Afwijkende ontwikkeling bij baby’s
TORTICOLLIS
= homolaterale Lateroflexie en heterolaterale rotatie ( torticollis wordt vernoemd in de richting van
de lateroflexie )
VORMEN
CONGENITALE MUSCULAIRE TORTICOLLIS
o Definitie:
Homolaterale lateroflexie van het hoofd in combinatie met een heterolaterale rotatie tgv
unilaterale verkorting van de m. SCM.
Passieve (>5°) en actieve bewegingsbeperking van het hoofd ( het is steeds aan eenzelfde
kant )
Dit wordt meestal duidelijk binnen de 2-4 weken na de geboorte
Komt het meest voor tussen de leeftijd van 1 en 4 maanden.
o Incidentie: 0.4 - 1.9%
o Geassocieerde problemen:
Heupdysplasie acetabulum gaat de heupkop niet goed overkoepelen, verhoogd risico op
subluxatie
Voetdeformiteiten
Klompvoet/clubfoot = voet is een beetje meer naar binnen gedraaid ( golfstick ) =
varus van calcaneus, voorvoet in adductie, cavus van de voet, equinusstand( voet in
plantairflexie)
Moulded baby syndrome
omvat een of meer van de volgende aandoeningen: plagiocefalie, torticollis,
congenitale scoliose, bekkenscheefstand, adductiecontractuur van een heup en/of
verkeerde stand van de knieën of voet."
Komt ongeveer bij 10% van de gezonde baby’s voor
SECUNDAIRE TORTICOLLIS (POSITIONEEL)
o Definitie:
Actieve bewegingsbeperking van het hoofd
voorkeursrotatie van het hoofd (lateroflexie minder uitgesproken)
Als rotatie al een langere tijd aanwezig is gaat de lateroflexie hardnekkerig worden
Het kan ook een invloed hebben op de romp en de ledematen:
meer onderworpen aan ATNR = Asymmetrische tonische nekreflex
aan asymmetrische proprioceptieve informatie, ( referentie punt wordt aangepast )
en aan een asymmetrische hoofd-lichaamsopricht reactie.
,OORZAKEN
Congenitale Musculaire Torticollis
o Anoxisch trauma ( zuurstof te kort ) → leidend tot littekenweefsel m. Sternocleidomastoideus →
fibroserend gezwel
o Exacte oorzaak = onduidelijk
o Verband met:
Foetale malpositie
bv. tweelingen, afwijkingen baarmoeder, stuitligging
Geboorte traumata
bv. tang-/ zuignapverlossing
o Andere risicofactoren: groot geboortegewicht, man, meerling, primipara moeder, moeilijke
zwangerschap en/of geboorte.
Secundaire Torticollis ( niet door de spier zelf )
o Weinig variatie in houdingen / weinig bewegingservaring
o Prikkels steeds aan dezelfde zijde
o Hypotonie ( floppy infant, Slipping through )
Minder stimulatie naar de middellijn
Armen meer tegen het oppervlak
Meer een openhouding
Bij buiklig meer kyfose, geen oprichting van het hoofd, het kost meer energie
Algemeen tragere ontwikkeling ze hebben juist meer motorische stimulatie nodig
Symptoom van verschillende medische aandoeningen
Centraal neurologische aandoening: vb. cerebrale parese (CP)
Perifeer neurologische aandoening
Neuromusculaire aandoening (spierziekten)
Genetische syndroom: vb. Down syndroom, Präder-Willi,…
Metabole stoornis
o Visus (vb. nystagmus) of gehoor (vb. unilaterale doofheid)
Wanneer prikkels maar langs 1 zijde binnenkomen en daardoor een voorkeurszijde gaan
ontwikkelen
o Maagreflux
zorgt voor pijn waardoor baby zich gaat overstrekken naar extensie → altijd gepaard met
asymmetrie
GEVOLGEN
1. abnormale groei van de zachte weefsels (m. SCM), omliggende fascia en weefsels → structurele verkorting
2. craniale asymmetrie: posterieure positionele plagiocephalie
o = unilaterale occipito-parietale schedelafvlakking door
aanhoudende druk
o Misvorming van de schedel doordat de schedelnaden nog niet
zijn dicht gegroeid
o Prevalentie steeg door Back to sleep campagnes
verhoogd risico op wiegendood wanneer baby slaap op
buik of op de zij, dus ze raadde aan om baby op de rug te leggen voor te slapen, maar ouders
trokken dit ook door doorheen de dag waardoor er veel te weinig houdingsvariaties waren
waardoor er geen ontwikkeling was in buiklig Met als gevolg dat de prevalentie van de
plagiocephalie is toegenomen.
3. Verhoogde faciale asymmetrie
4. cervicale scoliose, malalignement
5. visuele gevolgen (je referentiepunt moet terug veranderd worden anders gaan ze altijd terug naar
voorkeurshouding )
6. ontwikkelingsvertraging
7. toename van het beeld in hogere posities
o De voorkeurshouding kan worden weggewerkt, maar wanneer ze dan weer een moeilijkere ( hogere )
houding wordt aangeleerd kan deze voorkeurshouding terugkomen
,DIFFERENTIAAL DIAGNOSE Belangrijk om anamnese rekening mee te houden
Congenitale cervicale wervelafwijkingen
Visus- of gehoorproblemen
Inflammatoir na infectie middenoor, bovenste luchtwegen
Clavicula fractuur
Neurologische oorzaken (abnormale tonus)
o vb. plexus brachialis letsel, cerebrale parese (CP)
CP : gevolg van een heel vroeg letsel in de hersenen, dit kan zijn dat het maar aan 1 kant van
de hersenen bevind, als het maar langs 1 kant is dan gaan ze vaak een voorkeursrotatie
hebbe naar hun goede zijde
Atlanto-axiale rotatoire subluxatie
Tumor van de wervels of ruggenmerg
Craniosynostose ( schedel gaat te vroeg sluiten )
Normaal moet je na een aantal sessies al snel verbetering zien, zeker bij een secundaire torticollis, wanneer dit niet
het geval is moet er eerst nog een andere oorzaak uitgeklaard worden
Slecht visueel volgen, abnormale spiertonus, koorts, algemene malaise, neurologische tekens, geen interactie, geen
evolutie na interventie?
= DOORVERWIJZEN!
KLINISCH ONDERZOEK
Start met uitgebreide anamnese!
o Om zicht te krijgen op mogelijke onderliggende oorzaken
o Noodzaak tot doorverwijzen naar kinderarts?
o Wat is geruststellend? Wat is verontrustend?
Gebruik van maxicosi veilig vervoersmiddel voor in de auto, maar het is niet de bedoeling
om een baby lang in te laten liggen
Krijgt de baby veel opportuniteiten om houding en bewegingsvariaties te hebben.
Onderzoek stoornisniveau
o Mobiliteit /a/ én /p/: nek, schouder, romp, voet, heup (!geassocieerde stoornissen)
o Palpatie sternocleidomastoideus (CMT)
o Tonus
o Visus
o Alignement
o Plagiocephalie
o Evenwichtsreacties
Onderzoek spontane motoriek
o In verschillende houdingen
o Houdingsveranderingen, (voort)bewegen
o Mijlpalen
o Voorkeur? Variatie? Asymmetrie?
o Kwaliteit/kwantiteit
BEHANDELING
Conservatieve behandeling
o DOEL 1 = nekmobiliteit herstellen (vnl bij CMT)
Passieve ROM hoofd
Passieve stretching van de M. SCM (& Upper Trapezius) aan de aangedane zijde
(voorzichtigheid – ervaring)
aangrijpen hoofd versus romp ( romp aangrijpen wordt als aangenamer ervaren )
aanhouden versus ritmisch
traag
o DOEL 2 = asymmetrische motorische ontwikkeling voorkomen
Actieve ROM hoofd
Actieve rotatie naar de aangedane zijde
Normale bewegingen en opricht- en evenwichtsreacties faciliteren: hoofdoprichting,
laterale nekflexie stimuleren
(versterken van verlengde M. SCM aan niet-aangedane zijde)
Stimuleren normale ontwikkeling met aandacht voor symmetrie middenlijnoriëntatie, buiklig
, Oefenen van het rollen en gewicht dragen op bovenste ledematen
bv. rollen naar buiklig, opduwen op de armen, gewicht dragen in buiklig op de
voorarm, …
Ouderadvies/instructies: positionering en handling
Tijdens slapen, ADL & spel
Geluid en lichtinval ( rotatie)
Stretch ( lateroflexie ) leg ze niet enkel op de kant van de lateroflexie want de
onderste arm is nu echt niet mobiel
Positionering in maxi-cosi
Algemene aandachtspunten :
o Focus niet enkel op hoofdrotatie, maar ook op lateroflexie
o Let ook op de asymmetrie van de romp (lateroflexie / rotatie) en het bekken (rotatie, één been meer
actief dan het andere)
o Oefen in verschillende posities (ruglig, buiklig, zijlig, zit, stand en alle overgangsfasen)
o Laat de baby actief zijn (actief roteren/ oprichten van hoofd/romp/bekken) Niet enkel passieve
behandeling (stretching en positionering)
o Ouderinstructie/-educatie is onmisbaar
positionering: tijdens slaap en spel
handling: dragen, oppakken, …
ADL en spel: aankleden, voeding, bad, …
Duur & intensiteit :
o verbetering van plagiocephalie en torticollis in 77% van de kinderen na 2 maand van stimulatie en
positionering
o Afhankelijk van de graad van asymmetrie
de duur van de therapie kan variëren van een aantal sessies tot meerdere maanden
de frequentie kan variëren van 1 tot 3 sessies per week
o Snelle verbetering = gunstig teken!
o Indien geen of te trage beterschap doorverwijzen naar arts!
o Geleidelijke afbouw van frequentie
o Vroegtijdige beëindiging van behandeling indien geen beperkingen ROM (max 5°), geen zichtbare
lateroflexie, leefijdsadequate motorische ontwikkeling
bouw een controlesessie in
o Follow-up tot 18 maanden belangrijk om te zien dat follow up niet terug komt
Plagiocephalie:
o Craniale Remodellering (Helmtherapie/ Redressietherapie)
Helm gaat op bepaalde plaatsen druk geven om zo de vorm van de schedel proberen te
herstellen.
De schedel heeft wel nog ruimte om te groeien binnen de helm
Het herstelt enkel de vorm ( esthetisch ) maar gaat niet de voorkeurshouding veranderen
o Specifieke timing!
Voor de leeftijd van 4-5 maanden heeft de baby meestal onvoldoende cervicale spierkracht
om de helm te tolereren.
Na de leeftijd van 1 jaar is de duur van de correctie door de helm langer en minder
impressief omwille van reductie in craniale groei en verdikking van de schedel.
Chirurgische behandeling
o Indicaties:
>12 maanden
Geen respons op kinesitherapie
Cervicale rotatie beperking van >30°
Faciale asymmetrie
o Bestaat uit (afhankelijk van de ernst)
Release van de spier distaal (één of beide koppen van de spier)
Uitsnijding van een deel van de spier
Postoperatieve kinesitherapie:
behouden van de cervicale ROM & spierversterking om alignement te behouden
belangrijk anders gaan ze terug naar oorspronkelijke houding gaan
