Architectuurtheorie Semester 1 :
Hoofdstuk 1 : Horta en Art Nouveau
• Typologie van de 19e eeuwse rijwoning
- Burgerwoning
- BEL ÉTAGE —> Belangrijkste verdiep, meestal ook hoger dan andere,
altijd boven gelijkvloers voor privacy tegenover de straat
- Telefoon in 19e eeuw —> In inkomhal door psychologische rede :
Telefoon is toestel dat in de privé terechtkwam. Als men deze in de
inkomhal plaatste bevond zich die tussen straat en privé gedeelte van de
woning. Typologie van een 19e eeuwse rijwoning
MAD©2019
NOTES
ANA1-AT
2
- Gevel : grotendeels symmetrisch (behalve de deur)
- Kleine ramen onderaan voor extra licht in dienst- en kelderruimte
- Binnenin 2 assen —> Ruimte vs circulatie
- Salon aan straatkant
- Probleem in deze soort woningen —> Weinig lichtinval
- Hoefijzerramen typisch 19e eeuw !
-Verschil tussen links en rechts
Typologie van een 19e eeuwse rijwoning
MAD©2019
NOTES
ANA1-AT
3
-Links : Ramen lopen niet door dus er zijn tussenbordessen voorzien
-Rechts : Ramen lopen door dus trappen bevinden zich achteraan
—> HORTA zal typische 19e eeuwse woningen breken en
‘verbeteren’
se rijwoning
Architectuurstroming 1 : ART NOUVEAU
—> België en Frankrijk
—> Horta, Strauven, Van de Velde, Hankar
Paul Hankar
- Koninklijke academie voor schone kunsten Brussel
Typologie van een 19e eeuwse rijwoning
NOTES
4 - Beïnvloed door geschriften van Eugène Viollet-le-duc
- Belangrijkste werken : Particuliere woningen in Brussel
• Paul Hankar : Eigen woning ,19e eeuw, Brussel
- Typische 19e eeuwse voorgevel
- Vernieuwend : Opbouw van het glas —> Worden opgetrokken
- Historische elementen uit Italiaanse Renaissance
- Onderste zone in Bruut gedetailleerd natuursteen, meer naar boven toe
afgewerkt
- Bossages : Italiaanse pallazo’s —> Combo baksteen en natuursteen
! / 69
1 !
,- Renaissance (16e eeuw) maar indeling gebaseerd op art nouveau in 19e eeuw
- PLANTYPOLOGIE
• Paul Hankar : Woning CiamBerlani, 19e eeuw, Brussel
- Graffito’s (= Fresco’s) —> Schilderijen op de gevel
- Invloed Italiaanse renaissance : Vooruitstekende dakranden (hoe langer hoe rijker)
- Vernieuwende aspecten : Gevel, circulatie centraal, garagepoort
- Art Nouveau —> Hoefijzerramen
Victor Horta
- 1861 - 1947
- Klassieke opleiding aan Academie voor Schone kunsten
- Leerling van Alfonds Balat —> Koninklijke stres wat invloed had op ingenieurskunst,
neoclassicisme
- Zeer klassiek opgeleid maar staal en glaskennis voor Balat —> Grote invloed op zijn werken
• Horta, Woning Autrique, 19e eeuw, Brussel
- Klassieke gevel
- 19e eeuwse gevelindeling en planopbouw
- Afwijkende boog boven de deur
- Sierlijke afwerking dakrand
- Nieuw —> Glasraam, licht van boven binnenbrengen (Zenitaal) in trappenhal
- 2 verschillende kleuren : afhankelijk van de stand van de zon, soort licht afhankelijk van de
periode van de dag (avond blauw, overdag geel)
! / 69
2 !
,• Horta, Hôtel Tassel, 19e eeuw, Brussel
- Grote herenwoning —> hôtel
- Geen 19e eeuwse gevelopbouw
- Deur staat centraal, Uitstekende boog erboven
- Typisch Horta : Doorsnede voor- en achterdeel opengewerkt voor licht binnen te trekken.
- Doorbraak lichtprobleem in 19e eeuwse plantypologie
- Vestibule (midden) —> Voor jas uit te doen
- Wintertuin bovenaan beglaast, dus licht in circulatieruimte
- Symmetrische aswerking
- Op de deur: zweepslagmotief —> Geïntroduceerd in Art Nouveau, ook in vloer, balustrade…
- Vloer handmatig aangelegd met steentjes 1x1 cm
- Structuur : draagstructuur neemt vormentaal van het sierlijke
- Motief van de vloer en balustrade gaat over in de wand, lamp armatuur valt amper op
- Lichtinval verbeteren door geel bovenaan en bruin onderaan te gebruiken in zijn muren, dit
geeft een gezichtsbedrog met schaduweffect
- Spiegels voorzien voor reflectie van licht en om een ruimte te ‘vergroten’
- Japanse invloeden : Ondergaande zon, berg, landschap, komt vaak voor in Art Nouveau, vooral
in glasramen.
! / 69
3 !
, • Horta, Hôtel Solvay, 19e eeuw, Brussel
- Zeer brede gevel, links poort voor koetsen en onderaan soort sokkel verdieping
- Herenhuis
- Alle details van deze woning zijn ontworpen, tot op het huisnummer
- Plaatst voor het eerst trap centraal en er staan GEEN trappen boven elkaar —> Voor lichtinval
vanaf het dak.
- Aswerking : 1/2 woning verandering van circulatie, staan loodrecht op elkaar
- Veel marmergebruik, rijker karakter maar kitcherig over
• Horta, Hôtel van Eetvelde , 19e eeuw, Brussel (!)
- gevel : Typische 19e eeuws gevelpatroon
- Van links naar rechts beglaasd
- Bovenste deel terug naar achter —> Balon, andere verdiepen lichtjes naar voor
- Rijschema ABAB (ramen), deur onderaan rechts
- Circulatie niet doorgetrokken uit deur maar diagonaal
- Centrale wintertuin
- Snede : Voor en achtergebouw, middelste deel voor lichtinval
- Intrede van de diensttrap gescheiden met privé trap
! / 69
4 !