Inleiding
Het menselijk genoom:
- Nucleair DNA
o 23 chromosomen-paren:
Karyotype (= afbeelding van chromosomen, zoals deze tijdens de metafase
van de celdeling te zien zijn onder microscoop)
- Mitochondriaal DNA
DNA =
- 2 polynucleotide-ketens in tegenovergestelde richting: dubbele helix
o Dubbele helix gewonden rond histonen = nucleosoomvezel = beads on a
string (1 nucleosoom = 8 histonen + 200bp)
o Nucleosomen veel dichter bij elkaar en regelmatig gestapeld =
chromatinevezel
o Chromatinevezels in lussen
o Verdere condensatie --- chromosoom
Centrale dogma moleculaire biologie:
- Genotype: DNA
- Fenotype: eiwit dat geproduceerd wordt. (enkel dit kan je op lichaamsniveau zien)
1950: structuur DNA
1956: 46 chromosomen
1959: eerste chromosomale afwijking (trisomie 21)
1980: sequeneren globine gen
1990 - 2001: start human genoom project
2007: Next generation sequencing
,Chapter 1: What can we learn from a family history?
Genetische raadpleging:
- Anamnese
- Nazicht medische dossiers
- Familiale anamneses – stamboom – overervingswijzen eruit afleiden (Mendel)
- Klinische evaluatie / onderzoek
- Aanvullende onderzoeken (genetisch – niet-genetisch)
groepen aandoeningen:
- Monogenetische aandoeningen
o Genetische aandoening als gevolg van mutatie in 1 gen
o Aandoeningen kennen een Mendeliaanse overerving*:
Autosomaal dominant / recessief
X-gebonden dominant / recessief
Y-gebonden
- Chromosomale afwijkingen
o Vb: syndroom van Down
- Multifactoriële aandoeningen
- Aandoening door defect in mitochondriaal DNA
- Aandoening met niet-genetisch oorzaak
*Regels van de Mendeliaanse overerving
- voor elk gen op een autosoom heeft elk individu 2 exemplaren / allelen
= 2 homologe genen.
o Homozygoot: 2 allelen zijn identisch
o Heterozygoot: 2 allelen zijn verschillend
- X-chromosoom:
o Man: 1 allel voor gen op X (hemizygoot)
o Vrouw: 2 allelen voor gen op X
MAAR: Lyon hypothese:
in elke somatische cel is slechts 1 X-chromosoom actief. Andere
geïnactiveerd (Barr-lichaampje)
X inactivatie vindt vroegtijdig plaats in embryonale ontwikkeling (rond
8 blastocysten-stadium)
X inactivatie gebeurt at random (vaderlijk of moederlijk X chrom) en is
irreversiebel naar dochtercellen toe
vrouw = mozaïsch voor genen op het X chromosoom
,- Dominant – recessief
o Dominant: ziektebeeld van zodra 1 van de 2 allelen afwijkend is
o Recessief: ziektebeeld enkel als beide allelen afwijkend zijn
- Autosomaal dominante overerving:
o Vertikaal stamboom patroon: meerdere generaties aangetast
Normaal heeft aangetast persoon een aangetaste ouder (ofwel de-
novo-mutatie)
o Herhalingsrisico: ½
o Seks ratio: evenredig
o Vader-zoon transmissie
- Autosomaal recessieve overerving: (mucoviscidose)
o Horizontaal stamboom patroon: 1 of meerdere sibs zijn aangetast
Ouders zijn meestal onaangedaan
o Herhalingsrisico: ¼
o Seks ratio: evenredig
o Consanguïniteit!
- X-gebonden dominant
o Vertikaal stamboom patroon
o Zowel mannen als vrouwen aangetast, maar bij vrouwen milder!
o Geen vader-zoon transmissie!
o Herhalingskans:
Als moeder aangetast is: ½ kans dat kind aangetast is
Als vader aangetast is: alle dohcters zijn aangetast, alle zonen zijn
normaal
- X-gebonden recessieve overerving:
o “Knight’s move” stamboom patroon: aangedane jongens hebben meestal
aangedane nonkels langs moeders kant
Ouders zijn meestal onaangedaan
o Vooral mannen aangedaan
o Geen vader-zoon transmissie! (dus aangedane mannen krijgen altij van
moeder)
o Herhalingskans:
Als moeder drager is: ½ kans dat broertje het ook heeft, ½ kans dat
zusje ook drager is
Als vader aandoening heeft: alle dochters zijn drager, alle zonen zijn
normaal
- Y-gebonden aandoening
o Vertikaal patroon
o Enkel mannen
, o Alle zonen van aangetaste vader zijn aagetast
- Mitochondriële overerving
o Transmissie enkel via vrouwen
o Zowel mannen als vrouwen aangedaan
o Alle kinderen van aangedane moeder zijn aangedaan (op + of - manier)
o Homoplasmie – heteroplasmie (dan mix van normale en mutante MT
variabele expressiviteit, lage penetrantie)
Begrippen
- Penetrantie
= statisch begrip
= proportie van mensen met het relevante genotype die het ziektebeeld hebben
- Variabele expressie
Dan is de ziekte volledig penetrant, maar er is een verschil in ernst van de ziekte:
Oorzaken:
o Omgevingsfactoren
o Modifier genen
o Allelische heterogeniteit
o Verschillende types mutaties op zelfde ziektelocus
o Straling
- Consanguïniteit = verwantheid
o Grotere kans op recessieve aandoening
- Mozaïcisme
= als in 1 individu tenminste 2 genetisch verschillende celpopulaties aanwezig zijn. 2
cellijnen zijn nochtans afkomstig van dezelfde zygote (door mutatie)
o Somatisch mozaïcisme
o Gonadaal mozaïcisme = Kiemcelmozaïcisme
= alle of een deel van de kiemcellen van een ouder zijn aangetast door de
mutatie, maar niet de somatische cellen. Dit verhoogt het herhalingsrisico v/d
nakomelingen van deze ouder.
!!! lastig, want dan moeilijk verschil te zien tussen autosomaal recessieve
aandoening of een autosomaal dominante aandoening met 1 gonadaal
mozaïcistische ouder, maar wel heel groot verschil in kansberekening.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur sophiecappuyns1. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €13,46. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
