SOCIAAL METHODISCH WERKEN
DE X FACTOR
Wat is de X-factor?
- = model van excellente professionals en organisaties
- Heeft passie en empathie (=empassie)
- Is ondernemend en innovatief
- Werkt internationaal samen
- Is disciplinair en multidisciplinair
HOE VERLOOPT HET PROCES (NIET) IN SOCIAL CASEWORK?
DEEL 1: INLEIDENDE BERGIPPEN
1. BEGRIPPEN METHODE – METHODIEK – METHODISCH HANDELEN
Ondersteunen= professioneel ondersteunen personen, groepen en gemeenschappen in het sociaal handelen naar
aanleiding van sociale veranderingen.
Methodisch werken:
- Tijdens het hulpverlenen gebruik maken van verschillende methodieken, waarvan aangetoond is dat ze effectief zijn
in bepaalde situatie of voor een bepaalde doelgroep.
- Vorm van procesaansturing met doel iets op een overdachte, gestructureerde en gecontroleerde wijze te doen
verlopen.
Impliceert bewust, doelgericht, systematisch en procesmatig werken vanuit een bepaalde beroepsethiek
en visie
Effectiviteit wordt aangetoond door:
- Praktijkervaring
- (wetenschappelijk) onderzoek
Metafoor van de loodgieter en zijn gereedschapskoffer
Een loodgieter wordt gecontacteerd om een probleem op te lossen.
Een loodgieter komt ter plaatse en maakt contact met de CLT.
Hij onderzoekt het probleem door vragen te stekken, te kijken of te observeren.
Hij zoekt in zijn gereedschapskoffer naar het meest helpende materiaal.
Niet helpend gereedschap voor het probleem op te lossen legt hij terug, zoekt naar iets anders.
Een loodgieter gebruikt het gereedschap en lost het probleem op.
Hij checkt of het probleem is opgelost en rond zijn werk af.
In de gereedschapskoffer:
- Socialisatie
- Referentiekader
- Kernwaarden van de sociaal werker
- Kernwaarden van de opleiding of organisatie
- Normatief en ethisch kader
Methode:
- Systematische, doelgerichte en procesmatige handelingswijze én bewust.
- Gesystematiseerde manier van werken in een bepaalde situatie om een bepaald doel te bereiken
- Wat je doet of laat met een cliënt, daar is een goede reden voor.
Het gaat over wat er hoe gedaan wordt.
Waaruit bestaat een methode?
- Technische en instrumentele aspecten:
Leer schenkt aandacht aan diverse stappen proces, verloop, technieken en strategieën.
- Visie / waarden dominant (of getolereerd) in MIJ context.
1
,Schema:
- Op de werkvloer inspiratie door filosofische, ideologische en levensbeschouwelijke denkwijzen.
Expliciet vertaald in therapeutische stromingen en methodieken
- Methode gekneed door eclectische ordening:
Afhankelijk eigen stijl, intuïtie, ordening concepten -> methode andere kleur
= inbedding en belichaming methode
Kans effectiviteit HV verhogen
Denkwijzen + wegen Levensbeschouwing + ideologie
Therapeutische benaderingen Methodieken
Eclectische ordening
Eigen visie
Stijl
Intuïtie
Methode
Wat is een methode?
- Social casework is een methode én methodiek
- Kiezen voor eclectisch-integratief: complexiteit niet vanuit 1 theorie.
Eclectisch = kiezende benadering
Kiezen voor gebruik van delen van een methodiek op moment dat ze voor jou het meest zinvol
en nuttig zijn in het HVproces met de CLT.
It works? = richtlijn
Integratief
Uiteindelijke aanpak is een integratie van diverse referentiekaders, werkwijzen, strategieën en
technieken.
Op een systematische wijze elementen uit diverse theorieën integreren.
- Kiezen ervoor in dialoog met CLT, omgeving, andere collega, team of organisatie
- Eclectisch-integratieve keuzes gemaakt door:
Organisatie legt accenten
Problematiek of eigenheid doelgroep
Persoonlijke competentie HV: passende technieken / modellen
Methodiek = De leer van een methode
- Verwijst naar het handelingsmodel (weten hoe te handelen) als naar de onderliggende verklaringstheorieën,
empirische en ethische grondslagen.
- Gehandeld vanuit een duidelijk beschreven praktijktheorie die ook het waarom van een aanpak, visie en
beargumenteerde theoretische uitgangspunten beschrijft.
Ontwikkelt zich op het snijvlak van praktijk, theorie en wetenschap.
- Vanuit een praktijk en gebaseerd op theoretische inzichten, samenspel voorschriften over de manier waarop
mogelijkheden van CLT, omgeving en HVmethoden met elkaar verbonden kunnen worden.
Relatief gesloten geheel van mens- en maatschappijbeelden, gedragswetenschappelijke inzichten,
benaderings- en handelingswijzen
Ordening van toepasselijke methoden en technieken:
- Methode draagt bij tot verantwoord kiezen en handelen:
2
, Omschrijft specifieke doelgroep methodiek (wie is erbij gebaat?)
Omgeving al dan niet betrekken bij het proces
- Steunt op ethische en normatieve kaders
- Ontwikkelt zich in een uitwisseling theorie – praktijk / prakrijk – wetenschap :
Toegepast voor kleine selectie CLT eenzelfde, duidelijk omschreven probleem en behandelt door
personen die methodieken zelf theoretisch ontwikkelt hebben.
Methodiek gaat naar de praktijk: toepassing door HV bij CLT minder omschreven probl
Geregelde CLT/dossierbesprekingen, werkbegeleiding, supervisie en intervisie zijn noodzakelijk om tot
een goede afstemming te komen tussen P en T
Jaren 90:
- Door verzakelijking -> intrede effectiviteitsdenken
Welk resultaat bereikt de HV tegen welke prijs?
Introductie evidence based -> nu criterium bepalen kwaliteit HVprogramma’s
- Ontwikkelt zich in een uitwisseling tussen theorie en praktijk
Wetenschappelijk – evidence based
Practice based evidence
Wat zijn ethische kaders?
- Alert en kritische nadenken
Alle waarden en normen die aan de orde zijn
Bij CLT – MA – organisatie(s) – samenleving
- Werken met mensen + verbeteren of behouden kwaliteit leven:
SW checkt of effecten van acties / interventies ethisch verantwoord zijn
Zorgt voor lastige dilemma´s: alle opties tegen elkaar afwegen
- Een doordacht zoekproces om tot verantwoorde en afgewogen keuzes te komen
de dingen goed doen maar ook de goede dingen doen
Tijd en ruimte om in overleg te gaan met beroepsgenoten = essentieel goed SW
- Centrale vraag: hoe zou een goede sociaal werker hier handelen?
Wat zijn normatieve kaders?
- Gevormd door waarden en normen die we in onze SL belangrijk vinden
Bv. respect, autonomie, solidariteit
2. KENMERKEN METHODISCH HANDELEN
Doelgerichtheid: (Waarom doe je dit? Wat wil je bereiken?):
- Gericht op het behalen van doelstellingen (=oplossen problemen)
- Resultaat, doel regelmatig bijstellen of evalueren
Doel niet haalbaar, CLT minder gemotiveerd of veranderde situatie
- Niet per se heel grote doelen
Soms ontbreekt CLT mogelijkheden om te veranderen of leren
DOEL = in stand houden evenwicht leefsituatie = status quo
= maximale haalbare in deze situatie
- Rekening met tempo CLT en niet altijd van oplossing naar oplossing
- Tussenstappen om het inzichtelijk te maken of einddoel niet in 1 keer te behalen.
- Doelen worden bepaald in een dialoog met je CLT of zijn omgeving.
Haalbaar en realistisch!
Systematisch: (Wat doe je wanneer?):
- Vanuit bepaalde, logische geordende werkvolgorde HV vormgeven
Soort stappenplan
- Proces verloopt ordelijk en samenhangend
- HV zet kennis en vaardigheden in geplande stappen in een ordelijk en logisch patroon
Stappen zijn afgeleid van het te bereiken doel
Procesmatig (Hoe pak je het aan?):
- Gericht op verschillende processen HV
- HV in iedere fase vorm geven
Iedere fase / stap -> specifieke interventies of technieken
Bewust omgaan met interventies -> optimaal verloop
3
, Bekijken welke interventies zinvol zijn vanuit connectie met CLT + bewust van de spelende processen in
HVrelatie
- In contact / relatie met de CLT = relatieotwikkeling.
- Op het tempo van de CLT
Aspecten (=processen) procesmatig werken:
- Probleemafwikkeling: Afstemming vraag CLT
Bepalen te bereiken doel + rekening met wijzigingen of verschuivingen doel
Oplossen hulpvraag of niet toereikende situatie
- Interactieontwikkeling:
Inzetten op correcte samenwerkingsrelatie door keuze passende interacties met CLT en omgeving.
Professionele relatie aangaan + nodig voor slagen HV
- CLTontwikkeling:
Inzetten op de CLT sterker en vaardiger maken
Effect + resultaat vanuit visie empowerment en emancipatorische begeleiding
Vergroten (probleem)inzicht, versterken probleemoplossende vaardigheden, ondersteunen en
aanmoedigen vanuit geloof mogelijkheden CLT + omg
Mensen tot hun recht laten komen -> greep eigen leven + zelf oplossingen
3 DE 4 LAGEN VAN EEN METHODE
Elke methoden heeft 4 lagen:
- Doelstelling (Vgl met doelgerichtheid)
- Visie
- Relatie (Vgl deel proces)
- Technieken / interventies
- DE methodiek voor sociaal werk bestaat NIET!!
Een doelstelling:
- Methode is ontworpen om een specifieke, omschreven doelen te bereiken
- HV gericht op resultaat of uitkomst
Meer welzijn of welbevinden
- Verandering teweeg brengen huidige -> gewenste situatie (=doel)
Een visie:
- Uitgangspunt / gedachtengoed
Theoretische uitgangspunten, wetenschap, beroepsethiek
Een relatie:
- Hoe CLT benaderen? Hoe gaan ze met elkaar om?
- Goede werkrelatie = Sleutel succesvolle begeleiding
- Gepaste werkrelatie HV – CLT – omg door gepaste interacties
Technieken:
- Kleinste handelingseenheden, interventie of tussenkomst
- Vormen kleinste eenheid binnen MW. Techniek is een kleine, meer afgegrensde handelingseenheid of bouwsteen
van professioneel methodisch handelen binnen een methode.
Bv. Gesprekstechnieken, zoals doorvragen en confronteren
4 EERSTE VORM VAN METHODSICH HANDELEN: SOCIAL CASEWORK
Internationale definitie van het SW beroep:
Het maatschappelijk werk is een praktijkgericht vak en een academische discipline die sociale
verandering en ontwikkeling, sociale cohesie, de emancipatie, empowerment en bevrijding van
mensen bevordert.
Principes van sociale rechtvaardigheid (=waarde), mensenrechten (=recht), collectieve
verantwoordelijkheid (=visie) en respect voor diversiteit (=waarde) staan centraal in het sociaal
werk. Onderbouwd door theorieën van het sociaal werk, sociale wetenschappen,
geesteswetenschappen en inheemse en lokale vormen kennis.
4