1
Visie op begeleiden
2. Verschillende vormen van Kennen
Idealisme en realisme
Rationalisme
Empirisme
Immanuel Kant: Een poging tot verzoening
Wat is Fenomenologische denken?
3. Ter Horst
4. Martin Buber en Dialoog
5. Emmanuel Levinas en een filosofie van de ander
2. Verschillende vormen van Kennen
Welke kennismodellen zijn er? Idealisme en realisme
Rationalisme
Empirisme
Immanuel Kant: Een poging tot verzoening
Wat is Fenomenologische kennen?
Waar zit het verschil tussen idealisme en In de wijze waarop vragen omtrent kennis benaderd worden.
realisme?
Wat is Idealisme? Wanneer de vragen omtrent kennis benaderd wordt vanuit het
subject.
De werkelijkheid valt altijd te herleiden naar het menselijke
bewustzijn. Objecten op zich hebben geen realiteit. Deze objecten
krijgen pas een werkelijkheidswaarde wanneer ze door de mens
worden waargenomen.
Wat is realisme? Wanneer de vragen omtrent kennis benaderd wordt vanuit het
object. Volgens de realisten bestaat de werkelijkheid onafhankelijk
van het menselijk bewustzijn.
, 2
Wat is rationalisme? De rede of de ratio staat centraal. De manier waarop we kennis
vergaren is via het verstand. De rede is het kenvermogen, de
oorsprong van de ideeën. De rationalisten stonden zeer wantrouwig
ten aanzien van onze zintuigen (ze kunnen ons bedriegen). Om ware
kennis te bekomen moeten we beroep doen op onze individuele
intellectuele vaardigheden om bewijzen te zoeken. De rationalisten
wijzen vaak naar de logica, de wiskunde en de meetkunde die ons
rationele kennis bezorgt.
Wat is Empirisme? 1) We hebben zintuigelijke waarnemingen, indrukken
2) De herinneringen aan deze zintuigelijke
waarnemingen/indrukken vormen onze ideeën. De ideeën
kunnen altijd terug herleid worden tot de indrukken.
Empiristen beschouwen het bewustzijn als leeg (tabula rasa). Door
waarnemingen met onze zintuigen kunnen we ons bewustzijn
opvullen en tot kennis komen.
Wat probeerde Immanuel Kant? Geconfronteerd met het rationalisme en anderzijds het empirisme.
In beide denkwijzen zag hij waardevolle en zinnige argumenten die
schijnbaar niet met elkaar te rijmen vallen.
Eenvoudig gesteld, meent Kant dat kennis moet steunen op zowel
concepten (rationalisme) als waarnemingen (empirisme). Het
kenvermogen bij Kant is dus zowel de rede (het
waarnemingsapparaat) als de zintuigen (de waarnemingen).
Waar komt er bij fenomenologie verandering In kants filosofie is er een strikte scheiding tussen subject en object
in? (zoals bij rationalisme en empirisme). Daar komt bij fenomenologie
verandering in. Voor de fenomenologie komt kennis tot stand
doorheen ervaringen. Subject en object staan niet los van elkaar,
maar zijn betrokken op elkaar.
Wat is fenomenologie? “Een wetenschap van fenomenen”.
Husserl wil datgene laten zien wat zich niet meer toont.
Terug naar de dingen zelf, dat is het uitgangspunt van de
fenomenologie.
Zien en vervolgens nauwkeurig beschrijven wat zich nu, bedolven
onder de gedachtespinsels, eindelijk weer toont.
Het gaat hem niet om allerlei details in en aan de dingen, maar om
het wezen zelf, de essentie van de dingen. De kern van de
fenomenologie is dat wat Husserl het schouwen of het zien van het
wezen van de dingen heeft genoemd.
Wat hebben Buber en Levinas gepoogd? Om vanuit een fenomenologische kijk iets wezenlijks te zeggen over
de mens als relatiewezen. Fenomenologisch kennen is dus een vorm
van ervaringskennis.
, 3
3. Ter Horst
Ontologie en antropologie
Welke twee begrippen duiden we? Ontologie en Antropologie
Wat is Ontologie? Ook wel wereldbeeld genoemd,
Het is de wijze waarop werkelijkheid, het zijn in elkaar steekt.
Wat is Antropologie Ook wel mensbeeld genoemd
Over de mens, het verhaal van de mens
Nooit af, steeds gekleurd door de bril van de verteller.
Welke 4 verweven uitgangspunten bekijken 1. De werkelijkheid in meerdere lagen(ontologie)
we? 2. De persoon als deel van de werkelijkheid (antropologie)
3. De persoon tegenover de werkelijkheid: de dialoog
(antropologie)
4. De persoon onderscheiden van de werkelijkheid
(antropologie)
1. De werkelijkheid in meerdere lagen(ontologie)
Geef de 5 verschillende bestaanswijzen. Fysisch/chemisch, biotisch, animaal, humaan, transcendentaal
Wat is een ander woord voor Zijnden of modi
bestaanswijzen?
Hoe worden ze geordend? Van minder naar meer complex
Zijn ze onafhankelijke ‘lagen van de Onderling verbonden.
werkelijkheid of onderling verbonden?
Hoe worden de kenmerken van elke modus Kwalificaties of categorieën
genoemd?
Wat zijn de eigenschappen van de fysisch- “Het rijk der dingen” Mineraal of anorganisch
chemische bestaanswijze? genen
Hoeveelheid, uitgebreidheid, beweging, kracht, gewicht, stoffen ...
Wat zijn de eigenschappen van de biotische “Het rijk der planten” hier is sprake van leven.
bestaanswijze?
Wat zijn de eigen kenmerken van de Leven, bloei, groei, vruchtdragend, voortplanting, organen, dood
biotische bestaanswijze?
Wat zijn de eigenschappen van de animale “Het rijk der dieren”
bestaanswijze?
Wat zijn de eigen kenmerken van de animale Gedrag, bewustzijn, leren, modificatie, driften reflexen, lusten,
bestaanswijze? gevoelens,
Wat zijn de eigenschappen van de humane “Rijk der mensen”
bestaanswijze?
Wat zijn de eigen kenmerken van de humane Vrijheid, betekenissen, zelfbewustzijn, verantwoordelijkheid,
bestaanswijze? 5/ geweten, handelen, perspectief, eigenheid
Door wat wordt het Humane gefundeerd? 5/ Door het fysisch-chemische, biotische en animale, maar kan er niet
uit verklaard of begrepen worden.
Wat zijn de kenmerken van de Geloof, overtuiging, god, sacrament, schepping, bidden, openbaring
Transcendentale bestaanswijze?
Hoe kan men een verschijnsel verklaren? Reducerend, metaforisch en accuraat.
Leg uit: reducerende verklaring 5/ Een verschijnsel verklaren uit een hogere bestaanswijze a.d.h.v.
theorieën uit een lagere bestaanswijze.
Leg uit: Metaforische verklaring 5/ Een verschijnsel verklaren uit een lagere bestaanswijze a.d.h.v.
theorieën uit een hogere bestaanswijze.
