Bedrijfsinformatica HOC 1
Voorbeelden van informatiesystemen in bedrijven: google maps, e-commerce
Bv. Zalando: 1e informatiesysteem: ze geven catalogus weer
2e informatiesysteem: ze geven aanbevelingen aan de hand van voorgaande
zoektermen, hun inschatting, voorgaande aankopen
3e informatiesysteem: betaling
4e informatiesysteem: sorteren, informatiesysteem zoekt waar jouw product ligt
5e informatiesysteem: goederen die dicht bij elkaar geleverd worden in 1 camion via
google maps -> efficiënt gebruiken van camion
Transformatie van bedrijven door informatiesystemen
Stijgende dominantie van smartphones -> bv. meer mensen gebruiken facebook via gsm ipv website
en meer en meer e-commerce via gsm
Stijgend gebruik van big data en artificiële intelligentie bv. Google maps voorspelt file op bepaald uur
door data van andere dagen op dat uur
Sterke groei in cloud computing (zie volgende lessen)
Globalisering opportuniteiten:
- Door internet is de kost van wereldwijd zaken doen drastisch gedaald bv. Aliexpress
- Toename van import/export bv. Aliexpress en outsourcing Bv. Telefoons van telenet worden
beantwoord in Indië omdat het goedkoper is of NIKE schoenen worden gemaakt in Turkije
- Biedt uitdagingen en opportuniteiten
Investeringen in IT door bedrijven nemen elk jaar toe
Bedrijf heeft doelen en processen, Hoe bereikt ze deze doelen en processen?
,IT, vaak via bepaalde software (zie vb. zalando) -> deze software draait op hardware, om hardware te
doen werken heb je data nodig (data goed beheren) en al deze systemen moeten goed met elkaar
kunnen communiceren = telecommunicatie
De Geschiedenis van de computer
- 1949: computer room: mensen waren de computers -> raketbanen berekenen
- Doorbraak: Steentjes (“telraam”), van tellen op vingers naar calculus: resultaat van
bewerkingen opslaan
- 17e E: Tandwielen, Pascaline: eerste toestel dat zelf kon rekenen door gebruik van
tandwielen (enkel optellen)
- 18e E: tandwielen: Leibniz-Wiel: kon ook delen, vermenigvuldigen en verschil berekenen
Pascaline Leibniz-Wiel
-
- 18e E: difference engine: kon ook differentialen berekenen
- Analytical engine: programmeerbaar via ponskaarten -> eerste programmeerbare computer
Allemaal mechanisch
- 19e E: ponskaarten om gegevens op te slaan -> elektro-mechanisch
Op ponskaart staat dan: die persoon is man, heeft 2 kinderen en werkt, Hollerith had
systeem bedacht om gegevens op te tellen bv man + man -> #mannen
➔ De berekeningen waren mechanisch, het uitlezen elektrisch
➔ Oprichting IBM door fusie
Van mechanisch naar digitaal
Van tandwielen naar mechanisch relay = schakelaar (aan/uit) -> elektronisch berekenen
Bug = fout in software
Mechanisch relay -> elektronische relay (radiobuizen) (wel of geen signaal doorgeven)
De ENIAC computer = = “De eerste echte computer”
, - 1 programma tegelijk -> nieuw programma: alle draden hersteken
- 18000 radiobuizen
- 5000 berekeningen/seconde
Sindsdien gaat het heel snel: 10 jaar later al 100 000 berekeningen/seconde
Einde 1950: Transistor = elektrisch relay
1965: halfgeleidertechnologie en geïntegreerde circuits, derde generatie
Elke 2 jaar verdubbelt #transistors op chip -> reden waarom onze smartphone evenveel kan als dikke
pc van vroeger
Doorbraak: Personal computer in 1981 door IBM
- Snel populair bij bedrijven (techniekers)
- Meeste draaien op Microsoft
Doorbraak: Internet: veroorzaakt revolutie in communicatie
- World wide web
- Zoekmachines (Google, Yahoo, …)
- Cloud computing
- Facebook, Twitter, …
Conclusie/trends:
- Computer altijd werktuig/hulpmiddel geweest
- Evolutie hand in hand met andere evoluties/maatschappelijke trends:
Machinebouw, elektronica / 2e wereldoorlog (berekeningen van raketbanen,
breken van codes), ruimtevaart
- Evolutie: kleiner, sneller, krachtiger -> automatisatie (bv. AI)
- Gedreven door grote winsten zie ponskaarten en IBM
Rol van Algoritmen
Informatieverwerking: gebeurt met behulp van informatiesystemen die op hun beurt gebruikmaken
van informatietechnologie (software, hardware, datamanagement, netwerken = telecommunicatie) +
alle mensen rond die het gebruiken (leveranciers, klanten, maatschappij, …)
Informatica = de wetenschap van de informatieverwerking
Essentieel voor informatica: algoritme = een reeks stappen die bepaalt hoe een taak wordt
uitgevoerd om tot een oplossing te komen, MEEST FUNDAMENTELE CONCEPT VAN DE INFORMATICA
Voorbeeld algoritme uit dagelijkse leven: recept, staartdeling, partituur
Elk algoritme-domein heeft eigen terminologie bv. Noten lezen
Je kan algoritme op verschillende manieren neerschrijven: bv. partituur of op eigen manier
Algoritme vangt intelligentie en laat deze toe deze over te dragen: eens je beschreven hebt hoe iets
moet gebeuren door een algoritme kan je dit algoritme ook gebruiken in alle andere toepassingen
,Algoritme != oplossing MAAR oplossingsmethode -> beschrijving zodat pc zelf probleem kan oplossen
-> computationeel denken
Programma = voorstelling van een algoritme in een programmeertaal (eenduidig gedefinieerde
notatie)
Software = een collectie van programma’s bv. Google maps:
- Kortste pad
- File
Hardware = apparatuur of machines die programma kunnen uitvoeren
Impact
Beveiligingsproblemen: gehackt worden
Intellectueel eigendom
Privacy
Sociale impact van technologie
Gevolgen van artificiële intelligentie
,Bedrijfsinformatica HOC 2
Een computer slaat alle informatie op als 0’etjes en 1’tjes
Reden? Electronica: 0 of positief, stroom doorlaten of niet
Schakelaars in de computergeschiedenis:
- Tandwielen: voordeel? Meer info opslaan dan enkel aan/uit. 9 tandwielen, op elk tandwiel
werd een stukje informatie opgeslagen, Nadeel? Groot
- Mechanische schakelaar? Wel stroom of geen stroom = positief of 0
Maar nog steeds traag en ook lawaaierig en relatief traag
- Vacuum tube/ radio buis -> verbetering tov van voorgaande
- Transistor (dag van vandaag) zit in onze gsm, laptop …
Allemaal gebaseerd op principe van aan of uit -> bit
Transistor = elektronische schakelaar: klein beetje stroom -> stroom van base naar emitter omdat ze
elkaar raken -> stroom van collector naar emitter
Rekenen met elektrische spanning: AND, OR, XOR, NOT – poort -> Booleaanse bewerkingen
AND: allebei positief
OR: minimaal 1 van de 2 positief
XOR: exclusive or -> 1 en 1 = 0
NOT: 1->0, 0->1
Gate =
- apparaat dat booleaanse bewerking uitvoert
- bouwsteen van computers
- laat toe informatie te bewerken
- implementatie op computerchip via transistor
Combinatie van gates -> circuit
Vbn. Zie PP
Flip-flop = circuit om geheugen op te slaan
Zet je 1 van de 2 uitvoeren op 1 verandert uitvoer, zolang beide invoeren op 0 staan -> behoudt het
zijn waarde = geheugen opslaan
,Max 1 bit -> om meer bits op te slaan: meer circuits naast elkaar ->
Geheugen
Werkgeheugen:
Beperkte capaciteit – tijdelijk bijhouden van informatie voor verwerking
NIET voor permanent gegevens op te slaan
Meestal volatiel (flip flops ook): wanneer stroom uitvalt inhoud van werkgeheugen weg
Bestaat uit geheugencellen (meestal 8 bits = bv 8 flip flops = 1 byte)
Kleine computer in huishoudelijke toestellen : +- 100 geheugencellen
Grote computers en smartphones: miljarden geheugencellen -> gigabytes
Geheugencellen lezen we van rechts naar links
01011101
Waarderichting : links meest significante bit, rechts minst significante bit
net zoals bij getallen bv. 21 -> 2 meest significant
Meerdere geheugencellen naast elkaar -> geheugenadres
begint bij cel 0 -> 0 = geheugenadres
Je hebt naast geheugen ook schakelingen nodig die bits kunnen uitlezen of te veranderen
Bv. RAM-geheugen == Random Access Memory -> gelijk welk element van geheugen aanspreken
Varianten:
- Dynamic Memory (DRAM)
Volatiel geheugen
- Read Only Memory (ROM)
Cellen kunnen enkel gelezen worden maar niet aangepast worden -> uitvoer altijd hetzelfde
bv. Voor pc op te starten
- Non-Volatile Memory (NVRAM)
RAM is niet volatiel
Omvang van geheugen:
- Kilobyte = 2^10 bytes = 1024 bytes = 8192 bits
Bv 3 KB = 3 * 1024 bytes
- Megabyte = 2^20 bytes
- Gigabyte = 2^30 bytes
Massageheugen = secundaire opslag niet via flip flops
Vbn van extra geheugenapparatuur:
- Harde schijf, Flash Drives: USB, memory cards, SSD = solid state drive, CDs, DVDs
,Voordelen?
- niet volatiel -> je verliest informatie niet wanneer stroom weg is -> je kan het gemakkelijk
verwisselen
- grotere opslagcapaciteit
- lagere kost
Nadelen?
- Mechanisch -> trager MAAR SSD en Flash drive niet mechanisch
Harde schijf werkt met magnetisme
Flash geheugen: circuits waarbinnen elektronen worden gevangen
Gebruikt bij: smartphones, digitale camera’s
Informatie voorstellen in de vorm van bitpatronen
Tekst
Elke letter, leesteken, … wordt gecodeerd als een uniek bitpatroon bv. E -> 00101 als iedereen dit
gebruikt kan iedereen het gebruiken en lezen -> standaardisatie
Vraagje? Maximaal #symbolen met 2 bits: 4 = 2^2
Bv.
1 0 -> A 0 1 -> B 0 0 -> C 1 1 -> D
Maximaal # symbolen met 3 bits: 8 = 2^3
Oudere voorbeelden: more code, telegraaf
Look-up tabels(wereldwijde bitpatroontalen): ASCII, ISO, Unicode
Tekst maken:
Numerieke waarden
Waarom niet met ASCII want bevat cijfer? Je kunt er geen berekeningen meedoen
Oplossing: Binair systeem (booleaanse logica)
Decimaal systeem: digit heeft 10 verschillende waarde(0..9) base10 -> binair systeem: 2 digits(0 of 1)
base2
,Bv. 1 0 1 1 = 1 + 2 +0 + 8
Binair optellen:
Binaire notatie: op voorhand afspreken hoeveel bits je gaat gebruiken door beperkte
geheugencapaciteit en beperkingen van de computer zoals:
- Overflow: getal is te groot om weer te geven bv. Bij 3 bits is maximum 7
- Truncation: kommagetal kan niet accuraat weergegeven worden omdat bits op zijn
,Gehele getallen (positieve en negatieve getallen)
Conventie nodig voor het voorstellen van het teken en het getal
2 complementnotatie: gebruik vast # bits en meeste linkse bit is de tekenbit (0 is positief en 1
negatief)
Bv 101 -> -4 +0 + 1 = -3
Hoe negatief binair noteren: bv. 6 = 0110 -> 0 overnemen tot je 1 tegenkomt, dan neem je 1, daarna
neem je het complement/tegengestelde van de resterende bits -> 1010 = -6
Optellen: bv. 3+(-6) = 0011
1010
1101 = -3
Van afbeeldingen naar bitpatronen:
Bitmaptechniek:
Vak opdelen in verschillende vakjes = pixels
Kleurwaarde van vakje bijhouden
Stel zwart wit foto: genoeg aan 1 bit per pixel
Kleurenfoto: 1 byte per pixel -> 256 kleuren (2^8) maar vaak 3 bytes per pixel, kleurintensiteit voor
rood, groen en blauw op aparte byte
Er zijn ook technieken waarbij je pixel niet ziet:
vector technieken:
verzameling van lijnen en curves
vbn. Schaalbare lettertypen, architectuur tekeningen
Geluid
Amplitute van geluidsgolf kunnen opslaan -> Sampling = metingen op welbepaalde tijdstippen ->
geluidsgolf reconstrueren
Bv. Mp3: 44100 samples/seconde
1.4 miljoen bits voor 1 sec muziek
Slaat geluid op zoals waargenomen
“alternatief” : Musical Instrument Digital Interface -> noten op blad neerschrijven (bv. Partituur)
, Analoog versus digitaal?
Oneindig vs gediscretiseerd
Analoog (bv. Casette): geen 1 en 0’llekes -> geen discretisatie MAAR effectief golf van geluid dat
wordt afgespeeld
Digitaal(bv. MP3): wel gediscretiseerd -> liedje in kleine stukjes kappen zodanig dat al die stukjes dat
terug kunnen reconstrueren
