1 INLEIDING CURSUS 2...............................................................3
1.1 Opmerking............................................................................................................................................... 3
1.2 Concept verbintenissen............................................................................................................................ 3
1.3 Bronnen van verbintenissen..................................................................................................................... 4
1.3.1 rechtshandelingen / het contract................................................................................................................4
1.3.2 Rechtsfeiten / buitencontractuele aansprakelijkheid..................................................................................5
1.3.3 Oneigenlijke of quasi-contracten.................................................................................................................5
1.3.4 De Wet.........................................................................................................................................................6
1.3.5 Rechtmatig vertrouwen...............................................................................................................................6
1.4 De natuurlijke verbintenis........................................................................................................................ 6
1.5 Precontractuele fase................................................................................................................................. 7
2 INLEIDING HANDBOEK.............................................................8
2.1 Hoofdstuk 1: contractbegrip en het algemeen contractrecht in perspectief...............................................8
2.1.1 Bijzonder contractenrecht...........................................................................................................................8
2.2 Hoofdstuk 2: het nieuwe verbintenissenrecht (deel met slides).................................................................9
2.2.1 Het NIEUW BW – stand van zaken...............................................................................................................9
3 DEEL 1. CONTRACTVRIJHEID, CONTRACTUELE GEBONDENHEID EN
HUN BEPERKINGEN..............................................................10
3.1 Hoofdstuk 1: fundamentele rechten, contractvrijheid en gebondenheid..................................................10
3.2 Hoofdstuk 2: contractvrijheid................................................................................................................. 10
3.3 Hoofdstuk 3: contractuele gebondenheid...............................................................................................11
3.4 Hoofdstuk 4: mechanismen ter beperking van de contractvrijheid en de contractuele gebondenheid......11
3.4.1 Openbare orde & dwingend recht.............................................................................................................11
3.4.2 Grondrechten/fundamentele rechten.......................................................................................................12
3.4.3 Verbod rechtsmisbruik (art. 1.10 BW).......................................................................................................13
3.4.4 Fraus omnia corrumpit...............................................................................................................................15
3.4.5 Verbod van wetsontduiking.......................................................................................................................17
3.4.6 Buitencontractuele (fout)aansprakelijkheid..............................................................................................19
4 DEEL 2. ONTSTAAN EN GELDIGHEID VAN CONTRACTEN.............20
4.1 Onderhandelingen (art. 5.14-5.17 BW)................................................................................................... 20
4.1.1 Onderhandelingsvrijheid............................................................................................................................20
4.1.2 MAAR gedragsplicht = algemene zorgvuldigheidsnorm............................................................................20
,4.2 Totstandkoming...................................................................................................................................... 27
4.2.1 Consensualisme en formaliteiten..............................................................................................................28
4.2.2 Wilsovereenstemming...............................................................................................................................30
4.2.3 Bedoeling om zich juridisch te verbinden of andere rechtsgevolgen te creëren......................................33
4.2.4 Wilsautonomie...........................................................................................................................................34
4.2.5 Algemene voorwaarden (art. 5.23 BW).....................................................................................................35
4.3 Geldigheid(sgebreken)............................................................................................................................ 37
4.3.1 Wil niet volwaardig = gebrek in de wil van een partij................................................................................37
4.3.2 Gebrek aan rechts-of handelingsbekwaamheid........................................................................................44
4.3.3 Onbestaand, onmogelijk, ongeoorloofd of onbepaalbaar voorwerp........................................................45
4.3.4 Onbestaande, valse of ongeoorloofde oorzaak.........................................................................................49
4.3.5 Benadeling (art. 5.38 BW)..........................................................................................................................54
4.3.6 Strijdigheid met openbare orde of een rechtsregel van dwingend recht..................................................55
4.4 Sancties voor geldigheidsgebreken: nietigverklaring en verval................................................................65
4.5 Contracteren via vertegenwoordiging..................................................................................................... 69
4.5.1 Onmiddellijk/rechtstreeks/volkomen vs middellijk/onrechtstreeks/onvolkomen:...................................69
4.5.2 Vertegenwoordigingsbevoegdheid............................................................................................................70
4.5.3 Gevolgen van vertegenwoordiging............................................................................................................70
4.5.4 Schijnvertegenwoordiging.........................................................................................................................72
4.5.5 Gemeenrechtelijke regel inzake belangenconflicten.................................................................................73
5 DEEL 3. INHOUD EN WERKING VAN CONTRACTEN.....................74
5.1 Ten aanzien van contractpartijen............................................................................................................ 74
5.1.1 Verbindende kracht....................................................................................................................................74
5.1.2 Verbintenissen en niet-verbintenisrechtelijke afspraken...........................................................................75
5.1.3 Interpretatie...............................................................................................................................................75
5.1.4 Kwalificatie.................................................................................................................................................80
5.1.5 Aanvulling...................................................................................................................................................81
5.1.6 Matigende of beperkende werking van de goede trouw..........................................................................83
5.1.7 Obligatoire gevolgen..................................................................................................................................83
5.1.8 Goederenrechtelijke gevolgen...................................................................................................................91
5.2 Ten aanzien van derden.......................................................................................................................... 92
5.2.1 Het begrip derde........................................................................................................................................92
5.2.2 Relativiteit van het contract.......................................................................................................................93
5.2.3 Tegenwerpelijkheid van het contract (art. 5.103 BW)...............................................................................98
5.3 SAMENLOOP EN RECHTSTREEKSE AANSPRAKELIJKHEID VAN HULPPERSONEN.......................................100
6 DEEL 4: WANPRESTATIE, VERZUIM EN SANCTIES....................101
6.1 Toerekenbare niet-nakoming of wanprestatie.......................................................................................101
6.1.1 Toerekeningsvatbaarheid van de schuldenaar.........................................................................................102
6.1.2 Contractuele tekortkomingen van de schuldenaar..................................................................................103
6.1.3 Fouten van hulppersonen........................................................................................................................105
6.1.4 Wanprestatie ingevolge het gebruik van goederen.................................................................................105
6.2 Verzuim en ingebrekestelling................................................................................................................ 106
1
,6.3 Sancties wegens wanprestatie.............................................................................................................. 108
6.3.1 Keuze en cumul van sancties en de afdwingbaarheid van contractuele verbintenissen.........................108
6.3.2 Uitvoering in natura.................................................................................................................................109
6.3.3 Schadeherstel: herstel in natura of schadevergoeding............................................................................113
6.3.4 Prijsvermindering.....................................................................................................................................122
6.3.5 Opschortingsrecht....................................................................................................................................123
6.3.6 Retentierecht...........................................................................................................................................124
6.3.7 Ontbinding wegens wanprestatie en restitutie.......................................................................................125
6.3.8 Zijdelingse vordering................................................................................................................................127
6.4 Uitzonderlijk ook buitencontractuele aansprakelijkheid: samenloop.....................................................127
7 DEEL 5: GEWIJZIGDE OMSTANDIGHEDEN: OVERMACHT EN
IMPREVISIE.......................................................................128
7.1 Overmacht........................................................................................................................................... 128
7.1.1 Toepassingsvereisten...............................................................................................................................128
7.1.2 Gevolgen..................................................................................................................................................130
7.1.3 Overmachtclausules.................................................................................................................................132
7.2 Imprevisie............................................................................................................................................ 133
7.2.1 Toepassingsvereisten...............................................................................................................................134
7.2.2 Gevolgen..................................................................................................................................................134
7.2.3 Hardship-of imprevisieclausules..............................................................................................................135
8 LATIJNSE BEGRIPPEN & ADAGIA............................................137
9 FRANSE WOORDEN..............................................................141
2
,1 INLEIDING1 CURSUS 2
1.1 OPMERKING
- Over boek 6 in het Burgerlijk Wetboek:
Titel is “buitencontractuele aansprakelijkheid”, maar gaat eigenlijk ook beetje over contractuele
aansprakelijkheid.
Inhoud van boek 6 zou eigenlijk in boek 5 moeten gestaan hebben want
Contract is bron van verbintenis, maar buitencontractuele aansprakelijkheid is ook een bron van
verbintenissen!
Dus boek 5 zijn bronnen van verbintenissen maar boek 6 is op zich een bron van verbintenissen dus
zou eigenlijk in boek 5 moeten staan. Toch staat het er niet in want boek 5 was eerder klaar, zo simpel
is het.
- Over codex:
Ingebonden en niet geannoteerd, voldoen aan het reglement. Boek 6 wel afdrukken en mag gebruikt
worden op examen, moet je met 3 nietjes inslaan! WER dat in codex privaatrecht staat is voldoende,
niet nodig om heel WER mee te nemen!
- Over boek:
Prof verwijst soms, handig voor structuur en notities aan te passen. Niet alles zomaar vanbuiten leren.
Ook lijst met niet te kennen nummers in boek online!
- Over examen:
Schriftelijk, 2 uur de tijd, meer dan genoeg tijd, 5 à 6 vragen, 3-4 casussen en 2-3 theorie vragen.
Gesloten boek. Heel belangrijk om met wetboek te werken op examen en artikels te vermelden! Ook
verplicht om codex mee te brengen naar het examen. Anders puntenverlies. Latijnse adagia en
woordenlijst Nederlands-Frans in bijlagen cursus 2 op Ufora. Latijnse adagia en woordenlijst Frans-
Nederlands zijn te kennen! Geen vragen “vertaal”, maar wel bvb definitie van “la prescription”
gegeven door prof en dan vragen waar men deze bepaling vindt in het BW.
1.2 CONCEPT VERBINTENISSEN
Komt uit deel 2 (aparte cursus ufora)
Slide op ufora over stand van zaken de dag van vandaag van de codex. Oud BW is nog steeds nodig
voor contracten gesloten voor 1 januari 2023 en zaken die nog niet zijn opgenomen in Nieuw BW
(opvangnet). Bvb bepalingen over verjaringen, bepaalde bepalingen inzake koop,… zijn nog nodig.
Nieuw BW is vooral boek 1 en boek 5 belangrijk in deze cursus verbintenissenrecht.
De aansprakelijkheidsverwekkende feiten zijn de bron van de verbintenis bij aansprakelijkheid. De
primauteit gaat uit naar schadeherstel in natura, maar zal zeer vaak niet mogelijk zijn en dan
vergoeding in geld.
1
Les 1 dinsdag 13/02/2024
3
, Obligatio (une obligation). Er zijn 2 begrippen voor te vinden, wetgever heeft er 1 gekozen te
definiëren in artikel 5.1. BW
- Rechtsband
- Persoonlijk recht, een band tussen personen
- Schuldeiser en schuldenaar ( 2 categorieën van personen)
- Waarbij schuldeiser van schuldenaar een uitvoering van een bepaalde prestatie mag eisen. Bvb
koper en verkoper, deze zijn te zien welke verbintenis schuldeiser en schuldenaar ten opzichte
van elkaar (goed leveren, eigendom overdragen, en betaling) Dat zijn dan meerdere
verbintenissen tussen de koper en verkoper
- Die prestatie kan worden afgedwongen, indien nodig in rechte (via rechter)
- ≠ zakelijk recht (rechtstreekse band op een goed, geen verbintenis)
Stel dat je de uitvoering niet kan afdwingen, dan is er sprake van een natuurlijke verbintenis (art. 5.2
BW), dit zien we later nog
Een contract doet 1 of meerder verbintenissen bestaan. Dit zijn geen synoniemen!
Bvb: verzekeringscontract van een brandverzekering, dit bestaat uit wat de verzekeraar belooft (de
schade betalen vergoeden = dekking geven voor het risico, de brand, dat opgenomen is in het
contract) en wat de verzekeringsnemer belooft (het betalen van premies meestal).
Bvb: distributiecontract: bepaalde surfplank van bepaald merk. Distributeur die enige is die van
producent in Europa mag verkopen. Vele verbintenissen die distributeur gaat hebben. Reclame maken,
folders maken, via sociale media promoten en producent zal hoogstwaarschijnlijk het recht hebben de
inhoud ervan te bepalen of tenminste te controleren. Distributeur zal dan misschien ook kortingen
krijgen bij de producent op basis van zijn omzet. Dit zijn allemaal elementen die in een raamcontract
of kadercontract kunnen worden bepaald = distributiecontracten (art. 5.9 BW).
Bvb: huurcontract: huurder die moet huur betalen aan de verhuurder, dat is zijn verbintenis.
Verhuurder moet het gehuurde goed ter beschikkingstellen van de verhuurder.
Bvb: aannemingscontract; aannemer moet prestatie uitvoeren (advies verlenen, iets
bouwen/herstellen). Cliënt moet dan de aannemer betalen voor de geleverde prestatie.
1.3 BRONNEN VAN VERBINTENISSEN
Staan onder titel II van Boek 5 van het BW. Titel III is van toepassing op alle verbintenissen ongeacht
uit welke bron deze voortvloeit.
- Rechtshandelingen (vaak contract, soms ook eenzijdige rechtshandeling art. 5.125 BW)
- Rechtsfeiten (de buitencontractuele aansprakelijkheid, dit zijn de
aansprakelijkheidsverwekkende feiten)
- Oneigenlijke contracten of quasi contracten (art. 5.3 BW)
- De wet
Komen helemaal aan het einde nog uitgebreider aan bod in het laatste deel
1.3.1 RECHTSHANDELINGEN / HET CONTRACT
Wat is een contract of overeenkomst? Ontstaat uit wilsovereenstemming tussen 2 of meerdere partijen.
(juridisch begrip van contract)
≠ Wat is een akte? Een geschrift (of elektronisch) met de bedoeling om het bestaan van een contract te
bewijzen. Nodig om bestaan van contract te bewijzen (lekenbegrip van contract). Eigenlijk wat de
veruitwendiging van het contract.
4
