Resume
Samenvatting Sociale en politieke leerstelsels (slagen eerste zit 14/20)
- Établissement
- Universiteit Gent (UGent)
Dit document bevat de lesnotities en aanvullingen uit het handboek, ook extra filmpjes zijn erin verwerkt
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
SOCIALE EN POLITIEKE LEERSTELSELSCursus = belangrijkste!!!
datums niet specifiek, gewoon periode/eeuw
INLEIDING
Inleiding liedje Baltimore van Prince: if there aint no justice, then there aint no peace
- Ongelijkheid
- Emancipatie
- Vooruitgang
‘Elke samenleving ziet zich gedwongen de daarin bestaande ongelijkheid te rechtvaardigen: er dienen redenen
voor te worden gevonden, want zo niet, dan dreigt het politieke en sociale bouwwerk in te storten. Zo brengt
elk tijdperk een aantal met elkaar tegenstrijdige discoursen en ideologieën voort met het doel de bestaande of
gewenste ongelijkheid te legitimeren, en om de economische, politieke en sociale regels te beschrijven die
nodig zijn om het geheel te structureren.’(Piketty, 2020:11)
citaat piketty boek ‘kapitaal en ideologie’ met als onderwerp: geschiedenis van politieke ideologieën.
Doorheen de geschiedenis hebben samenlevingen versch. dicoursen ontwikkeling die organisatie van het
politiek-maatschappelijk, economisch en cultureel leven wilden legitimeren.
- Dit leidde tot discoursen die de bestaande orde, waarin er altijd ongelijkheid was, verdedigden als tot
tegendiscoursen, discoursen die de bestaande orde ondermijnden om een anderen, beteren
maatschappelijke orde te creëren.
o Uit dit conflict komt de emancipatie van de mens voort
o Emancipatie: menselijke betrachting om een volwaardige plaats in de samenleving te krijgen,
betekent het gelijkheid voor de wet of in de werkelijkheid?
Emancipatie impliceert dat individuen en groepen steeds meer greep krijgen op de
eigen levensomstandigheden, wat vooruitgang impliceert.
Worsteling van de waarden en de invulling ervan, wat valt er juist onder ‘gelijkheid’, ‘vrijheid’, …?
Ondanks de verbetering en vooruitgang moeten we blijven nadenken over de imperfectie. Het kan altijd beter!
- De mens is er de laatste jaren op materieël en immateriël vlak op vooruitgegaan
o Er is wel een optimismekloof(bregman), het idee dat alles goed gaat met ‘mij’ maar niet met
‘ons’, het gevoel optimistisch te zijn voor ons eigen leven maar te vrezen voor de toekomst
van de mensheid
o ROSLING: mens beschikt over drama-instincten (kloofinstinct, angstinstinct, zondebokinstinct,
urgentie-instinct) die hem ‘overdramatisch wereldbeeld’ geven
- Door vooruitgangsoptimisme worden veel achteruitgang ‘verdoezeld’ kloof tussen arm en rijk
wordt groot
1
, o Bv. in enkel kijken naar het feit dat armoede gedaald is in een bepaalde regio maar negeren
dat de algemene ongelijkheid globaal stijgt
Linken leggen tussen vroegere en moderne denkers, invloed van social media.
Ideologische standpunten!
Doel vd cursus: inleiding geven tot de geschiedenis van de politieke theorieën en ideologieën, meer bepaald
een geschiedenis van het denken over emancipatie in de moderne tijden
- Politieke strijd
o Emancipatie, vrijheid en gelijkheid ongelijk verdeeld over de wereld (binnen en tussen
natiestaten)
o Politieke bewegingen, organisaties, gewapende groepen maar ook; sociale bewegingen die
meer naar het sociale aspect kijken
Politiek gaat niet over feiten maar om subjectieve standpunten tov die feiten
o Tussen landen en binnen landen
o Actualiteit:
Armoede daalt maar nog altijd ongelooflijke ongelijkheid!!
Top 1% van de rijksten heeft 50% geld
Dit wordt gelegitimeerd, de mensen weten dit en accepteren dit, waarom wordt hier
niks aan gedaan? Sociale en politieke bewegingen zullen hier wel over nadenken
Maar ook te zien in levensverwachting, schoolcarrière, inkomen, sterftegraad…
Niet het gevolg van de zaken zoals ze nu zijn;
Ongelijkheid is iets dat gecreëerd wordt door de politiek: het zijn politiek keuzes die een maatschappij maakt
die de ongelijkheid vormgeven:
- Keuzen zijn bovenal een weerspiegeling van de opvattingen die een samenleving erop nahoudt
omtrent sociale rechtvaardigheid en wat een rechtvaardige economie inhoudt, en van de politiek-
ideologische krachtsverhoudingen tussen de verschillende groepen en het discours waarvan deze
groepen zich bedienen (Piketty, 2020:18)
o Deze bevatten zowel binnen als tussen landen
Groot verschil vanaf jaren ’80: komst van neoliberalisme spel van vraag en aanbod
- Kloof tussen de laagste klasse en hoogste klasse
- Waarom doen we er niets aan als we weten waarom het zo gekomen is?
- Sinds 1980-1990 is de ongelijkheid in de wereld sterkt gestegen
o terugtrekking staat uit economie, privatisering markt => dacht dat oplossing was
economische problemen maar juist erger
- ongelijkheid in de geïndustrialiseerde en ontwikkelde wereld is na een sterkte afname in de periode na
de WO2 opnieuw toegenomen
o kloof ontwikkelde noorden en ontwikelingswereld verkleint vanaf de jaren 90 hoewel de
verschillen nog steeds groot blijven
- zelf op vlak gezondheid en levensverwachting zien we vaak een daling van de ongelijkheid tussen
versch. landen maat een stijging binnen landen -> legt een duidelijke klasseongelijkheid bloot
(Therborn)
Oplossingen zoeken
2
, - sommigen willen dit verhelpen, anderen willen dit in stand houden -> wat de politiek is
Ideologie = een geheel van ideeën en opvattingen dat aan de sociaal-politieke verhoudingen vorm wenst te
geven. Het omvat dus opvattingen (positieve en negatieve) die zowel descriptief als normatief zijn: het is een
poging om vat te krijgen op de socio-politieke omgeving zoals die is en zoals deze hoort te zijn. (Heywood,
2003:12)
- eerste definitie was van louis destutt de tracy: hiermee ambieerde hij om menselijk handelen en
denken in rationele wetten te vatten zodat de hele maatschappij verklaard zou kunnen worden
o volgens Tracy:
ideologie=wetenschap van het denken
wil menselijk handelen en denken in rationele wetten vatten zodat hele
maatschappij kan worden verklaard
- geheel van opvattingen: het gaat om meerdere opvattingen
Vooraleer je kan spreken over een ideologie heb je een geheel aan opvattingen nodig, is geen wetenschap
MAAR er kunnen wel wetenschappelijke bedenkingen in een ideologie zitten. Ideologieën doen uitspraken
over:
- Grenzen: ‘wie was slaaf en wie niet’, ‘wie is burger en wie niet’…
- Eigendom: we hebben dingen: de een heeft veel de ander weinig… wie mag bezitten? Hoeveel mag
je bezitten? Hoe kom je tot bezit? Stelen mag niet, verkopen mag wel (verkopen was vroeger niet
zo gemakkelijk)
Ideologische strijd
- Verschillende centrale concepten
o Bv. Marx en zijn ‘klasse’ (klassestrijd)
Emancipatiestrijd in eerste plaats strijd tussen verschillende sociale klassen
Is dus verbonden met machtsconflicten, sommige mobiliseerden voor
verandering terwijl anderen streefden naar behoud
Links en recht in parlement(toen letterlijk)
o Bv. Pareto gebruikt een ander concept dan klasse maar ‘elites’; heersende en niet-heersende
Motor geschiedenis was volgens hem de elite, aristocraten
- Verschillende interpretaties van dezelfde concepten
o Gelijkheid is niet zelfde voor liberalen, socialisten etc.
o Ideologische strijd is ook een beetje een ideeënstrijd, bedoeling om haar definities als het
juiste voor te stellen wat wijst op een competitie of concurrentie tussen de ideologieën
o Ideeënstrijd probeert men de betwisting van haar centrale concepten uit te schakelen door
kritiek te geven op andere, concurrerende ideeën.
- Zie in sociale en politieke bewegingen, alsook politieke partijen
Geschiedenis ideologie schrijven moeilijk omdat we zelf beïnvloed worden door ideologieën of
presentisme(=hedendaagse ideeën en zienswijzen in interpretaties verleden gebruiken)
Scott: probleemruimte: historische geconstitueerde discursieve ruimte, context van argumentatie
waarbinnen een geheel van vragen en antwoorden wordt geformuleerd en waarrond zich een horizon van
identificeerbare conceptuele en ideologisch-politieke belangen vormt.
3
, - We moeten dus proberen te achterhalen wat vroeger de vragen waren waarop men priobeerte te
antwoordn en hun antwoorden
Ideologische strijd & politiek-maatschappelijke actie
o Dynamisch
Bij wisselwerking iudeeën en politiek engagement zit de dynamiek van de
ideologische verandering
Zonder dynamiek geen ideologie maar doctrine
o Doctrine: gecodificeerd gehaal van opvattingen dat de sociaal-
politieke verhoudingen wil vormgeven en wordt afgekondigd door
een officieel orgaan of instelling
o Ideologie ≠ doctrine (vastgeroeste ideeën die door een instantie worden afgekondigd; bv. de
Kerk, Bushdoctrine…)
doctrine
Bushdoctrine: preventieve oorlog als principe na het Amerikaanse buitenlandse
beleid
Kerk: onfeilbaarheid paus afgekondigd door katholieke kerk
=> maakt duidelijk hoe wet. en ideologie elkaar deel overlappen maar niet
samenvallen
o Marxisme-wetenschap-ideologie
Analyse verschoof van geschiedenis van politieke denken van de studie van
canonieke teksten die eeuwige vragen zouden stellen naar een onderzoek hoe
samenlevingen veranderde politiek talen ontwikkelden.
Deze analyse Breekt met de marxistische visie op ideologie
Volgens hem was doel werkelijkheid te begrijpen maar is niet zomaar
zichtbaar volgens Marx
Moest alles zichtbaar zijn zouden we geen wetenschap meer nodig hebben
Maatschappij heeft een verschijningsvorm die niet overeenkomt met de
werkelijke aard.
Ideologie is datgene wat de tegenstrijdigheden van de maatschappelijke
werkelijkheid verbergt
Marx dacht dat marxisme een wetenschap was
Want legt de inherente tegenstellingen van de kapitalistische, burgerlijke
samenleving bloot
Niet mogelijk om een grens te trekken tussen wetenschap, ideologie…
o Wetenschap & ideologie
Ideologie omvat altijd pos. en neg. Opvattingen die zowel descriptief als normatief
zijn
Geheel van ideeën dat grip probeert te krijgen op de maatschappij zoals die
is (descriptief) en zou moeten zijn (normatief)
Ideologie dus opgebouwd rond concepten waarvan de betekenis in de loop
van de tijd veranderen
Ideologie: those systems of political thinking, loose or rigid, deliberate or
unintended, through which individuals and groups construct an
understanding of the political world they, or those who preoccupy their
thoughts, inhabit, and then act on that understanding’ (Freeden)
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur SilkeL. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,48. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
52510 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans