychologie)
Netflix à Competitiecultuur creëren, ze nemen minder vakantiedagen op dan normaal
Basisdeterminanten = factoren waarom we ons op een bepaalde manier gedragen in groepen
Hoofdstuk 1: Inleiding en situering
Historische en maatschappelijke evoluties
Filosofie
Plato (initiële selectie): Filosofen – wachters – werkende mens (gepeupel) à niet
iedereen is geschikt voor dezelfde positie.
Navarro: Mensen verschillen heel sterk van elkaar, verschillende beroepen,
verschillende vaardigheden à testen voor de universiteiten, gelijkaardig
initiatief
Natuurwetenschappelijke methode
Observatie (wat er rondom je gebeurt) à hypothese (stelling) à toetsing à verwerping
Aanvaarding
Milgram experiment = Veel mensen mee met het nazisme à Mensen doen
zaken onder druk van een autoriteit à experiment:
Autoriteit was de leerkracht, wanneer de leerling een
fout antwoord gaf, gaf de andere elektrische schokken
à verwerpen of aanvaarden
Mensen doen onder druk van een autoriteit zaken dat
ze normaal niet zouden doen.
Maatschappelijke ontwikkeling/ sociale invloeden
Nood aan een psychologie over de werken de mens door moderne staat, verstedelijking,
industrialisatie, technologisering
Heel veel studenten volgen een opleiding waarvoor er in de toekomst geen jobs meer zullen
bestaan
,Humanisme
Mens werd centraal gesteld (religie, kerken)
Verdiepen zich in bijzondere groepen zoals kinderen en geesteszieken
Eerste academische ontwikkelingen:
Het eerste labo door Wilhelm Wundt (Leipzig) à Heel gemakkelijke taken
Introspectie: vragen, proberen de
denkwereld te benaderen,
testpersonen vertelden wat ze
dachten en voelden (voorloper van
het interview).
Arbeidspsychologie – consumentenpsychologie:
Walter Dill Scott:
Commercieel linken aan psychologie (reclame à consumentenpsychologie)
Hugo Munsterberg (Vader A&O): Testen met bv. coördinatie à trambestuurder (foto 2)
Reactievermogen test (foto 3)
Laatste avondmaal (foto 1)
Situering van de A&O-psychologie
Werknemer staat steeds centraal
Dit is geen éénrichtingsverkeer, bepaalde zaken van de organisatie hebben ook invloed op de
werknemer.
We maken de opsplitsing tussen mens als producent (de mens die werkt, netwerken,
communicatie, leiderschap) en als consument (de mens die het geproduceerde consumeert,
sparen, koopgedrag à economische psychologie). A&O gaat verder met producent.
Deze producent kunnen we opsplitsen in mens/mens relaties (interpersoonlijke contacten,
werknemer, chef, collega’s) en mens/arbeid relaties (De mens met zijn werk)
,Deze mens/arbeid relaties kunnen we onderverdelen in 3 topics:
- Ergonomie = Afstemmen van de arbeidsomgeving op de mens
(Fitting the job to the man)
à Job design, arbeidsveiligheid, etc.
- Arbeidspsychologie = De mens aanpassen aan de job
(Fitting the man to the job)
à Selectie, prestatie-evaluatie, loopbaanontwikkeling
- Organisatiepsychologie = Organizational behavior
Studie van het gedrag bij het samenzijn van mensen in
een organisatie, maar ook studie van
organisatiestructuren en leiderschap
à Change management, teambuilding, onderhande-
lingsprocessen, leiderschap en groepsgedrag
, Differentiële psychologie
= Verschillen tussen mensen in kaart brengen, voor het meten van eigenschappen en hun
verschillen (bv intelligentie)
Galton: Standaardafwijking
Bepaalde personen zijn beter aangepast
Darwinistische visie (neef van Darwin)
Basis voor selectiepsychologie
Pearson: Correlatiecoëfficiënt
Numerieke maat die het verband tussen 2 variabelen
aangeeft
Evolutie van maatschappelijke beeld over de mens in een arbeidssituatie
< 20 eeuw:
Mens = slaaf zonder eigen mening à zie artikel iPhone & zelfmoord
Rationeel-economische mens
Taylorisme (=Fordisme) werkte in een staalfabriek (ingenieur)
Incentives geven om een luie werknemer te stimuleren
Smith (de arbeider) moest opvolgen wat Taylor zei in return voor
loonopslag (prestatie gebonden loon)
Resultaat: Onderverdelen in kleinere taken, train de werknemers en
controle door de managers (zie Ford T)
à Scientific management = creëren van specialisten
Dit zien we vaak terugkomen in de productiesector. Mensen
trainen om 1 taak uit te voeren (bandwerk)
MAAR niet alleen bij laaggeschoolde jobs, ook bij oogchirurgen
Gilbreth: Nog verder in het opsplitsen van bewegingen door het te
chronometreren van elke beweging om zo vermoeiheid te
reduceren en productiviteit te verbeteren. (Therblig = eenheid)
à Time and motion studie = basis voor human engineering
