Letselschade en beroepsziekten hoorcollege 7 – Armin Vorsselman
“Hoofdlijnen van het verzekeringsrecht in relatie tot letselschade en
beroepsziekten.”
Hij is landelijk voorzitter van de LSA, vereniging van letselschadeadvocaten die langer
dan vijf jaar bezig zijn en een Grotius opleiding hebben gedaan. Ik wijk nog wel eens af
van het programma, maar ik zeg het wel als er iets belangrijk is voor het tentamen. Dat
merkt u wel. Ik ga iets in het algemeen zeggen over verzekeringen in het
letselschadevak. Ik ga het hebben over de invloed van verzekeringen op het
letselschadevak en andersom. Ik ga iets zeggen over de interactie tussen verzekeringen
en letselschade. Ik ga iets zeggen over clausules in de verzekeringsovereenkomst. Ik ga
iets vertellen over de directe actie en het eigen recht van de benadeelde. Dan naar een
pittig onderwerp; regres en subrogatie. Vervolgens naar schadeverzekering en
sommenverzekering. En op het laatst gaan we naar voordeelstoerekening.
1. Letselschade en verzekeringsrecht
Vb. Hangmat-arrest (HR 8 okt. 2010, RvdW 2010/1164)
Ontwikkeling werkgeversaansprakelijkheid
- HR 12 januari 2001, NJ 2001/253 Vonk/Van der Hoeven
Art. 7:611: HR (Rollerskate-arrest, behoorlijke verzekeringsplicht)
Waarom zijn verzekeringen van belang voor iedere professional in het letselschaderecht?
Wie heeft een AVP-verzekering? Een aansprakelijkheidsverzekering voor personen. Dat
hebben je ouders waarschijnlijk altijd geregeld of ben je verzekerd via je ouders. Maar
het is een vrij beslissende verzekering, want als u in het dagelijks leven een o.d. begaat,
dat gaat nogal makkelijk (verkeer, sporten, iets stuk maken etc.), dan is het wel prettig
als je daarvoor verzekerd bent. Het is overigens geen verplichte verzekering. Het gebeurt
nog steeds in de praktijk dat mensen er nadat er iets misgaat achter komen dat ze niet
verzekerd zijn.
Een voorbeeld: een jongetje was op school geprikt in zijn oog door een balpen. Dat
jongetje was 7 of 8. Die mensen kwamen bij mij. Dan is de beoordeling eigenlijk vrij
simpel. Art. 6:169; risicoaansprakelijkheid voor kinderen beneden 14 jaar. Dus ik leg uit:
we stellen de ouders van het jongetje aansprakelijkheid. Het is maar net hoe je dat
aanpakt, het is niet nodig direct een brief te schrijven met een vordering. Als je contact
hebt met mensen, hou dat contact goed. Daarvoor is een verzekering, ga naar die
mensen toe en leg uit dat je kind oogletsel heeft en dat je niet weet hoe het zich
ontwikkeld maar dat je wil dat dat financieel geregeld wordt voor onze zoon in de
toekomst. Uiteindelijk is het goed gekomen, maar als je blind wordt aan een oog kan je
veel beroepen niet meer uitoefenen. Dus het risico ten aanzien van het andere oog is ook
groot. Het zal je maar gebeuren. Een cliënt van mij had een operatie aan zijn goede oog,
10% zicht aan zijn slechte oog, 90% aan zijn goede oog. Daar werd een mengsel verkeer
gebruikt met totale blindheid in dat oog tot gevolg. Die mensen wilden dus ook bij dat
jongetje dat dat geregeld werd. Dat is makkelijk met de verzekeraar. Maar goed, wat
gebeurt er vervolgens? De ouders gaan naar de ouders van dat jongetje dat het gedaan
heeft en ze merken dat die ouders op stel en sprong verhuisd zijn. Wat bleek? Deze
mensen waren niet verzekerd en waren bang voor een claim en verdwenen. Ik heb ze
opgespoord. Dan moet je proberen de schade te verhalen op iemand die niet verzekerd
is. Dan krijg je een hele andere dynamiek. Dan wordt het persoonlijk. De
aansprakelijkheid was niet ingewikkeld, er waren voldoende getuigen. Ik heb deze
mensen daarom geadviseerd het eerst maar eens aan te kijken hoe het ging met het
jongetje. We hebben wel de deurwaarder die kant op gestuurd. Maar de boodschap is; er
zijn dus mensen die nog niet verzekerd zijn.
Bij deelname aan het verkeer met een auto is een WAM-verzekering verplicht. Daar
ontkomt u niet aan. Dat is in Nederland en eigenlijk in Europa heel goed geregeld. We
hebben ook het waarborgfonds. Wie weet welke verzekering er is afgesloten naast een
1
,aansprakelijkheidsverzekering op de auto van uw partner of uw ouders? Zeg u leent de
auto van uw ouders, u rijdt tegen een boom, bent u dan verzekerd in het kader van de
WAM? Nee. Aansprakelijkheid voor schade aan derden. Een inzittendenverzekering.
Waarom is dat niet via een aansprakelijkheidsverzekering? Als je dat niet additioneel
regelt ben je daarvoor niet verzekerd. Dat is niet verplicht. Dan kun je een
ongevallenverzekering afsluiten, beter nog is een schadeverzekering. Ik kom zo op het
verschil.
Ik zei al dat aansprakelijkheid en verzekeringen, dat dat eigenlijk op elkaar inwerkt. Een
mooi voorbeeld is het hangmatarrest. Een arrest waar Arvin Kolder puik werk heeft
verricht als advocaat. Hij kwam op voor de vrouw in de hangmat die viel wegens het
breken van een paal. Bij een advocaat gaat er onmiddellijk niet alleen de vraag uit naar
wie of wat is aansprakelijk, maar ook vooral: is het verhaalbaar? Je kunt wel procederen
en een aansprakelijkheidsstelling willen, maar als de vordering niet verhaalbaar blijkt heb
je nog niets. Je bent op zoek naar geld, naar de ‘deep pockets’. Dat is vaak bij de
verzekeraar. De partner van die mevrouw had een AVP-verzekering. Daar werd niet in
uitgesloten dat je elkaar aansprakelijk kon stellen. Arvin bedacht; ze zijn allemaal
bezitter van die opstal (pilaar behoorde tot de opstal). Het ging om
risicoaansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door een opstal 6:174 BW. Laat ik kijken
of ik die verzekeraar aansprakelijk kan stellen. Dat is tot de HR gegaan en dat is gelukt.
Ze zijn allebei risicoaansprakelijk voor die opstal. Tot die tijd dacht iedereen dat dat niet
kon.
Heeft dat invloed op de verzekerbaarheid? Achmea riep moord en brand; als dit kan
staan de sluizen open en dan krijgen we zoveel verzekeringsclaims, dat moet niet
kunnen. Daar is in de praktijk niets van terecht gekomen. De aansprakelijkheid voor
medebezitters van dieren is ook bekeken, dat is niet gelukt, de HR zegt: zo ver gaat het
niet. Zo zie je dat elke stap die wordt genomen in het aansprakelijkheidsrecht, potentieel
gevolgen heeft voor de verzekeringsmarkt. En niet alleen gevolgen in de term van meer
uitkeringen, maar ook in de termen van de ontwikkeling van nieuwe
verzekeringsproducten.
Dat zien we bijvoorbeeld bij werkgeversaansprakelijkheid, de art. 7:611 arresten. U kent
allemaal de werkgeversaansprakelijkheid, 7:658. Er werd geprocedeerd over de vraag of
iemand die in loondienst in de auto van zijn werkgever reed, als hij tegen een boom rijdt
tijdens de uitoefening van zijn werk, kan hij dat dan verhalen? Via de zorgplicht van
7:658 BW lukt dat niet. Maar via 7:611 is betoogd dat er een verzekeringsplicht is. Dat
zijn twee arresten in 2008 geweest. Dat heeft weer geleid tot nieuwe
verzekeringsproducten. De HR: je moet als werkgever als je je werknemer blootstelt aan
verkeersdeelname, fiets, lopend deelnamen aan het verkeer en schade werd toegebracht
aan gemotoriseerd verkeer. Al die arresten hebben geleid tot allerlei nieuwe
verzekeringsproducten.
Vonk/Van der Hoeven (arena-arrest). Een busje die naar het werk gaat en een ongeval
krijgt, waarbij de bestuurder en een aantal inzittenden letsel opliepen. De inzittenden
konden het verhalen op de WAM-verzekering van de auto. Maar de bestuurder was niet
gedekt. In die cyclus van zaken over 7:611, 7:658, het rollerskatearrest, de vraag of het
in de pauze rollerskaten op het werk maar niet in de uitoefening van het werk, over art.
7:611, hoe dat verzekeringsrechtelijk uitpakt. Al die arresten hebben ertoe geleid dat er
nieuwe producten op de markt zijn gekomen.
Die arresten van 2008 hebben een gevolg gekregen. Want de HR had aangenomen dat
de werkgever een behoorlijke verzekeringsplicht had. Maar wat dat precies was? Dat wist
niemand. Want in 2008 waren er natuurlijk andere producten tot nu. Het bijzondere is,
die zaak waar wij nu over doceren en die voor elke letselschadeadvocaat verplichte kost
is, de mensen om wie het gaat, het letselschadeslachtoffer heeft daar in die zaak
misschien maar weinig gekregen. Ondanks de mooie aansprakelijkheidskwestie die daar
2
, gevoerd is. De vraag wat een behoorlijke verzekeringsplicht was, was toen nog niet
beslecht. Er is zelfs een hoogleraar benoemd om te kijken wat voor soort verzekeringen
er waren ten tijde van het ongeval, om te kijken naar de vraag: kon de werkgever zich
wel verzekeren en wat hield de behoorlijke verzekeringsplicht destijds in?
Ik kan u vertellen dat behoorlijk verzekeren nu iets heel anders is dan behoorlijk
verzekeren toen. De werkgever kan op dit moment werkelijk alles verzekeren.
Werknemersverzekeringen waarin het woon- werkverkeer dat buiten de zorgplicht valt en
eigenlijk buiten het aansprakelijkheidsrecht valt zoals we in het Arena-arrest zagen. Maar
dat is nu gewoon in heel veel verzekeringen meegenomen.
Veel gemeenten hebben vrijwilligersverzekeringen die bepaalde schade dekt. Veel
mensen weten dat niet. Dus als u letsel oploopt als u vrijwilliger bent en er is geen
aansprakelijke partij, we hebben het vaak over aansprakelijkheid en verzekerbaarheid,
maar je moet ook kijken als er geen aansprakelijkheid is. Dan kan het best zo zijn dat er
een verzekering gesloten is. Voor die auto moeten we ook altijd nagaan; is er een
aansprakelijke partij? Maar misschien is er los van die aansprakelijke partij wel een
ongevallenverzekering die een uitkering biedt voor dit slachtoffer. Dus alle soorten
verzekeringen spelen een rol bij dat letselschadeaspect van de vraag of er een
verzekering ins.
Dus de HR grijpt eigenlijk in sommige arrest aan; er is een behoorlijke
verzekeringsplicht, dat kenden wij toen helemaal nog niet. Daarop volgt de
verzekeringswereld. Dan zegt de HR eigenlijk in dat arrest; er moet eigenlijk al een
behoorlijke verzekeringsplicht zijn. De HR gaat er wel vanuit dat er
verzekeringsproducten waren op dat moment. Alleen het is geëvolueerd van een deel van
de schade die je had kunnen verzekeren naar een deel van de schade die je had moeten
verzekeren. Nu in 2019 kan je er als werkgever niet meer mee aankomen dat je je
werknemers niet verzekerd als ze deelnemen aan het verkeer.
Ik heb een tijdje geleden een zaak gekregen van een thuiszonderinstelling. Daar waren
fusies geweest, een tijdje geleden een oversluiting van de verzekeringsportefeuille. Daar
was een mevrouw in de sloot gereden. De verzekeraar had niets fout gedaan. Ernstig
letsel. En die instelling was een paar ton kwijt, los van de kosten van de advocaat. Dus
die verzekering en verzekerbaarheid is erg belangrijk.
HR 30 maart 2012 NJ 2012/687 (dekkingsomvang AVB-polis: Onderlinge/NN)
- Arresten HR over behoorlijke verzekeringsplicht: impact verzekeringspraktijk
- AVB-polis: schade wordt omschreven als schade aan personen en zaken
- Verzekeraar: sprake van (zuivere) vermogensschade
- HR: een redelijke uitleg brengt mee..
Waaruit blijkt dat? Dit is een voorbeeld daarvan. Dit zijn twee verzekeraars. De ene was
de werkgever van de mevrouw die een dwarslaesie opliep, waarbij duidelijk was dat ze
geen behoorlijke verzekering hadden afgesloten en dus aansprakelijk waren voor de
schade die de verzekering had uitgekeerd als er wel een behoorlijke verzekering zou zijn
geweest. Bij 7:658 is sprake van een volledige schadevergoeding, bij 7:611 omdat er
geen behoorlijke verzekering is dan is het niet per definitie de gehele schade, maar dan
is de schade het bedrag dat een behoorlijke verzekering zou hebben uitgekeerd. Wat in
1990 weer anders was dan 2019.
Dit was een van de eerste zaken die hierover ging. Toen was er nog niet veel bekend.
Het was nog niet bekend dat de HR deze koers ging varen. Toen was er eigenlijk alleen
3
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur kleinganseijm. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €2,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.