Cursus uitgegeven door Acco; verwijzingen naar het handboek ‘Essentials of Epidemiology in Public
Health’ – sterk aan te raden omwille van extra voorbeelden, toepassingen etc. Het wordt aangeraden
om de oefeningen in het boek te maken; definities worden op het examen niet gevraagd. Begrippen
die niet zijn behandeld in de les, cursus of video-lectures, zijn niet te kennen voor het examen.
Op het examen krijgt men MULTIPLE CHOICE vragen.
Extra’s op Toledo (oefeningen, extra slides/artikels, …)
Laatste les; vragen (voorbereidt zijn (!))
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
DEEL 1 - THEORIE
HOOFDSTUK 1: WAT IS EPIDEMIOLOGIE?
HANDBOEK; HOOFDSTUK 1 & 2
Epidemiologie is ‘de studie op mensen’; de etiologie (oorsprong) van ziekten/gezondheid – hoe het
komt dat mensen ziek of gezond zijn. (Medicatie/diagnose niet belangrijk; toeval bestaat niet in
epidemiologie); Men onderzoekt subgroepen van de populatie (bv. waarom worden mensen 100 jaar?)
Terminologie vh. Grieks
EPI Op/Rondom
DEMOS Mensen/Volk
LOGOS Studie
‘Het gaat over epidemies’ hoort men vaak; Het kan gaan over infectieziektes of niet overdraagbare
ziektes (bv. Diabetes). Krantenartikel (p. 4); groep van mensen (kinderen) hebben meer kans op
leukemie; dit is geen toeval – epidemiologie onderzoekt de ‘waaromvraag’. Nog steeds heeft men niet
altijd een antwoord op zulke vragen. Doch, tracht epidemiologisch onderzoek de waaromvraag te
beantwoorden.
(p. 5) Voorbeeld uit de literatuur en media: Verhoogt het wonen in de buurt van een kerncentrale
het risico op leukemie bij kinderen?
Het antwoord op deze vraag zal moeten blijken uit epidemiologisch onderzoek. Artikels (bv. Via
PubMed)
Epidemiologie is gebaseerd op twee fundamentele veronderstellingen:
1. Mensen worden niet zomaar of ad random ziek;
2. De oorzakelijke factoren (of de factoren die eventueel voor preventie van de ziekte kunnen
zorgen) kunnen geïdentificeerd worden door onderzoek te doen binnen subgroepen van de
bevolking. Er is bijgevolg een oorzakelijk verband.
ETIOLOGIE VAN DE ZIEKTE (!)
1
,EPIDEMIOLOGIE; Prof. Dr. A. Soubry
Er bestaat een zekere populatie in een geografisch gebied; men zoekt een mogelijke oorzaak
(determinant) voor het ontwikkelde ziek/gezond zijn van de populatie voor dat gebied.
De populatie en de regio is duidelijk gedefinieerd;
In de populatie zoekt men naar mogelijke determinanten voor het ziek zijn, of het feit dat een
bepaalde persoon langer leeft. Het gaat over ‘iets dat zich voor doet’; een fenomeen.
(p. 6 – 11) Oorsprong van de epidemiologie; met een historisch
voorbeeld uit 1830 - …:
In 1830 trad Cholera op in bepaalde gebieden van Europa; er ontstond
een reeks aan een onverklaarbaar aantal doden waaraan een aantal
specifieke symptomen aan vooraf ging. Men ging onderzoek doen naar de
oorzaak van Cholera; men onderzocht een groep mensen binnen een
geografisch gebied.
Twee artsen (John Snow; 1813 – 1858 & William Farr; 1807 – 1883)
onderzochten het fenomeen; zij liggen dan ook aan de basis van de
epidemiologie.
In 1831 brak de eerste Cholera-epidemie uit in Londen; er werd algemeen
aanvaard dat de ziekte via de lucht verspreid werd, en van mens naar
mens.
In 1848; na meerdere ‘outbreaks’ dacht William Farr aan het verdelen van mensen in subgroepen,
volgens geografisch niveau (lucht, hoogte, …); hoe lager de mensen wonen (bij de zee), hoe meer
sterftes per 10 000 inwoners (p.9). William Farr besluitte dat er een associatie bestond tussen de
ziekte en de luchtkwaliteit in een bepaald gebied. John Snow daarentegen dacht aan voeding of
water als mogelijke oorzaak, gezien de symptomen (maag-darm problemen) – (=HYPOTHESE);
Bovendien kookte John Snow zelf zijn water, alvorens te drinken en werd deze niet bereikt met de
ziekte ‘Cholera’. John Snow onderzocht regio’s/gebieden volgens waterbronnen; hij zocht een
verband tussen het aantal sterftes en het ‘onbekende’. Een associatie tussen de regio waar de ziekte
zich voordeed en de bron waar zijn patiënten water haalden werd gevonden. In een bepaald gebied;
315 sterftes/10 000 huizen, wat een deel hoger is dan in een ander gebied (p. 10).
De precieze oorzaak van ‘Cholera’ werd ontdekt in 1853; de waterpomp op Broadstreet (fecale
contaminatie); de waterbron werd gesloten en het probleem was van de baan.
Besluit; William Farr dacht aan een mogelijk achterliggend biologisch proces; hij vond een
associatie met de luchtkwaliteit (glass box epidemiology). John Snow zag een associatie met het
maag-darm kanaal. Deze hypothese heeft hij kunnen toetsen, verklaren en staven (black-box
epidemiology). (Hoofdstuk; Causaliteit)
Black-box epidemiology does not have a hypothesis about biological mechanisms.
Glass box epidemiology is driven by a biological hypothesis.
Het belang van John Snow’s werk (!);
Nieuwe hypothese: HOE ‘Cholera’ overgebracht kan worden? Hij baseerde zich hiervoor
op OBSERVATIES plus LOGICA.
Hij testte deze hypothese uit; systematisch data verzamelen plus groepen vergelijken.
Hij vond een associatie; (gecontamineerd) drinkwater – krijgen van cholera.
Hij voerde een interventie uit om te voorkomen dat er nog meer slachtoffers zouden
vallen.
2
,EPIDEMIOLOGIE; Prof. Dr. A. Soubry
Epidemiologie bestudeert de DISTRIBUTIE, de DETERMINANTEN en de FREQUENTIE van een
ziekte bij mensen.
Epidemiologie gebruikt deze resultaten om de mogelijke oorzaken te definiëren en aan preventie te
doen.
(p. 13) Voorbeeld: De moderne epidemiologie en de rol van de arts en/of epidemiologie?
Een 45-jarige obese man kreeg de diagnose van darmkanker; hij heeft 2 zonen (een identieke
tweeling); hij stelt de volgende vragen:
Waarom krijg IK dit? Wat deed ik fout?
Heeft mijn voeding of levensstijl hier iets mee te maken?
Verband met obesitas?
Wat moet ik doen om na de behandeling kanker-vrij te blijven?
Zullen mijn kinderen ook een verhoogd risico hebben? Is dit genetisch of niet?
Worden ze ook obees, net als ik? Bestaat er een verhoogd risico?
Wat kan ik doen opdat zij geen kanker zouden krijgen?
Uit DATA ziet men hoe groot het probleem (colorectale kanker) is; in Europa zijn er 450 000
nieuwe diagnoses en 230 000 sterftes.
INCIDENTIE Aantal nieuwe gevallen.
PREVALENTIE Aantal gevallen die NU rondlopen.
Wat betekent het als de prevalentie groter is als de incidentie?
Dat men relatief goed overleeft omwille van de behandeling, of het onder controle hebben van een
chronische ziekte (diabetes/astma), …
Wat betekent het als de prevalentie kleiner is als de incidentie?
Mensen sterven snel (pancreaskanker); er bestaat een grote uitstroom ten opzichte van de instroom.
Zowel de incidentie als de prevalentie heeft men nodig om inzicht te krijgen qua ‘burden’ in een
bepaald land.
(p.14) Overzicht– niet te kennen; belang van tabellen wordt in kaart gebracht.
CRC in Europe focussen zich op alleenstaande mannen, waar de drempel om zich te laten screenen
hoger ligt. CRC is de op twee na meest voorkomende kanker bij mannen in Europa.
CRC in young adults across Europe zegt iets over het type voeding en de leeftijd; colorectale kanker is
niet enkel voor ouderen, en dieet is een vorm van preventie.
(p. 15) Screening?
Op de leeftijd van 55 jaar krijgt men de FOB-screening opgestuurd; echter ziet men een verjonging
van de kankerdiagnose wat maakt dat men deze screening reeds zou moeten aanmoedigen op de
leeftijd van 45 jaar.
3
, EPIDEMIOLOGIE; Prof. Dr. A. Soubry
Wanneer moeten we de richtlijnen omtrent screening aanpassen in het kader van preventie?
(p.16) Nood aan (meer) screening?
Van de jaren ’70 tot 2005 ziet men een daling van sterftes aan CRC; echter, in de jongere groep ziet
men opnieuw een stijging (4/3 per 100 000 sterft). Als oorzaak denkt men aan voeding.
Zijn sommige groepen van mensen genetisch voorbestemd om kanker te ontwikkelen?
Zijn er nog andere factoren die dit risico kunnen beïnvloeden? (Voeding, beweging,
rookgedrag, …)
De epidemiologie tracht deze vragen te beantwoorden; meerdere determinanten kunnen een
genetische voorgeschiedenis zijn (DNA) maar evenveel determinanten kunnen iets anders zijn. Dit is
een zeer moeilijke vraag;
Is preventie overbodig of niet? Wanneer wel/niet?
Wie wel/niet?
Screening?
(p.17 - 18) Men zou iedereen individueel kunnen screenen, diagnosticeren, onderzoeken etc.; echter in
de epidemiologie, onderzoekt men de BEVOLKING, niet het INDIVIDU.
(p. 18 – 21) PATIËNT ARTS/VERPLEEGKUNDIGE (IK VS. SUBGROEPEN)
BEVOLKING EPIDEMIOLOOG (GROEPEN VS. IK – GENERALISEREN)
(p. 23) Hoe? ‘Framework van de Epidemiologie’:
1
Wanneer is preventie nodig? Soms dient een keuze gemaakt te worden tussen preventie of screening
en het risico op een ziekte.
Bv. Borstkanker screening, vanaf welke leeftijd? Gevolgen van overdiagnose? Onnodige stress?
Bv. Weegt de preventie (voor de ene aandoening) op ten opzichte van de risico’s op een andere ziekte?
– Bv. Brandgevaar versus toxische stoffen.
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur lurquintatiana. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
