H1: INLEIDENDE BEDENKINGEN
Waar houdt de etiologische criminologie zich mee bezig?
Etiologie = het vinden van oorzakelijke
verbanden
Etiologische criminologie: tak van
criminologie die zich met ooreaken en de
bundeling van oorzaken bezig houdt
Cartoon ‘Lector’: “doe normaal” op stenen tafel
• Wat is ‘normaal’, wat is niet
‘normaal’
• Verwijst naar de stenen tafel uit
de bijbelse geschiedenis
• Idee van de moraal van god gezonden is
Centraal:
• ‘Aetia’ + ‘logos’ Oorzaak van criminaliteit/regelovertredend gedrag
• Aetia: oorzaak/schuld
• Logos: wetenschap
• Criminologie als wetenschap
In boek focus regelovertredend gedrag: je overtreed regels wetende dat overtreding maatschappelijk
reactie kan veroozaken
- Zo gemakkelijker om iets over oozaken/mechanismen te zeggen
Sutherland: (vader van de leertheorie) historisch belangrijke definitie met 3 componenten:
1) De sociologische studie van het wetgevende proces
- Hoe komt het dat bepaalde gedragingen in het wetboek terechtkomen
en leidt tot sanctionering?
2) De sociologie van de criminaliteit (het breken van strafwetten
of de sociale psychologie van de regelovertreder
- Wat noemt men criminaliteit in de volksmond en strafrechtelijke betekenis?
- Het breken van regels
3) De sociologie van de straf en strafsystemen
- De maatschappelijke reactie op crim en systemen die bestaan om
diegene die de regels overtreden te gaan bestraffen
MAAR: sociologisch?
• Invloed van sociologie op het denken van ‘oorzaken van
misdaad’/etiologie was dominant in de 20e eeuw
- Daarom verouderde definitie
Definitie Encyclopedia Britannice: criminologie is de studie van de niet-legale aspecten van
criminaliteit
Meer hedendaagse definitie:
“criminology” = refers to all scholarly, scientific and professional knowledge concerning
(1) the explanation,(2) prevention, (3) control and (4) treatment of crime and
delinquency,offenders and victims, (5) including the measurement and (6)
detection of crime,
(7) legislation and (8) the practice of criminal law, and law enforcement, judicial,
and correctional system
, - 8 componenten: verklaring crimi & daderschap & slachtofferschap,
preventie van criminaliteit, controle op crimi, behandeling van crimi
& daders & slachtoffers, meten van criminaliteit, opheldering van
criminaliteit, strafwetgeving en diens etiologie, toepassing strafwet en
strafrechtsbedeling, systemen van straftoemeting en strafuitvoering
• ESC = European society of criminology
- Gesticht in 2000
- 2019: jaarlijks congres
- georganiseerd door prof. Pauwels
- etiologie in begin 20e eeuw 1/3 nu is dit dus minder
criminologie = de wetenschap die zich bezig houdt met de bestudering van het
misdrijf, de dader, het slachtoffer en de maatschappelijke reacties daarop.
• (formeel: politie,justitie etc, informeel: reactie andere burgers)
• Strafrechtelijke definitie: misdrijven zijn handelingen die door het
strafrecht strafbaar zijn gesteld
Criminaliteit definiëren: een bewegend doelwit
• Wat is een bewegend doelwit?
- Iets dat veranderd
• Waarom is criminaliteit een bewegend doelwit?
- Wat criminaliteit is krijgt een verschillende invulling naargelang samenleving en naar
gelang tijdsperk waarin we leven
• Hoeft dit problematisch te zijn?
- Is het wel mogelijk oorzaken te bestuderen met dat criminaliteit constant veranderd?
- Daarom wordt criminologie verweten een duister complot te zijn gesmeed door machtige
groepen om onderklassen onder de knoet te houden
• Juristen en historici: tot stand komen en afschaffen van (straf)rechtelijke regels.
- Inbreuk tegen jurifische regels(gelden in een specifieke context-gebonden jurisdictie) met
bijgevolg een sanctie aan gekoppeld
-
• Biologen en psychologen: genetische, moleculaire en psychologische achtergronden van
(individuele) daders. Stress en stresshormoonsysteem. Persoonlijkheid.
- Psychologen spreken vaak over Antisociaal gedrag: zij bekijken vanaf kindertijd tot
volwassenheid regelovertredend gedrag. Dit is nog niet bij peuters etc. dus vandaar
antisociaal gedrag want kind kan technische gezien nog geen strafrecht op toepassen
- Biologische: neiging zich toe te splitsen op de meer ernstige gedragingen die een
gewelddadig karakter hebben
- Combinatie: sommige factoren zijn bepaald door en omgeving en erfelijke factoren bv.
IQ, vermogen empathie te voelen
• Sociologen en culturele antropologen: structurele condities in
samenlevingen van criminaliteit, het sociale klimaat en niveaus van
regelovertreding in samenlevingen. (macro/helikopterperspectief)
- Tegelijkertijd bestuderen sociologen en antropologen de
maatschappelijke reactie op de regelovertreding.
- Deviantie: wat afwijkt van een norm
• (Straf)rechtjuristen: toepassing van (straf)rechtsregels (Code pénal)
- Strafbaar gesteld gedrag
, • Penologen: De uitvoering van straffen (t.o.v. diegene die de strafwet heeft overtreden).
- Strafbaar gesteld gedrag
• Evolutionaire biologen, - psychologen (- criminologen): wijzen op adaptieve kenmerken
van conformiteit en stellen zich vragen over hoe niet-adaptieve kenmerken in stand
gehouden worden (bijproducten en maladaptaties)?
- 1) altruïsme-en coöperatiefalen
▪ Eigendomscriminaliteit, bedrogsmisdrijven
- 2) gevolg van geëvolueerde modules
▪ Bv. neiging wraak bij onrecht
▪ Bv. eerwraak, bloedwraak, haatcriminaliteit
- 3) gevolg van maladaptievekenmerken
▪ Niet adaptief nu maar mss ooit wel in verleden
▪ Bv. psychopathie, lage frequentiestrategie
Conformiteit: we zijn sociale wezens, conformiteit staat centraal, SL vallen uiteen bij geen
samenwerking
Evolutionaire bestuderen de mogelijke adaptieve kenmerken van psychologisch altruïsme
tegenover verwanten en niet-genetisch verwanten via de principes van genetische
zelfzuchtigheid
• G. Williams / R. Dawkins: zelfzuchtige genentheorie.
- Genen repliceren -> leidt altuisme en egoisme
• Hamilton: verwantenselectie.
- Men stelt sociaal op tegenover mensen genetisch verwant
• R. Trivers: wederkerig altruïsme.
- Ik doe iets voor jou, jij iets voor mij
• R. Alexander: direct vs indirecte wederkerigheid.
- Reputatie, sociaal gedrag voor reputatie
- Of antisociaal gedrag voor reputatie
• H. Gintis: Indirecte wederkerigheid + straffen.
Er werden al vele definities gegeven, maar steeds tussen uitersten:
• Normaal versus abnormaal
- Statistisch: abnormaal valt buiten grenzen bv.
standaardafwijkingen
- Medisch: abnormaal is medisch abnormaal
- maatschappelijk aanvaard: op moment op gebied
• Consensusvisie versus conflictvisie
- Is ‘meerderheid + 1 een consensus? Is niet echt consensus
- Over wat mag en niet mag bestaat er consensus
- Conflictvisie: er zijn versch. groepen met eigen normen en
waarden
Waarom blijven kenmerken die in een huidige complexe samenlevingen kenmerken niet langer adaptief zijn in
stand?
Etiologie minder bezig met evolutionaire benadering zoals biosociale criminologie
Consensusperspectief Conflictperspectief
, • Durkheim
• Onderscheid tussen • Verzoeningspoging van R.
misdrijven die indruisen Agnew
tegen basisbewustzijn (vrij • 'Blameworthy harms,
universeel en stabiel) versus condemned by the public,
hoger bewustzijn (minder sanctioned by the state.'
universeel en stabiel)
Fishbeins onderscheid tussen crimineel gedrag en antisociaal gedrag:
- Crimineel gedrag: label, strafwet
• Ook slachtofferloos bv. middelengebruik
• Kan adaptief zijn
- Antisociaal gedrag: niet sociaal gezien door de mensen
• Met slachtoffers
• Niet adaptief
Criminologie = objectwetenschap. Objecten kunnen vanuit veel invalshoeken bestudeerd
worden…
- Kan sociologisch, psychologisch etc.
- Wil niet zeggen dat ze elkaar tegenspreken of dat de ene beter is, klopt niet
- Voordeel objectwetenschap: men kan vanuit verschillende brillen naar het
fenomeen van regelovertreding kijkt
- Nadeel: er worden vercshillende definities gegeven aan regelovertreding en dit kan
voor spanningen zorgen en zo kan je moeilijker vergelijken
• Echte definitie: een specifieke norm of regel is overtreden
• Om de overtreding te verhinderen legt men formele of informele sanctie
op
Opgelet met naturalistische en moralistische fout!
- Naturalistisch: iets komt voor in de natuur dus is goed,adaptief => fout
• Bv. niet omdat men kanker onderzoekt dat dit iets goed is
• Criminologen vaak verweten dat ze criminaliteit goedpraten
- Moralistisch: iets is moreel verwerpelijk dus kan niet bestaan => fout
• Bv. verschillen tussen individuen is er sowieso, op basis geslacht of sociale
ladder maar tegenwoordig ontkennen we deze verschillen
• Bv. criminaliteit bestaat niet omdat het niet mag bestaan
- Wordt vaak gebruikt binnen de etiologie
