2023-2024 Samenvatting – gespreksvaardigheden
HOOFDSTUK 1
WAT ZIJN GESPREKSVAARDIGHEDEN?
WAT IS COMMUNICATIE?
Communicatie = een middel om een boodschap over te brengen
Verbaal en non-verbaal
Zender en ontvanger belang van één – en tweezijdige communicatie
Communicatie gaat in twee richtingen
Beïnvloeding, interactie, interpretatie
Gespreksvaardigheden = kwaliteiten om een goed gesprek te
voeren:
o Openhouding, zelfvertrouwen, oogcontact, stemvolume, intonatie,
actief luisteren, positie, houding, vragenstellen, …
o ‘levelen’ = jezelf aanpassen aan jouw gesprekspartner
o Goed overleggen, op een vriendelijke manier
o Luistervaardigheden zijn vaak ook even belangrijk!
ZENDER - ONTVANGER MODEL
Ontwikkeld in 1949 door Shannon en Weaver
Probeert communicatie proces in kaart te brengen
1
,2023-2024 Samenvatting – gespreksvaardigheden
codering vertaling
van de van de
zender kanaal ontvanger effect
boodscha boodscha
p p
Ruis
CODEREN
Zender probeert bepaalde boodschap over te brengen naar ontvanger
Door communiceren doel bereikt
Zender zegt boodschap om in bepaalde symbolen (verbaal/non-verbaal)
HET KANAAL/ MEDIUM
Boodschap wordt overgebracht van zender naar ontvanger via een
kanaal
o = de manier waarop de boodschap wordt overgebracht
o Vb. via spraak, non-verbale gebaren, sms, emoji’s, een lied, gedicht …
DECODEREN
= de gecodeerde boodschap moet waargenomen, opgevangen en
geïnterpreteerd worden
2
,2023-2024 Samenvatting – gespreksvaardigheden
Interpretatie van de boodschap = ontvanger kent betekenis toe aan de
ontvangen boodschap
Het opvangen en interpreteren van de boodschap wordt beïnvloed door:
Objectiviteit of neutraliteit
Subjectiviteit
Intersubjectiviteit
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Objectiviteit/neutraliteit
Objectiviteit = zakelijkheid en feitelijkheid de ontvangen info is meetbaar
en controleerbaar
Een mens kan eigenlijk niet objectief waarnemen
De info die we ontvangen is meestal niet meetbaar of controleerbaar …
Beter om de term ‘neutraliteit’ te gebruiken
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Subjectiviteit
Subjectiviteit = op een eigen persoonlijke wijze betekenis toekennen
aan informatie
Vb. je vindt iets leuk of stom, mooi of lelijk
Waarneming kan neutraal zijn, maar de interpretatie is ALTIJD subjectief!
Waarnemingen kunnen voor iedereen hetzelfde zijn (buitenkant), maar
iedereen trekt andere conclusies (binnenkant)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Intersubjectiviteit
Intersubjectiviteit = wanneer interpretaties van mensen met elkaar
vergeleken worden
= decoderen van een boodschap met verschillende mensen en deze decodering
uitwisselen
Doel: tot een gezamenlijke mening komen (kan van belang zijn in de
hulpverlening)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ruis
= storende factoren die optreden op het moment waarop de boodschap van de
zender naar ontvanger wordt overgebracht
Zorgt voor misverstanden in de communicatie
We gaan het gedrag van de ander beoordelen op basis van onze eigen
referentiekader
We nemen al snel aan dat we weten wat de ander bedoelt
Factoren die voor ruis kunnen zorgen bij communicatie:
1. Factoren in de situatie (context): plaats, aanwezigheid van derden,
tijdstip, …
3
, 2023-2024 Samenvatting – gespreksvaardigheden
2. Factoren bij het communicatiemiddel (medium): dialect, slechte
kopie, …
3. Factoren bij jezelf: onvoldoende voorbereiding, gevoelens naar de
andere persoon toe, …
4. Factoren bij de ander: de andere is boos op jou, gevoelens van de
andere, …
KRITIEKEN OP HET MODEL
1. Éénrichtingsverkeer: in de praktijk eerder (on)bewust (non-)verbale
signalen zichtbaar als de boodschap juist is of verkeerd is ontvangen
zender kan boodschap aanpassen
2. Houdt geen rekening met context / situatie
3. Houdt geen rekening met alle non-verbale communicatie
Feedback
codering van vertaling van
kanaal/
zender de ontvanger de effect
medium
boodschap boodschap
Feedback
Ruis
DE COMMUNICATIETHEORIE VAN WATZLAWICK (AXIOMA’S)
Watzlawick bekijkt communicatie anders:
Focust op de interpretatie van taal
Hij stelt dat alle gedrag communicatie is
Hij heeft het over de “grammatica van de menselijke communicatie”
AXIOMA 1: het is onmogelijk om niet te communiceren – alle gedrag is
communicatie
Elk gedrag, verbaal of non-verbaal, is een vorm van communicatie
Ook niet-verbaal communiceren, zwijgen, iemand negeren, bepaalde kledij,
… is communicatie
Je stuurt onbewust een boodschap uit naar de andere
Binnenkant van communicatie = wat er in ons omgaat (in ons hart, ons
hoofd en onze bedoelingen) niet zichtbaar geen invloed op anderen
4
