Architectuur in Context 1 Les 9
Achtiende eeuw: het ontstaan van het
moderne archtitectuur:
internationalisering publiek debat en
maatschappelijke omwenteling
1 Introductie: Neoklassiek, Barok of Picturesque
- Nauwelijks samenhangend beeld van de achttiende-eeuwse architectuur:
o Evoluties van de 17de eeuw zetten zich verder
o Einde van het Ancien Régime (1789 – Franse Revolutie)
o Verlichting
o Aesthetic Turn
- Verlichting
- Aesthetic Turn
- Verlichte Absolute Monarchie
2 Competing Histories: Historicisme als internationaal fenomeen
- Neoclassicisme als antwoord op de eisen van de Verlichting en de 18de eeuwse ‘Romantici’:
formeel, wetenschappelijke maar ook nostalgisch escapisme
- Beperkt zicht niet tot Klassieke Oudheid en vormentaal
- Niet langer gekenmerkt door legitimatie via associatie met verleden
- Fundamenteel moderne attitude waarin een goed begrip van de mensheid als factor voor
algemene maatschappelijke transformatie centraal staat
- Smaakoordeel van het individu
2.1 De Grand Tour en Neoclassicisme
- Prix de Rome
- Charles le Brun als principe Accademia di San Luca 1676
- Romeinse academie:
o Concorisi clementini
o Internationaal netwerk
o Grand tour
o Vertrekpunt voor archeologische expeditities
§ Nieuwe sites en gebieden: Griekenland, Kroatië, Oosten
§ Architectura minor: woonhuizen bv. Pompeï, Herculaneum
o Debat over superioriteit van de Griekse of Romeinse architectuur: Winckeman –
Piranesi (les 1)
- Paolo Panini (1691-1765), Vedute di Roma, 1755
- Reizigers portretten, Pompeo Battoni, ca 1750
1
, Architectuur in Context 1 Les 9
2.1.1 Archeologisch Neoclassicisme in Engeland: Adam vs neo-Palladianisme
- Neo – Palladianisme vanaf 1715 als reactie op kortstondige Barok
- Vnl politiek en religieus
- Lord Burlington (Republikeinse opvattingen)
- Colen Campbell: Vitruvius Britannicus
Robert Adam, Capircio, 1750
4 jaar in Italië met expedities naar oa Split
Aandacht voor interieurontwerpen van woningen zowel antiek als Renaissance (Raffaël)
- Adam, Ruins of the Emperor Diocletian at Spoleto, 1764
o Inspiratie bronnen voor grootse domestieke architectuur
o Grondplannen voor disposities van de ruimtes > de afwisseling in vorm en formaat
dient een voorbeeldfunctie voor de moderne architectuur die vaak niet meer
inhoudt dan een saaie opeenvolging van gelijkvormige vertrekken
o Decoratie
- Adam, Syon House, Middlesex, 1760-1769
o Een middeleeuws landhuis met Jacobijnse verbouwingen
o Herinrichting van het interieur met decoratie en meubilair
o Uitdrukkelijke wens van klassieke authenticiteit
- Adam, Kenwoord Hous Library, London, 1764
o Halfkoepel met zuilenfront cfr Canopus Villa Hadriana
- Adam, Etruscan Room Osterley, ca 1765
o Muurschilderingen van de Domus Aurea Rome (Pompeï IV stijl)
- Archeologisch Neoclassicisme bij Adam
o Gebaseerd op archeologische voorbeelden, niet op traktaten
o Zowel Grieks, Etruskisch als Romeins
o Criteria van smaak kwaliteit en kennis kennend grote bijval bij de nieuwe hoge
burgerij
William Chambers
Internationaal (Zweden, Parijs, Rome)
- William Chambers, treatise of civil architecture, 1759
o Waardering voor Griekse en Romeinse architectuur maar ook Gotiek en China
- William Chambers, Design of Chinese Buildings, 1759
o Eerste systematische verhandeling over Chinese bouwkunst
- William Chambers, Sommerset House, Strand London, 1757-1776
o Eerste soort ‘regeringsgebouw’ in Europa: kantoren van de Navy, Royal Academy
en Society of Antiquaries
o Monument voor British Empire: efficiënte infrastructuur en ornament cfr. Burke:
“Common Good”
o Uitwerking van ondergrondse ruimtes (terras aan de Thames) cfr terrasbouw
Porticus Aemillia en aan het colosseum
o Doordachte toepassing van de ordes om het gebouw zoals horizontaal als verticaal
te structureren economische efficiëntie van het ornament
2
